در پدیدآیی نگاره‌ها، همانند تمام آثار فرهنگی دیگر، ساخت‌ها، زیرساخت‌ها و روساخت‌های مختلفی دخیل‌اند. از آنجا که این سه اصطلاح برخاسته از ایدئولوژی‌های مدرن هستند، قصد پژوهش‌گران، لزوما ًدرک اینها از طریق رمزگشایی اثر فرهنگی نیست، بلکه نگاهی طبقه‌بندی‌شده‌تر، روشن‌تر و عینی‌تر است. در این نوشته سعی شده تا از طریق مطالعه عوامل ایجادکنندة اثر فرهنگی، پاسخی مقتضی به شرایط دوگانه تقابل فرمی و مضمونی ...

قیام امام حسین(ع) در جان فرهنگ و هنر و زیست مردم ایران نشست به گونه ای که کمتر کسی را می توان دید که از این خرمن طلایی، بی بهره باشد. از جمله مواردی که در مراسم عزاداری و سوگواری آن حضرت در شهرهای مختلف از جمله اصفهان استفاده می شود کتیبه ها و بیرق های عزاداری بر خاسته از فهم شیعی است. این کتیبه ها و بیرق ها از نقوش مختلف سنتی تا نشانه های جدید و خطوط متنوعی چون کوفی، ثلث، نسخ، نستعلیق، رایانه ...

چکیده موضوع تحقیق حاضر، سیمای جامعه در آثار سیف فرغانی و عبید زاکانی است. برای این منظور، سیمای جامعه در آثار سیف و عبید، ویژگی های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، مذهبی، آداب، اعتقادات و باورها مورد تحلیل قرار گرفته است. در بخش هیئت حاکمه، نقش پادشاهان، وزیران، دبیران، حاجبان، عمیدان، قاضیان، محتسبان و... بررسی شده است. در بخش بعدی به بررسی ورزش ها و سرگرمی های جامعه ی آن عصر، شطرنج، نرد و چوگان اخت...

سایه سیاه و سنگین مرگ، این دغدغه همیشگی ذهن بشر، همگام با زندگی همواره  با انسان بوده و این راز مخوف پیوسته ذهن او را به خود مشغول داشته است. بشر راه های بسیاری را برای مقابله با مرگ یا فرار از آن آزموده ولی راه به جایی نبرده، لذا تلخی حضورش را پذیرفته و بدان تن داده است. با قبول واقعیت مرگ، هر ملّتی به فکر افتاد تا این بخش از زندگی را بنا بر مذهب و فرهنگ و سنّت خویش با آداب خاصی پاس دارد.  رفتگا...

وقف، از قدیمی‌‌‌ترین رسوم ایرانی‌‌‌ها است که با عقاید دینی آنان عجین شده است و از طرف دیگر تحت تأثیر فرازها و فرودهای تاریخی و توسعه ایران قرار گرفته است. این مطالعه در نظر دارد با بررسی و تحلیل مندرجات اسناد ثبت شدة موقوفات گناباد و عملکرد آنها در فاصله زمانی سال‌‌‌های 1285 تا 1435 دریابد که موقوفات انجام یافته در گناباد شامل چه مواردی و در چه زمینه‌‌‌هایی بوده است؟ مندرجات اسناد موجود در ادار...

شکل­گیری حکومت شیعی نواب اوده در شمال هند، در سده دوازدهم هجری موجب گسترش تشیع در این منطقه شد. نواب اوده با شیوه های گوناگون و صرف مبالغ و هزینه­های بسیار به ترویج و تشویق هندوان  برای شرکت در آیین های محرم پرداختند. در نتیجه فرهنگ و آیین­های شیعی به­ویژه آیین سوگواری امام حسین-علیه­السلام-جزئی از فرهنگ عمومی در منطقه وسیعی از شمال هند شد و به­تدریج مسلمانان اهل سنت و هندوها نیز در این مراسم ش...

نمایش‌نامۀ تعزیه از ماندگارترین مراسم‌های مذهبی ایران است که در آن ضمن سرودن اشعاری، به مدح و سوگواری اهل‌بیت: پرداخته می‌شود. از جمله شخصیت‌های برجستۀ حاضر در کربلا که جان خویش را در راه حمایت از امام حسین(ع) فدا کرد، حضرت ابوالفضل(ع) است. از تعزیه‌های مشهور و ماندگار، تعزیۀ منتسب به حضرت ابوالفضل‌العباس(ع) است. با توجه به محبوبیت تعزیه و نقش پررنگ آن در اعتقادات مذهبی شیعیان ایران، پرداختن به...

موقوفات و نذورات در گسترش آیین‌های عاشورایی در ایران نقش بسزایی داشته است. مشارکت طبقات سیاسی و عامه مردم در فعالیت‌های اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی موجب شد با گذشت زمان این حضور پررنگ و محسوس‌تر شود. از زمان آل بویه تا آغاز عصر صفویه (334-907 ه.ق.) نمونه‌هایی از اختصاص موقوفات و نذورات برای تبلیغ و اجرای آیین‌های عاشورایی می‌توان جست‌وجو کرد. از جمله اقدامات شیعیان و علاقه‌مندان به خاندان عصمت و ...

تحقیق در فرهنگ عامیانه تخصص و آگاهی لازم از شهر یا محل مورد پژوهش، صبر و حوصله و فرصت مناسب دارد تا بتوان چهره اصلی آن شهر یا روستا یامنطقه را بیان کرد. برای این که فرهنگ و ادبیات عامیانه شهر بردسکن و اطلاعات آن فقط در ذهن نماند و به فراموشی سپرده نشود. برآن شدم تا در حد توان خود آن را در این رساله ثبت و ضبط نمایم. در این رساله ابتدا تعاریفی از فرهنگ، ویژگی فرهنگ عامه و کلیاتی درباره تاریخ و ...

مقاله حاضر پیرامون بررسی چهره و موقعیت سیاوش به عنوان یکی از شخصیت های محوریِ حماسه ملی ایران، در اساطیر، اوستا، متون پهلوی و یافته های باستان شناسی است. اتیمولوژی سیاوش و بحث در خصوص جایگاهش در اسطوره های ایرانی و شناخت کهن الگوی بین النهرینی او ـ دُموزی ـ در پنج حوزه «آیین ها»، «نخستین انسان»، «مسأله شهادت»، «گیاه خون سیاوشان» و «سوگ سیاوش» نیز از جمله مواردی است که در این پژوهش مورد نظر بوده ا...