ابو حاتم مظفر اسفزاری (سد? 5 و 6ق) منجم، ریاضی دان و طبیعی دان بزرگ ایرانی، معاصر و همکار عمر خیام بود. از زندگانیش اطلاع چندانی در دست نیست؛ فقط بعضی مورخان و دانشمندان در آثار خود از وی یاد کرده اند. از مهم ترین کارهای علمی او شرکت در رصد اعتدال بهاری به منظور اصلاح گاهشماری و تدوین تقویم جلالی است. از او چندین اثر در زمینه های ریاضیات، مکانیک، اندازه گیری اوزان، کائنات جو و گیاه شناسی بر جای...

طنز، یکی از گونه های پویای هنری است که کاربرد آن، در اصلاح نابسامانی های جامعه های بشری، قابل توجه است.از آنجا که فلسفه نزول کلام و وحی، هدایت و اصلاح است، قرآن، این هنر بی رقیب ربانی که هنر فصاحت و بلاغت کلام از ینبوع زلالش آب می خورد، گاهی از این شیوه مؤثر برای انذار بهره گرفته است تا شاید آنان که زبان جد، بیدارشان نمی کند، بیان طنز، هشیارشان کند.در این مقاله، در پی آن بوده ایم که ضمن بیان تع...

طنز، یکی از گونه‌های پویای هنری است که کاربرد آن، در اصلاح نابسامانی‌های جامعه‌های بشری، قابل توجه است.از آنجا که فلسفه نزول کلام و وحی، هدایت و اصلاح است، قرآن، این هنر بی‌رقیب ربانی که هنر فصاحت و بلاغت کلام از ینبوع زلالش آب می‌خورد، گاهی از این شیوه مؤثر برای انذار بهره گرفته است تا شاید آنان که زبان جد، بیدارشان نمی‌کند، بیان طنز، هشیارشان کند.در این مقاله، در پی آن بوده‌ایم که ضمن بیان تع...

در دهه­های اخیر اشخاص صاحب نام و مطرح کشور در مصاحبه­ها و سخنرانی­های خود اصطلاحات و تعابیری به‌کار گرفته­اند که به علت بار معنایی نسبتاً بالا، ضمن اینکه با استقبال فراوان فارسی‌زبانان به همراه بوده و رواج چشمگیری در جامعه ایرانی یافته است. در رسانه­های عرب­زبان داخلی و خارجی نیز بازتاب یافته و با تعریب خبر، گاه چندین معادل عربی برای یک اصطلاح خاص ارائه شده است که شناسایی، نقد و بررسی آن‌ها از ا...

هرچند مرام تعلیمات اساسی متفکر معروف ایران و تاجیک و هند، میرسیدعلی همدانی، پشتیبان فلسفۀ تصوف است، اشعار فلسفی او در خود عناصر بسیار پرمضمون دیالکتیکی را نیز دربر گرفته است. عقاید دیالکتیکی میرسیدعلی در اثرهای «هفت وادی»، «ذخیره الملوک»، «حلّ مشکل»، «مرآه التائبین»، «رسالۀ درویشیه»، «اوراد فتحیه» و دیگر آثار او که تعداد آن ها تا نود جلد می رسد، بیان شده اند. در این مقاله نگارنده پس از بررسی عنا...

در این نوشتار مترجمان کتاب تاریخ فلسفۀ تحلیلی: از بولتسانو تا ویتگنشتاین، در ابتدا گزارشی مختصر از ورود و تطور فلسفۀ تحلیلی در ایران، از زمان ترجمۀ رسالۀ منطقی- فلسفی ویتگنشتاین تا توجه تقریباً انحصاری به فلسفه های مضاف، بیان کرده اند. سپس به ذکر مهم ترین مراکز ترویج فلسفه تحلیلی در ایران معاصر پرداخته اند. در قسمت بعد مشکلات و موانع موجود بر سر راه گسترش فلسفه تحلیلی - که مهم ترین آن ها عبارت ا...

در این مقاله بحث می‌شود که چرا نمی‌توان پرسید چه عواملی مانع انقلاب علمی در جهان اسلام شد. زیرا عین آن عوامل در تمدن غرب مسیحی اواخر قرون میانه نیز وجود داشتند. علاوه بر این، چنین پرسشی به آن معنا است که مسیر طبیعی علم قدیم آن بود که به علم جدید منجر شود، در حالی که این پیش‌فرض نیز مسلم نیست. نویسندۀ مقاله «روش شناسی بومی و علوم جدید» با اینکه به این نکات توجه داشته است، رسالۀ شمسیه نوشتۀ کاتبی...

چکیده شیوه­های اعمال و نیز محدود کردن قدرت در سال­های منتهی به مشروطه به ناگاه وجوه نظری جدیدی پیدا می‌کند. بعد از آن که حکومت­مندی متافیزیکی ایران در سلسلۀ قاجار پدیداری بسیار انحطاط‌آمیز پیدا کرد، وجوه فروپاشی، شکست و تجزیۀ ایران آغاز شد، به نحوی که ایران در همۀ نبردها شکست خورد و مردم ایران یعنی رعیتِ تحت سلطۀ ظل‌السلطان­ها از تحقیر داخلی و خارجی به تنگ آمدند. در این فضای بحرانی که تمامیت ارض...

علم عقود ابنیه نخستین بار به این نام در ارشاد القاصد ابن اکفانی (سدۀ 8ق) یاد شده است؛ اما تأمل در تعریف و متون منسوب به آن معلوم می‌کند که این علم پیشینه‌ای کهن‌تر دارد. نخستین نشانه‌های آن در احصاء العلوم فارابی و با عنوان «علم ریاست بنا» یافت می‌شود. هیچ متنی از دوران اسلامی به‌دست ما نرسیده است که انتساب به این علم در آن، یا در دانشنامه‌ها، تصریح شده باشد؛ فقط سخن از این است که ابن هیثم و اب...

  هدف: در نسخه‎های خطی علاوه بر مداد یا مرکب، به دو نوع مرکب دیگر به نام حبر و لیقه اشاره شده است. در این مقاله با رجوع به نسخه‌های قرون اولیۀ اسلامی به‎ویژه رسالۀ عمدةالکتاب مضبوط در کتابخانۀ آستان قدس رضوی، تلاش شده است به ویژگی‌ها و تفاوت انواع مرکب پی برده شود. هدف اصلی مقالۀ حاضر، شناخت روش ساخت و کاربرد حبر اسود است.<br /...