در قرن های نخست دورة اسلامی زبان عربی با سرعت زیادی در ایران گسترش یافت و به مرور زمان به زبان سیاسی و علمی و ادبی ایران در حوزة تمدن اسلامی تبدیل شد. در این میان عدة زیادی از ایرانیان اهل ذوق و ادب به آفریدن آثار ادبی به زبان عربی پرداختند. به طوری که بازار شعر عربی در ایران به ویژه در قرن چهارم و پنجم رونقی تام و تمام گرفت. حملة مغولان به سرزمین ایران و بروز تحولات و نابسامانی های اجتماعی و س...

واژۀ ظلم یکی از پرکاربردترین واژه‌های قرآنی است. عالمان مسلمان در آثار تفسیری وزبان‌شناختی مختلف، تحلیلهای مختلف و احیانا، متناقضی در بارۀ معنای آن بازنموده‌اند. بنا داریم در این مطالعه با کاربرد روش ریشه‌شناسی واژگان ـ که نوعی معناشناسی تاریخی محسوب می‌شود ـ معنای اصلی و ریشه‌ای این واژه را بازشناسیم. بدین منظور، نخست ریشۀ ثنایی این واژه را در زبانهای خانواده حامی ـ سامی بازمی‌کاویم. در مرحلۀ ...

الأدب الصغیر و الأدب ­الکبیر از ترجمه­های پهلوی است که محل التقای دو فرهنگ اسلامی و ایرانی است. ابن مقفع مانند دیگر مترجمان متون پهلوی، مضامینی را از ادب پهلوی به عربی ترجمه کرد که با اندیشه­های اسلامی همسو بود. این همسویی، موجب استقبال گرم ادب عربی از اندیشه­های ایرانی شد ولی با گذشت زمانه در هاضمۀ فرهنگ عربی تبدیل به مضامین عربی شد. نویسنده در این مقاله با نشان دادن سرچشمه­های ایرانیِ چند محور...

آیا هیچ گونه راه حلی برای مسائل رو به تزاید، فراروی عقل عربی وجود دارد؟ تفکر عربی مدرن چگونه می‏تواند از بحران فکری آشکارا حاد و مزمن، که خود را گرفتار آن می‏یابد، رهایی پیدا کند؟ جابری پیشنهاد می‏کند که بحرانی چنین عمیق و  وسیع، راه حل‏هایی رادیکال می‏طلبد؛ یعنی تاریخ فکری عرب باید بازنویسی شده، و ذهن و فکر عربی باید بربنیان جدیدی، تجدید سازمان یابد. تجدید ساختار فکر عربی و آگاهی عربی به این م...

چکیده ابن عربی معروف به شیخ اکبر،چهره ی برجسته ی عرفان اسلامی در زمینه های تفسیریّ و تأویلیّ دارای آرای ویژه ای می باشد که بررسی و شناخت این آرای منوط به درک صحیح نظریّهتفسیریّ او است.با توجه به این که درک مبانی او در محورهای متعدد، متوقف بر تحلیل مبانی شناخت شناسی یا هندسه ی معرفتی او است در آغاز رساله، هندسه ی معرفتی او مورد بررسی قرار گرفته است. نظریّه تفسیریّ ابن عربی در صدد بیان مبانی، اصول و ر...

چکیده امروزه داستان کوتاه ـ به عنوان یک نوع ادبی ویژه و تأثیرگذار ـ جایگاهی چشمگیر در ادبیّات عربی دارد؛ امّا مراکز علمی ما آشنایی چندانی با داستان نویسی در جهان عرب ندارند. رساله حاضر، کوششی است ذوق آزمایانه برای ترجمه و شناساندن نمونه هایی از داستان کوتاه عربی به مخاطبان فارسی زبان. مجموعه داستان «السّاعه والإنسان» (1963)، اثر سمیره عزّام (1927 ـ 1967) نویسنده فلسطینی و شامل چهارده داستان کوتا...