ابو حاتم مظفر اسفزاری (سد? 5 و 6ق) منجم، ریاضی‌دان و طبیعی‌دان بزرگ ایرانی، معاصر و همکار عمر خیام بود. از زندگانیش اطلاع چندانی در دست نیست؛ فقط بعضی مورخان و دانشمندان در آثار خود از وی یاد کرده‌اند. از مهم‌ترین کارهای علمی او شرکت در رصد اعتدال بهاری به منظور اصلاح گاهشماری و تدوین تقویم جلالی است. از او چندین اثر در زمینه‌های ریاضیات، مکانیک، اندازه‌گیری اوزان، کائنات جو و گیاه‌شناسی بر جای...

آآنچه در بارۀ زندگی و دورۀ فعالیت ابوسعید سجزی، ریاضی دان و منجم ایرانی و مسلمان سدۀ چهارم هجری، می دانیم اطلاعات اندکی است که از گزارش های دیگران و بعضی از آثار او به دست می آید. برخی از پژوهشگران با توجه به آثار ریاضی سجزی و بعضی از نسخه های ریاضی موجود به خط او، تاریخ تولدش را در حدود سال 330ق تخمین زده اند. از سجزی آثار متعددی در سه حوزۀ ریاضی، نجوم و احکام نجوم بر جای مانده است. با این که ...

فلسفۀ شوپنهاور، تا آنجا که به جهان به عنوان بازنم ود، نحوة شناخت و رابط ۀمیان فاعل شناسا و متعلق شناخت می پردازد، هم سو با فلسف ۀ نظری کانت وشناختشناسی اوست. هم رسالۀ دکترای شوپنهاور و هم بخش اول اثر مشهورجهان به عنوان اراده و بازنمود او صبغ ۀ شناخت شناسی کانتی دارند . خودشوپنهاور نیز اذعان کرده است که ف لسفهاش مبتنی بر فلسف ۀ کانت است . ویدر حوز ة شناخت شناسی انقلاب کپرنیکی کانت را می پذیرد. ه...

این مقاله با هدف معرفی رسالۀ آل خجند که دکتر ریحانه خاتون، دانشمند هندی و استاد دانشگاه دهلی در سال ۱۹۸۹م به تألیف آن همت گماشت، به نگارش درآمده است. این اثر که اصلاً به زبان اردو تألیف شده بود، در سال ۲۰۰۰م به زبان تاجیکی ترجمه شد تا خوانندگان تاجیک نیز بتوانند با این اثر ارزشمند آشنا شوند. در این رساله، مؤلف برای نخستین بار دربارۀ حیات و فعالیت علمی و ادبی نمایندگان خاندان معرفت پرور خجندیان م...

در نظام فلسفی افلاطون تربیت جایگاهی خاص دارد زیرا به کمک تربیت است که می توان وجود را به فضایل آراست و از رذایل پاک کرد و در نتیجه، نفس را زیبا و شایستۀ جایگاهی الهی ساخت. از این رو، افلاطون هر آنچه به تربیت آدمی مدد می رساند، از جمله انواع فنون و هنرها، مورد توجه و بررسی قرار می دهد. نزد وی، موسیقی به واسطۀ تأثیر قوی و عمیقش در جان مخاطب، می تواند به عنوان ابزاری نیرومند در خدمت نظم دهی، پالای...

معاد در فلسفۀ ابن سینا بسیار مورد توجه قرار گرفته است. اهمیت این موضوع از وفور تألیفات وی که به معاد اختصاص یافته، آشکار می شود. آنچه در مورد ابن سینا محلّ مناقشه است، دیدگاه وی نسبت به معاد جسمانی است. مسألۀ معاد در فلسفۀ ابن سینا، بین نفی و اثبات جسمانی بودن معاد معلق است. در آثار ابن سینا دو دیدگاه اصلی در بحث از معاد جسمانی مطرح است که قصد داریم در این نوشتار، به قدر بضاعت خود، بدان بپردازیم...

کتاب تحلیل گفتمان انتقادی، یک پژوهش یا رسالۀ دکتری است که نویسنده بدون ذکر آن به چاپ‫اش همت گماشته است. از این‫رو فصل پنجم که خلاصۀ فصول چهارگانۀ کتاب است، زائد به‫نظر می‫رسد. کتاب به مباحث مختلف مربوط به نقش‫گرایی و صورت‫گرایی، تحلیل‫گفتمان و تحلیل متن در زبان‫شناسی می پردازد و با توجه به کاستی‫های رویکردهای مذکور در تجزیه و تحلیل متن، رویکرد جدید تحلیل گفتمان انتقادی را مطرح می کند و آن را کا...

بی تردید هر آینده ای به نوعی مولود گذشتۀ خود است و هر نظریۀ علمی و فلسفی حاصل تأمل و تعمق متفکران در باب نظریات، مفاهیم و مسائل متفکران گذشته است. پارمنیدس و هراکلیتوس دو فیلسوف پیش سقراطی مهم هستند که دو نظر متضاد در باب هستی داشتند. ادعای این مقاله آن است که افلاطون در تکوین نظریۀ خود در باب عالم معقولات (عالم مُثُل) و محسوسات از مفهوم وجود ثابت پارمنیدس و مفهوم وجود متغیر هراکلیتوس بهره جسته ا...

زیبایی و هنر در نظام فلسفی افلوطین (203-273م.) جایگاه مهمی دارد. او در سه رساله از «نه گانه ها»ی خود به طور مستقل به مسئلۀ زیبایی و هنر پرداخته است: رسالۀ ششم از نه گانه اول، رساله هشتم از نه گانه پنجم و رساله هفتم از نه گانه ششم. به دو گونه می توان نشان داد که هنر و معرفت در فلسفۀ افلوطین یکی هستند؛ آنجا که هنرمند برای نظارۀ زیبایی معقول، خود را باید زیبا کند و برای زیبا شدن همانند پیکرتراشان،...

حکیم الهی صدرالمتألهین- محمد شیرازی معروف به ملاصدرا- (م1050ق) از نادر فیلسوفانی است که در کنار به کار گیری عالمانۀ اصول و ادلۀ عقلی، از ادلۀ نقلی «آیات قرآن و احادیث ائمۀ معصوم(ع)» نیز غافل نمانده بلکه اساس بنیان حکمت متعالیه و نظام فلسفی خود را بر تلفیق این ادله و تطبیق اندیشمندانۀ آن ها نهاده و در این راه با نوآوری، ابداع و روش های ابتکاری، فصلی نو در فلسفۀ اسلامی و نگرشی تازه در اندیشه های ...