الأدب الصغیر و الأدب ­الکبیر از ترجمه­های پهلوی است که محل التقای دو فرهنگ اسلامی و ایرانی است. ابن مقفع مانند دیگر مترجمان متون پهلوی، مضامینی را از ادب پهلوی به عربی ترجمه کرد که با اندیشه­های اسلامی همسو بود. این همسویی، موجب استقبال گرم ادب عربی از اندیشه­های ایرانی شد ولی با گذشت زمانه در هاضمۀ فرهنگ عربی تبدیل به مضامین عربی شد. نویسنده در این مقاله با نشان دادن سرچشمه­های ایرانیِ چند محور...

ناسیونالیسم از جمله مفاهیمی است که به دنبال آشنایی با تمدن غرب در اوایل قرن نوزدهم، وارد ادبیات سیاسی ایران و کشورهای عربی شد و رشد آن، زیادی محصول استعمار بود. از­آن­جای که وقایع این دوران تمامی جنبه­های زندگی اجتماعی را تحت تأثیر قرار داده بود، شاعران این دوره در نقش مصلحان اجتماعی ظاهر شدند و محتوای شعرشان را در خدمت بسط اندیشه های جدید مخصوصاً ناسیونالیسم قرار دادند که در نتیجه شعر از حالت ذ...

اعتقاد و گرایش ژرف نسبت به دین اسلام باعث شد ایرانیان زبان عربی را یک زبان بیگانه ندانند و در برابر ورود واژگان عربی، به‌ویژه واژگان دارای هویت دینی، موضع دفاعی نگیرند. از این رو، کلمات عربی به‌راحتی وارد زبان فارسی شدند و به دلیل سابقة زیادی که در این زبان داشتند، دچار تحول معنایی شدند. این امر چالش بزرگی را فراروی مترجمان قرار داده‌است. مترجم تازه‌کار نمی‌داند این کلمة عربی که اکنون در فارسی ...

ضرب‌المثل‌های کردی، به­ عنوان پل ارتباطی دو فرهنگ ایرانی- اسلامی، نقش ارزشمندی در زنده‌ نگه‌ داشتن ارزش‌های فرهنگی دارد. این زبان، در طول تاریخ و بویژه پس از ورود اسلام به ایران، با زبان عربی در ارتباط بوده و بسیاری از مؤلفه‌های فرهنگی را با فرهنگ و زبان عربی مبادله کرده‌است. با توجه به نقش بی‌همتای زن در فرهنگ ایرانی و عربی، در این نوشتار تلاش می‌شود با رویکردی تاریخی و با روش توصیفی-تحلیلی و ...

ایرانیان باستان در میان ملل مختلف، به داشتن سخنان حکیمانه مشهور هستند، یکی از نشانه‌های نفوذ فرهنگ ایرانی در فرهنگ عربی، راه‌یافتن حکمت‌ها و اندرزهای ایرانی به متون عربی است. این حکمت‌ها، از راه‌های گوناگون و در اثر اختلاط ایرانیان با اعراب، در دوره‌های مختلف تاریخی به ادبیّات شفاهی و سپس متون عربی رخنه کرده، ولی با گذشت زمان، بسیاری از آن‌ها نام و نشان ایرانی خود را از دست داده، تبدیل به ضرب‌ال...

آمیختگی (تداخل) زبان فارسی با عربی موجب پدید آمدن مطابقت‌هایی میان برخی الگوهای زبانی فارسی و عربی شده‌است. سعدی از شاعران و نویسندگانی است که موارد متعددی را از این مطابقت‌ها در آثارش می‌توان یافت. صرف نظر از آنکه این موارد وامگیری زبانی به حساب آید، یا توارد و تشابه، نقش راهگشای آن‌ها در شناخت دقیق‌تر ساختار دستوری زبان سعدی و فهم روشن‌تر آثار او، قابل چشم‌پوشی نیست. بر این اساس، در مقالة پیش...

الأدب الصغیر و الأدب ­الکبیر از ترجمه­های پهلوی است که محل التقای دو فرهنگ اسلامی و ایرانی است. ابن مقفع مانند دیگر مترجمان متون پهلوی، مضامینی را از ادب پهلوی به عربی ترجمه کرد که با اندیشه­های اسلامی همسو بود. این همسویی، موجب استقبال گرم ادب عربی از اندیشه­های ایرانی شد ولی با گذشت زمانه در هاضمۀ فرهنگ عربی تبدیل به مضامین عربی شد. نویسنده در این مقاله با نشان دادن سرچشمه­های ایرانیِ چند محور...

هدف از نوشتار این مقاله بررسی تراژدی و ساختار آن در اورتور فانتزی رومئو و ژولیت چایکوفسکی، آهنگ‌ساز نامدار روسیه در دورۀ رومانتیک، و انطباق آن در الگوی گوستاو فریتاگ، نمایشنامه‌نویس و منتقد آلمانی، است. هِرَم پیشنهادی از سوی فریتاگ برای تحلیل ساختار روایی داستان‌های تراژیک دارای پنج قسمت یا مرحله است شامل: مقدمه یا معرفی ، کنش صعودی و گره‌افکنی ، نقطۀ اوج ، کنش نزولی و س...

فرهنگ را می‌توان مجموعه‌ای پویا در نظر گرفت که علاوه بر عوامل درونی، از عوامل بیرونی نیز تأثیرپذیرفته، الهام می‌گیرد، خودرا وفق می‌دهد و از این طریق همواره در حال تغییر و تحول است. ادبیات، به عنوان یکی از مظاهر فرهنگ به وضوح بیانگر این تأثیرات متقابل است. البته در بسیاری از موارد ریشة مشترکات بین فرهنگ‌ها لزوماً از درون خود آنها بر نخواسته‌ی بلکه می‌تواند متأثراز عوامل بیرونی باشد. به عنوان مثال...

هدف این مقاله نشان دادن تأثیر حکمت‌های خسروانی و اندیشه‌های ایرانشهری در ادب عربی است. با آنکه این سخن جدید نمی‌نماید، موضوع از زاویة جدیدی مطالعه شده که تا به حال به آن پرداخته نشده است. این مقاله مدعی است علاوه بر حضور گسترده حکمت‌های ایرانی در ادب عربی، بخش اعظم بیش از هزار مثل مُوَلََّدی (غیر عربی) که در منابع عربی وجود دارد، ایرانی است. لذا پس از ترسیم زمینه‌های تاریخی برای انتقال این اندرزها ب...