کارملیت­ها یکی از گروه­های تبشیری کاتولیک بودند که فعالیت­های گسترده­ای در ایران دوره صفوی داشتند و به دنبال تحقق اهداف پاپ و برخی از کشورهای اروپایی بودند. عوامل سیاسی از جمله برقراری اتحاد میان ایران و دولت های مسیحی اروپا در برابر عثمانیان، حضور این گروه را در ایران هموار کرد و شاهان صفوی به حمایت از ایشان برخاستند. این مقاله به بحث از مهم­ترین فعالیت­های فرهنگی و اجتماعی کارمل...

پژوهش حاضر به بررسی و تحلیل مناسبات سیاسی- نظامی شیوخ صفوی(جنید، حیدر و علی) با شروان‌شاهان می‌پردازد و در صدد ارائه‌ رهیافت‌هایی به پرسش‌هایی است که در ذهن پژوهش‌گر درباره‌ این موضوع نقش می‌بندد. به عبارتی بر آن است که روشن سازد چه عاملی در شکل‌گیری این مناسبات نقش عمده دارد و علل و انگیزه‌های شیوخ صفوی از تکاپوی نظامی در منطقه‌ قفقاز و درافتادن با شروان‌شاهان چه بوده است؟ چرا که شروان‌شاهان ب...

ساختار اجتماعی ایرانِ عصر صفوی، با تأثیرپذیری از سیاست‌های پادشاهان صفوی، دیگر پذیرای تحرکات سیاسی ـ اجتماعی طرایق صوفیانه نبود. طریقت نوربخشیه با مشاهدة حرکت صوفیان صفوی از محراب به‌جانب تخت سلطنت، تداوم محبوبیت و آزادی عمل اجتماعی خویش را در خطر دید. مرشدان نوربخشی تقریباً هم‌زمان با صفویان، به‌منزلة یک طریقت صوفیانة شیعه‌مذهب، در قلمرو تیموریان اعلام موجودیت سیاسی کردند، اما درادامه نتوانستند ...

خوشنویسی و تذهیب دو عنصر اصلی تشکیل‌دهندۀ کتاب‌آرایی و کتابت قرآن هستند. تذهیب‌های مختلف قرآنی که در طول تاریخ این هنر در ایران اجرا شده‌اند دارای ویژگی‌ها و خصوصیات خاص زیبایی‌شناسانه‌اند. این هنر همواره در طول تاریخ رو به رشد بوده و در هر دوره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای تذهیب‌هایش از ویژگی‌های خاصی برخوردار بوده است، به‌طوری‌که زیباترین و ظریف‌ترین تذهیب‌های قرآنی مربوط به تذهیب‌...

مطالعه و بررسی ظروف سفالی ایران، افزون‌بر آشنایی با فرهنگ‌ها در سلسله‌ها و ادوار مختلف، تداوم تأثیرات این هنر را در هر دوره آشکار می‌سازد. شیوه‌های ساخت و تزیین (به‌ویژه درخصوص نقوش به‌عنوان عنصر اصلی تزیینی در سفالینه‌ها) بارزترین اسناد تداوم تأثیرات در این اشیا هستند. در مقالۀ پیش رو با مطالعه و مقایسۀ تعدادی از سفالینه‌های صفوی و قاجار تأثیرات شیوه‌های ساخت و تزیین و همچنین تأثیرات طرح و نقش...

خیابان چهارباغ در طی گسترش شهر اصفهان در زمان شاه عباس اول در خارج از باروی قدیم شهر احداث گردید. در ابتدای شمالی خیابان، که محل ورود از دولت­خانه به خیابان بود، کاخی به نام جهان‌نما، آن نیز به امر شاه عباس، ساخته شد. با سقوط سلسلة صفوی و حملة افغان­ها و در دورة قاجار، به طور خاص با حکومت ظل­السلطان، بسیاری از آثار ارزشمند دوران صفوی، از جمله آثار مذکور، به بهانه­های مختلف تخریب شد. همچنین تغیی...

از مهم ترین و ابتدایی ترین عوامل شکل بخشی یک شهر و تحولات آن، عوامل طبیعی است. کوه ها، رودخانه ها، سواحل و دره ها ازجمله مؤلفه های نیروی طبیعی است. از میان این عوامل، نحوۀ تأمین آب در زیست یک شهر و شکوفایی آن، نقش مهمی دارد. پاسخ هر زیستگاه به نیاز آب، بخشی از فرهنگ هر شهر است. یکی از عوامل مهم که تحولات شهر اصفهان را در دوره های مختلف هدایت می کرده و به سازمان فضایی این شهر در دوره های مختلف ش...

گرایشهای صوفیانه در تاریخ دینی ایران پس از اسلام همواره وجود داشته است . اما ماهیت و نسبت این گرایشها با ساختار سیاسی و دینی با آنچه در دوره صفویان روی داد متفاوت بود.این بررسی در پی آنست تا روشن سازد که در سال های فرمانروایی صفویان ساختار سیاسی چگ.نه بود و چه پیوندی با نهاد طریقتی صفویه داشت؟ رابطه این نهاد با ساختار دینی چگونه بود؟ رابطه نهاد طریقتی صفویه با گروه های دیوانسالاری چگونه بود؟ و ...

موسیقی ایرانی در عصر صفوی، همانند بسیاری از مظاهر فرهنگی و اجتماعی زندگی ایرانیان، ازسیاست های حکومت دیرپای صفوی سخت تأثیر پذیرفت. این تأثیرپذیری البته در دوره های سلاطینمختلف تفاوت داشت، چنان که در عهد شاه عباس اول به دلیل علاقه او به موسیقی، این هنر رونقیگرفت و برعکس در دورة شاه طهماسب اول، شاه سلیمان و شاه سلطان حسین که تحت تأثیر فقها باموسیقی مخالف بودند، این هنر روی به انحطاط نهاد و موسیقی...

ارتباط سیاسی - بازرگانی ایران با ممالک اروپایی در دوره صفوی به خصوص از دوره شاه عباس اول به بعد به ارتباط فرهنگی - هنری نیز انجامید و نقاشان اروپایی در کسوت بازرگان و تاجر از همان اوایل دوره صفوی به ایران آمدند و بعضی از آنها وارد خدمت دربار صفویان شدند. آنها در دربار فنون و تکنیک هنری خود را در دیوار نگاره های کاخ ها و تهیه تابلوهای مستقل به کار بستند و حتی این فنون و اصول را به بعضی از شاهان ...