قلمرو سامانیان، آخرین امیران ایرانی خاوران، تجلّیگاه سازگاری سنتهای قومی و ملی با آموزه های اسلامی بود. افزون بر حمایت و تشویق امیران، بقایای خاندانهای کهن ایرانی از عوامل مهم انتقال فرهنگی بوده اند. در نتیجة این همزیستی فرهنگی، پاره ای از آداب و آیینهای دیرین ایرانی برقرار ماند و از سوی دیگر، شعائر اسلامی با دلبستگی تمام بزرگ داشته می شد و شمار بسیاری از خاندانهای ایرانی در فرهنگ و علوم اسلامی ...

چیستان از دیر زمان در فرهنگ شفاهی اکثر اقوام و فرهنگ های کهن رواج و کاربرد داشته است. انسان ها از کهن ترین روزگار همواره در پی آن بوده اند که با ابزار ها و آزمون هایی اندازه هوش کودکان و بزرگسالان را بیازمایند و چیستان ها با داشتن ساختاری متشکل از هوش آزمایی، ادبیات و بازی ذهنی، بهترین ابزار برای اندازه گیری هوش و توانایی ذهنی بوده اند. با بررسی و پژوهش در متون ایرانی کهن، نشانه ها و آثار مختل...

چکیده: فرهنگ وهنر غنی و پربار ایران زمین ، بالاخص هنر تزیین بناها درمعماری این کهن دیار که جایگاهی بس رفیع دارد ، علاوه بر زیبایی ظاهری از ارزش های والاتری نیز برخوردار بوده است و ذهن جستجوگر را قبل از نمود ظاهری ، به معنای درونی رهنمون می سازد. از آنجا که اصول زیبایی شناسی و ویژگی های خاص سنت ایرانی به طور ظریف وآگاهانه در این نقوش نمود ی آشکار دارد ،مورد توجه طرا حان وهنرمندان معاصر بوده است...

کهن الگوها، بن مایه های جهانی و مشترکی هستند که به صورت میراث بشری از نسلی به نسلی دیگر منتقل شده و در ضمیر ناخودآگاه جمعی انسان جای گرفته اند و برای رسیدن به مرز خودآگاهی به صورت نمادهای گوناگون نمود می یابند. این تصاویر خاص که در اسطوره های ملل تکرار می شوند، با وجود فاصلۀ زمانی و مکانی زیاد، معمولاً معنای مشترک و نقش مشابه دارند. هدف مقالۀ پیش رو که با روش تحلیلی- توصیفی انجام شده، مقایسۀ نما...

در دوره ساسانی، دو نژاد ایرانی و عرب ساکن حیره پیوند فرهنگی و اجتماعی مستحکمی داشتند. از این رو، زمینه تأثیر فرهنگ و ادب فارسی بر شخصیت شاعرانی که به دربار شهریاران منذری در حیره راه یافتند، فراهم آمد و سبب آشنایی هرچه بیشتر آنان با آداب و رسوم، سنن و فرهنگ ایرانی شد. در نتیجه عصاره فرهنگ فارسی آن روزگار، حال و هوای اجتماعی عهد ساسانی و وام واژه های کهن فارسی به فراوانی در اشعار شعرای جاهلی به ...

عناصر نمادین به عنوان جلوه های بارزی از مفاهیم والا و دور از دسترس، در نگارگری ایران حضور چشمگیری دارند و اغلب با صور گوناگون، رشته های ارتباطی خود را با واقعیت ملموس حفظ کرده اند. مطالعه فوق نشان می دهد نگارگر ایرانی در فضایی نمادین به آفرینش می پردازد. بر این اساس گاه به شیوه کاملا مجرد و انتزاعی، گاه ملهم از واقعیت، گاه با اغراق در ویژگی های واقعیف نقوش خاصی را با عملکرد های گ.ناگون به منصه ...

ارمنی باف در فرش شناسی ایران قالی ایرانی است که از زمان سکونت ارمنیان در ایرانِ عهد صفوی به دست ایرانیان ارمنی، در مناطقی از ایران، با حفظ ویژگی های اصیل قالی ایرانی، و متأثر از فرهنگ قالی بافی ارمنستانِ قدیم، بافته می شد. از مشترکات قالی ایرانی و ارمنی می توان به نقوشی خاص اشاره کرد که گاه، «نگاره های معنادار» یا «نماد» نامیده شده اند. قالی ارمنی باف نمادهایی دارد: از نماد «آب و اژدها» گرفته تا ...

آقای فر ید قاسملو، در مقاله یی با عنوان "مقایسۀ روش ها و معادلات مختلف برای اِعمالکبیسه های گاهشماری هجری خورشیدی "، کوشیده است "روش های مختلف برایاعمال کبیسه های گاهشماری هجر ی خورشیدی" را "در منابع مختلف " بیابد و، سپسمقایسه کند، البته بی آنکه نمونه یی از معادلات ذیربط را نشان دهد.مطالب مطرح شده از دو نظر برا ی نگارندۀ نوشتۀ حاضر اهمیت دارند : 1) عرضۀمهم ترین مباحث گاهشماری ایرانی در آثار شمار...

   «غرب» و « تجدد» در جامعه ایران مبدل به سازه فرهنگی پراهمیتی شده است که در شکل گیریِ بخش مهمی از دگرگونی های اجتماعی، تأثیر گذاشته است. نخستین صورت این سازه فرهنگی تقریباً در دوره قاجاری برساخته شده است . بر اساس چارچوب مفهومی جامعه شناسی فرهنگی الگزاندر و برمبنای سفرنامه های ایرانی های اروپا(ئی) دیده، می توان فرآیند آغازینِ برساخته شدن این سازه فرهنگی را نشان داد. غرب و تجدد در دوره قاجاری ، نم...

در مناسبت های عمومی شهری، بخشی از عمیق ترین خاطره های جمعی مردمان از شهر شکل می گیرد. در زمان صفویه آیین های جشن وعزا که یا بزرگداشت سنت های کهن ایرانی بودند و یا پاس داشت مناسبت های شیعی، به یادماندنی ترین عرصه های حیات شهری را شکل داده اند. این عرصه ها به مرور کالبد مناسب خود را پیدا کردند و اگر در اصفهان، پایتخت صفوی با طراحی اندیشیده، اقتدار حاکم و توانمندی دولت، عرصة مناسب واحدی برای برگزا...