صادق چوبک متعلّق به نسل دوّم نویسندگان ایرانی است که پس از تثبیت داستان کوتاه، در ارائۀ نمونه هایی موفق در این عرصه کوشیدند. چوبک در داستان هایش به زندگی اقشار بینوا و فرودست پرداخت و از زبان و لحن آنان سود برد تا واقعیت های زشت و تلخ حیات را با دقّت و جزئیات تمام به تصویر کشد. او در این راه از امکانات و صناعاتٍ روایی ویژه ای استفاده کرد که بررسی مجموعة آنها موضوع تحقیق حاضر است. در این مقاله کوشش ...

محمدعلی نقیب الممالک شیرازی، نقّال باشی دربار ناصرالدین شاه قاجار، به سبب دارا بودن استعداد و ذوقی لطیف، به همراه اطلاعاتی جدید درباره داستان که باید آن را دستاورد عواملی چند، از جمله آشنایی وی با ترجمه داستانهای خارجی دانست، آثاری زیبا و مردم پسند را خلق کرد. زبان قصه های عامیانه دوره قاجار، زبان گفتاری مردم کوچه و بازار آن عصر است؛ زبانی ساده، بی تکلّف و قابل فهم که قصه گو سعی می کند، مطلب خو...

با رواج داستان‌نویسی نوین و تغییر زبان و سبک نوشتار و ورود درون­مایه­های جدید به عرصة ادبیات داستانی، داستان و رمان نیز پذیرای فرهنگ عامه شد. این مسائل در کنار یکدیگر باعث توجه پژوهشگران و نویسندگان به فرهنگ تودة مردم گشت. یکی از این رویکردها بررسی تأثیر فرهنگ بومی و عامه شامل گویش، آداب و رسوم محلی، اصطلاحات و ضرب‌المثل­های بومی و.... است. ادبیات داستانی امروز به دلیل الهام گرفتن از زندگی مردم...

طومارهای نقالی بخش مهمی از اسناد مکتوب روایت‌های عامیانه‌ی حماسیِ این سرزمین را دربرمی‌گیرند، بخشی که گاه امکان روشن شدن پاره‌هایی مبهم از سنت حماسی ایران را فراهم می‌سازد. حجم عظیم این روایت‌ها، بررسی ورق به ورق آن‌ها را تا حدودی دشوار ساخته است. یکی از شیوه‌هایی که می‌تواند به مطالعه‌ی روشمند این روایت‌ها کمک کند، فهرست کردن بن‌مایه‌های آن‌هاست. به یاری این فهرست، متون روایی به عناصر سازنده‌شا...

قصه حمزه یکی از قصه های مشهور فارسی است که از زمان های دور، نقالان آن را برای مردم نقل می کرده اند. از این اثر تحریرهای متنوعی در زمان های مختلف وجود دارد که هریک، در جزئیات، با دیگر تحریرها متفاوت است؛ زیرا این نسخه ها از روی هم نوشته نشده اند و هریک از آن ها را نقالان پس از سال ها نقالی، از حافظه خویش و بنا به سلیقه خود و مخاطبانشان به تحریر درآورده اند. درباره هویت حمزه و اصل این اثر، نظرهای...

چکیده موضوع این پژوهش رمانس در ادبیات فارسی ایران است.رمانس گونه ای از داستان های عامیانه است که شباهت های زیادی به داستان های حماسی دارد. می دانیم که پژوهش درادبیات عامیانه،امروزه اهمیت بیشتری یافته است ومعاصران ما،وزن وقدرادب عامیانه رابهتر درک کرده اند. البته اقبال وتوجه به ادبیات عامه بی مناسبت باروندهای تاریخی ومتحول شدن ساختار حکومت ها از ساختارسنتی خود به سوی جوامع مردم سالار امروزی نبو...

تاریخ ادبیات داستانی ایران نوشتۀ حسن میرعابدینی در اصل حاصل پژوهش ایشان در چارچوب طرح تطور مضامین ادبیات داستانی در فرهنگستان زبان و ادب فارسی بوده و پیش تر انتشارات این نهاد، ویرایش دیگری از آن را در دو جلد، در سال های (1387 و 1391) منتشر کرده بود. پس از مدتی، انتشارات سخن ویرایش تازۀ این کتاب را با تغییراتی چشم گیر، در یک جلد و این بار با ویرایش احمد سمیعی(گیلانی) روانۀ بازار نشر کرده است. ای...

یکی از منظومه های پهلوانی تا امروز ناشناخته ادب حماسی ایران زرین قبانامه است که در سه دست نویس موجود از آن با نام های شاهنامه اسدی، رستم و سلیمان و زرین قبای هفت لشکر معرفی شده است. سراینده شیعی متن ناشناس است و بنابر قراینی اثر خویش را در عصر صفویان و در شصت سالگی ـ و شاید یکی دو سال پیش و پس ـ به نظم درآورده است. داستان منظومه در زمان پادشاهی کیخسرو در ایران و پیامبری حضرت سلیمان(ع) روی می ده...

قصه¬های عامیانه شاخه¬ای از ادبیات داستانی است که در اصل روایت حیات اجتماعی هر ملت و نمودار شیوه تفکر و چگونگی نگرش آن جامعه به جهان هستی است که به انعکاس ویژگی های فرهنگی، جامعه شناختی و روان¬شناسی آن جامعه می¬پردازد. از میانه قرن سیزدهم هجری، به سبب برخی از اقدامات، تغییرات و تحولات در ساختار و اصول ادبیات و نثر فارسی و داستان¬نویسی، بسیاری از آثار و داستان¬ها به سبک عامیانه و تحت تأثیر سنت ...

داستان نبرد رستم و اکوان دیو یکی از روایات مستقل و در عین حال کوتاهِ شاهنامه (186 بیت در تصحیح دکتر خالقی مطلق) است که احتمالاً به دلیل این اختصار، کمتر از روایاتِ پهلوانیِ رستم، در ادب رسمی و عامیانه مورد توجّه قرار گرفته است. با این حال ظاهراً اکوان دیو در سنّت داستان‌های ایرانی نقش و حضور بیشتری داشته و نشانه‌هایی از این تنوّع و تعدّد را هرچند به صورت پراکنده و کلّی می‌توان بازشناسی کرد. از جمله گویا ...