پدیدۀ گسل دولت- ملت در جامعۀ ایران، سابقه ای طولانی دارد و در تبیین آن دیدگاه های مختلفی وجود دارد. پژوهش حاضر در جست وجوی نسبت علما و روحانیون شیعه با مسئلۀ گسل دولت ـ ملت در تاریخ معاصر ایران است و در این مجال، تمرکز بر مقطع زمانی نهضت های چهارگانۀ ضداستعماری جنوب و به ویژه دوران مشروطه و جنگ جهانی اول است. در پژوهش حاضر از رویکرد دکتر حمید پارسانیا به عنوان چارچوب نظری پشتیبان، برای تحلیل گس...

دولت فاطمیان و آل­بویه تقریباً به طور هم زمان به ظهور رسیدند.وجه عمدۀ اشتراک آنها ـ علی­رغم تفوّق مذهب تسنن در سرزمین­های اسلامی ـ تبلیغات شیعی بوده است. فاطمیان با استفاده از داعیان خود،   فعالیت­های مذهبی وسیعی آغاز کردند؛ اگر چه نتوانستند دامنۀ حکومت سیاسی خود را از مصر و شام فراتر نهند. با نفوذ و حضور آل­بویه در خلافت عباسی، مکاتباتی بین ایشان و دولت فاطمی صورت گرفت و این تعامل و تبادل مذهبی،...

ساختار سیاسی، اداری، قضایی و نظامی خلافت پانصد ساله عباسی از جهات گوناگون قابل بررسی است. زمانی که عباسیان قدرت را به دست گرفتند، حاکمیت پاتریمونیال عباسی شکل گرفت. با تثبیت قدرت سیاسی و گسترش ساختار اداری و نظامی خلافت، دولت ویژگی نظام پاتریمونیال ـ بوروکراتیک یافت. پس از گذشت یک سده از عمر حکومت، به تدریج شاهد استقلال والیان، افول اقتدار خلیفه و ضعف تشکیلات اداری و سیطره نظامیان هستیم. خلیفه ...

پدیده زیارت شهرهای مقدس عراق در دوره قاجاریه، به عنوان یکی از نقاط اتصال جامعه ایران و عثمانی تلقی می‌گشت. اگرچه این پدیده تا پیش از دوره قاجار، با ابعاد فرهنگی اجتماعی و اقتصادی خود هم‌چنان وجود داشت، در این دوره تحت تأثیر برخی عوامل نظیر افزایش تعداد زوار، رواج مناسبات دیپلماتیک میان دولت‌ها و نیز تحولات منطقه‌ای، ابعاد سیاسی نیز به خود گرفت و به مسأله‌ای پیچیده و تأثیرگزار در روابط ایران و ع...

امنیت به‌مثابه مهم‌ترین کارکرد یک دولت از مقوله­های اساسی است که نیاز به آن در تمام ابعاد زندگی بشری به‌نحوی مؤثر احساس می‌شود و پیوندی ناگسستنی با جوهر هستی انسان دارد. اندیشمندان سیاسی، برقراری امنیت در جامعه را از وظایف اصلی دولت‌ها می­دانند. این مسئله در اسلام نیز از جایگاه و اهمیت خاصی برخوردار بوده؛ همواره طراحی آن در بستر نظام سیاسی اسلامی مورد توجه بوده است و در قرآن کریم به‌عنوان مهم‌ت...

افغانستان از نظر اجتماعی دارای بافت موزائیکی و متشکل از گروه‌های قومی ـ فرقه‌ای متعدد است. ماهیت سه‎گانه جمعیتی و سیاسی کشور افغانستان، همواره زمینه‎های بالقوه تنش و جدایی را در بردارد. تحولات داخلی افغانستان و ظهور طالبان و حضور کشورهای فرا منطقه ای در این کشور باعث شده تحولات افغانستان با منافع و ملاحظات ج.ا. ایران پیوند بخورد. بر این اساس هرگونه موفقیت یا شکست در پیشبرد روند دولت ـ ملت‌سازی ...

شرق آسیا، سرزمین‌هایی را در بر گرفته است که بیشتر آنها در سال‌های پس از جنگ جهانی دوم به استقلال رسیده و دولت ـ کشورهایی نوپا را بنیان گذارده‌اند. این دولت  ـ کشورها، از فردای استقلال به‌دنبال برپا داشتن جوامعی توسعه یافته بوده‌اند. اما هر یک از آنان با روش ویژه‌ی خود و به‌گونه‌ای متفاوت از دیگران، روند توسعه و نوسازی دولت در عرصه سیاسی را پیموده‌اند. در پژوهش پیش‌رو، تلاش شده است تا با بهره‌گی...

اهمیت ساختارهای اجتماعی و فرهنگی و نیز ابعاد بیرونی و مادی موجب توجه به تعامل ساختارهای مادی و هنجاری در شکل دادن به سیاست خارجی ایران شده است. پیوند این دو عامل در برساختن سیاست خارجی در چارچوب نظریه سازه انگاری مطرح می شود. به این ترتیب نفت به عنوان امتیاز ویژه سرزمینی و هویت به عنوان مهم ترین عنصر کارگزاری غیرمادی، سمت گیری های سیاست خارجی(بروندادها) ایران را می سازند. افزایش درآمدهای نفتی د...

تحول پدیده‌ها و تغییر روابط پیرامونی آنها با یکدیگر در گستره‌ای جهانی پتانسیل آن را دارد تا بر حوزه‌هایی چون اقتصاد، سیاست، فرهنگ و... تأثیر بنیادین نهد. فرایند جهانی ‌شدن با ویژگی‌هایی چون ظهور «دهکدۀ الکترونیک جهانی»، «انقلاب اطلاعات»، «فشردگی زمان و مکان»، «گسترش آگاهی جهانی»، «ارتقای خودآگاهی جمعی بشری» و... شناسایی می‌شود؛ «شهر»ها نیز در تأثیر و تأثری متقابل با فرایند جهانی ‌شدن قرار دارند...