بررسی تطبیقی گسست رابطۀ اضافی در دستور زبان عربی و فارسی چکیده اصطلاح گسست رابطۀ اضافی به معنای جدا کردن مضاف از مضاف الیه و خارج کردن یک ترکیب از صورت و حالت اضافی است و از آن جهت آن را گسست یا فک اضافه نامیده‌اند که مضاف از مضاف إلیه جدا شده و از حالت ترکیبی خارج می‌گردد. این عمل در دستور زبان عربی و فارسی قابل اجرا و دارای کاربرد بوده و مورد استفادۀ اهل دو زبان است. هدف از این مقاله دست‌یا...

ماه نیایش و آبان نیایش نام دو دعا از نیایش های پنجگانه به زبان اوستایی است که در «خرده اوستا» آمده است. متن اوستایی این دو دعا در سالهای 700 تا 900 میلادی به زبان فارسی میانه ترجمه شده است. ترجمه های اوستا به فارسی میانه زند نامیده می شود. ترجمه این دو نیایش لفظ به لفظ و پایبند به متن اصلی است. مترجم برای هر واژه اوستا، بر اساس صورت ظاهری واژه و اشتقاقی که برای آن می پنداشته، معادلی از زبان فار...

زبان های طبیعی نظام های پیچیده ای هستند و ایجاد دستورهای رایانه ای برای آن ها، هم به دانش زبان شناختی و هم به داشتن دانشی درباره زبان های برنامه نویسی نیاز دارد. هدف چارچوب دستوری (جی اف) آن است تا این فرایند را هموارتر نماید. جی اف یک زبان برنامه نویسی تابعی است که با استفاده از فنآوری نوین طراحی شده و در آن، مدل معنایی نظریه انواع با برنامه نویسی تابعی در می آمیزد تا سامانه ای را پدید آورد که...

کتاب دستور زبان فارسی دکتر امید طبیب ­زاده رویکردی نو به دستور زبان فارسی دارد. این کتاب بر پایه نظریه گروه­ های خودگردان در دستور وابستگی شکل گرفته است. نظریه دستور وابستگی که بررسی کننده روابط هسته و وابسته ­های آن است، نخستین بار از سوی «لوسین تنی­­یر» فرانسوی عرضه شد. این نظریه، هر گروه نحوی را به یک کشور فدراتیو متشکل از یک حکومت مرکزی و چند ایالت خودگردان تشبیه می­ کند. بنابراین، هر هسته ...

ظرفیت کلیدی ترین مفهوم در دستور وابستگی است. از میان مقوله های واژگانی گوناگون، فعل ها دارای کلیدی ترین نقش در نحو و معنای جمله طبق دستور وابستگی هستند. فعل مرکزیت جمله را در دستور وابستگی بر عهده داشته و معنای اصلی جمله را در درون خود نهان می کند. در این مقاله با بررسی روش های مختلف استخراج بی ناظر ظرفیت فعل در زبان فارسی، مسائلی پیرامون یافتن فعل در متون زبانی و ابهامات موجود در شناخت ظرفیت ف...

زبان های روسی و فارسی که به لحاظ رده شناختی به یک خانوادهء زبانی (شاخةزبان های هند و اروپایی) تعلق دارند، دارای یک سری مشترکات به لحاظ ساختارصرفی و نحوی اند. متمم به عنوان یکی از اجزای فرعی جمله، از موضوعات نحویاست که در هر دو زبان روسی و فارسی مورد مطالعه و بررسی قرارمی گیرد- با پذیرفتن تعریف جامعی از متمم، تحت عنوان کلمه ای که چیزی را به معنای کلمهء دیگر می افزاید و به عبارتی، معنای آن را تما...

شرط مجاورت به عنوان یکی از محدودیت های نحوی در اعطای حالت در برخی زبان ها مانند انگلیسی، هلندی، ترکی و هندی به شمار می رود و تاکنون مطالعات بسیاری دربارۀ وجود و عدم وجود شرط مجاورت در زبان های گوناگون صورت گرفته است. پژوهشگرانی مانند چامسکی (1981) و استوول (1981) قائل به نقش شرط مجاورت در دستور زایشی بوده اند و برخی پژوهشگران مانند جانسون (1991) نقش مجاورت را در دستور زایشی رد کرده اند. مخالفان...

پیوند دیرینۀ ایران و شبه قارّۀ هندوپاکستان به زمان‌های دور می‌رسد. اسناد و مدارکی از دورۀ هخامنشی در دست است و تصاویر غارهای اجانتا در جنوب هند حکایت از ارتباط ایران و هند در دورۀ ساسانی دارد. با نفوذ و گسترش اسلام در ایران در دوران حکومت سلطان محمود غزنوی و لشکرکشی‌‌های او به هند، اسلام به همراه زبان فارسی و تصوّف وارد آن سرزمین پهناور شد و به مرور ایّام با تشکیل حکومت‌‌هایی از مسلمانان و بعضاً ای...

خورشید نیایش، مهر نیایش و آتش نیایش نام سه دعا از نیایش های پنجگانه به زبان اوستایی اند که در «خرده اوستا » آمده اند. متن اوستایی این سه دعا در سال های 700 تا 900 میلادی به زبان فارسی میانه لفظ به لفظ ترجمه شده است. اوستایی زبانی تصریفی است که نقش نحوی واژه ها از طریق تصریف واژه در هشت حالت نشان داده می شود ولی فارسی میانه زبانی تحلیلی است در زبان فارسی میانه، حروف اضافه، آرایش واژه ها و بافت م...