پژوهش حاضر پژوهشی معنی شناختی است که به منظور بررسیِ معناییِ فعل های ساده زبان فارسی و متناظرهای مرکب صوری ـ معنایی آن ها صورت گرفته است، تا مشخص شود از میان انواعِ گوناگون هم معنایی، کدام انواع میان فعل های یادشده برقرار است و کدام انواع میان آن ها برقرار نیست. در این بررسی، نخست، طرز تلقی نگارنده از فعل ساده و مرکب بیان شده و سپس، اشاره ای کلی به روش های ساخت افعال مرکب از متناظر ساده آن ها شده ...

این نوشتار می‌کوشد نشان دهد که تبیین ترتیب خطی در ساخت فعل فارسی از منظری پاد تقارنی و بدون توسل به پارامترهای متناقض جهت‌هسته امکان پذیر است. چارچوب نظری این بحث اصولاً مفهوم پارامترِ جهت هسته را در زبان‌های طبیعی رد می‌کند و در عوض، تمام ترتیب‌ها را مشتق از ترتیب پایه مشخص‌گر- هسته - متمم می‌داند. هر ترتیب دیگری جز این لاجرم مشتق است و از حرکت سازه‌های نحوی به دست می‌آید. فارسی هم ویژگی‌های ترت...

طبقه‌بندی افعال بر اساس رفتار نحوی، معیار درجات شکل‌گرفته، نقش‌های موضوعی، عناصر ادراکی و واژگانی و چارچوب معناشناختی آنها از مواردی است که در دوره‌های مختلف مباحث متفاوتی را پیش کشیده است. مطالعه‌ی رخدادهای فرعی جای‌گرفته در افعال و بررسی رابطه‌ی علت/نتیجه یا رابطه‌ی اسلوب/ شیوه در کنار تبیین وجود یا عدم وجود همزمان ارتباط‌های ذکر شده نیز نظرات متعددی مطرح ساخته است. عتبه‌الکتبه نوشته‌ی منتجب‌...

عنوان این پایان نامه بررسی و تحلیل هنجار گریزی در مرفوعات با نمونه هایی از قرآن کریم و شعر عربی معاصر است. هدف این پایان نامه بررسی هنجار شکنی هایی است که در مرفوعات اتفاق می افتد. در جهت رسیدن به این هدف ،مطالب پایان نامه در دو فصل تدوین شده است. فصل اوّل به بخش هایی اختصاص یافته است که مسائل عمومی هنجار گریزی را بیان می دارد. در این فصل انزیاح ( به معنای هنجار گریزی ) در لغت و اصطلاح توضیح داد...

افعال فارسی در موارد سه گانة زیر با یکدیگر در تقابل قرار دارند: الف) متعدی بودن[1] : که به تقابل میان افعال لازم و متعدی می‌پردازد. فعلی که نیاز به مفعول دارد فعل متعدی و در غیر این صورت لازم است. همة افعال ناگذرا[2] و مجهول لازم هستند و همة افعال سببی نیز متعدی هستند. ب) جهت[3] : که به تقابل میان معلوم و مجهول در فارسی اشاره دارد. تفاوت این دو ساخت در ظرفیت نحوی آنهاست و از حیث ظرفیت معنایی تف...

در این پژوهش قصد داریم محدودیت‌های ناظر برزایایی فعل‌های برگرفته از اسم و فعل‌های برگرفته از صفت در فارسی معیار را بررسی کنیم. همچنین به دنبال بررسی رابطۀ میان شفافیت و زایایی این الگوی ساخت فعل هستیم. روش تحقیق توصیفی-تحلیلی و جمع‌آوری داده‌ها به شیوۀ پیکره‌بنیاد است. بدین منظور، فهرستی مشتمل بر 90 فعل تبدیلی را از یک پیکرۀ نوشتاری خودساختۀ 824000 واژه‌ای و پیکرۀ گفتاری که از ضبط مکالمات روزمر...

فعل «شدن» به عنوان یک فعل حائل در ساخت گروه عظیمی از افعال شرکت دارد و مفاهیم کاربردی متفاوتی به خود می گیرد که از جمله آن ها می توان به بیان تغییر حالت اشاره کرد. معادل های فعل «شدن»، در بیان تغییر حالت، توسط افعال و ساختارهای گوناگونی در زبان فرانسه بیان می شوند که عدم استفاده صحیح از این معادل ها و کاربرد آن ها با زمان های دستوری نا بجا می تواند باعث بروز سوءتفاهم میان دو قطب گفته پردازی شود...

عناصر دخیل و مؤثر در شیوایی و روانی شعر هر شاعر از جنبه​های گوناگون شایان بررسی، ارزیابی و سنجش است. اشعار خلیفه نیز در نوع خود شایسته تأمل و ژرف​نگری است تا جهات تأثیرگذار کلام او نمایان شود یکی از این داده​ها بررسی کاربرد هنری فعل در اشعار اوست. اکنون این سؤال مطرح است عناصر دخیل در زیبایی ساخت فعل​های اشعار این شاعر چیست و پربسامدترین آن کدام است و چه تأثیری در زیبایی، مفهوم و شیوایی متن اشع...

پژوهش حاضر با هدف توصیف و تحلیل بازنمایی فعل مرکب و ساخت سببی به عنوان دو ساخت دستوری، و حذف ضمیرفاعلی غیر موکد به عنوان یک ساز و کار گفتمانی، در گفتار کودکان قبل از سن دبستان به نگارش درآمده است . چارچوب نظری این پژوهش را دستور نقش گرای نظام مند هلیدی به عنوان رویکردی نقش گرا که اهتمام ویژه به معنا دارد، تشکیل می دهد و بررسی ها از منظر فرانقش تجربی مطرح در این دستور انجام می گیرد . بدین صورت ک...

در رده شناسی ساخت واژی، زبان ها بر اساس نحوۀ انتقال رابطه های دستوری چون زمان، نمود، جنس و مانند آن به سه گروه زبان های تصریفی، پیوندی و تحلیلی تقسیم شده اند. بر این اساس در بحث فعل، ویژگی های دستوری شخص و شمار، زمان، وجه، نمود، مفهوم سبب، گذرایی و مانند آن در زبان ها یا به وسیلۀ وندافزایی یا با تغییر در ریشه و یا با استفاده از واژه ای مجزا بیان می شود. در زبان فارسی این مفاهیم عمدتاً با استفاده...