In the years after the introduction of Islam to the region of Transoxania in the first century (A.H.) the history of this area had an inseparable relation to Islam and spiritual paths risen from Islamic teaching Meawhile, the teaching of Khājeh Baha ‘al-din Muhammad Naqshband Bokharāyi (1381 –1389) and the spiritual path related to him, Naqshbandiye, had such a great effect on the heart and sou...

شبنم یا قطره‌های آبی که شبها بر گل و گیاه می‌نشیند، یکی از سازه‌های زبانی در ساختار غزل به حساب می‌آید که علاوه بر معنای قاموسی و متعارف خود در هزاره تحول و تغییر اندیشه‌ها و سبکها، جای خود را بخوبی یافته و در مفاهیم هنری و مضامین فراقاموسی و مستعار، دستمایه‌ای برای آفرینش جلوه‌های نمادین و خلق درون مایه‌های اخلاقی و عرفانی گشته است؛ به گونه‌ای که در آثار گویندگان‌ایرانی، این موجود خُرد و درخشند...

تاریخ ادبیات فارسی، سرشار از تاثیر و تاثرات حقایق عرفانی از لطایف و ظرایف شعر و ادب فارسی و نیز ادبیات فارسی از اندیشه های متعالی و بلند عرفانی است.اما به راستی این کنش ها و واکنش ها از کجا آغاز می شود، چه هنگام به اوج و شکوفایی خود می رسدو تاکجا دامن می کشد؟ این مقاله می کوشد با بررسی اجمالی آثار چهار شاعر بزرگ وعارف نامدار، حکیم سنایی غزنوی، شیخ فرید الدین عطار نیشابوری ، مولانا جلال الدین ر...

یکی از راه¬های بسیار موثر نشر معرفت، فرهنگ و اخلاق والای انسانی، دعا و متون دعایی است. دعا به آن اندازه و با آن کیفیت بسیار متعالی که در اسلام مطرح شده و ابزار حرکت "تعلیم و تربیت" قرار گرفته در ادیان و مکاتب دیگر مطرح نشده است؛ از آنجا که این همه حقایق و معارف تربیتی و علوم عالی الهی و تعالیم متعالی انسانی در جای دیگری جز اسلام وجود نداشته است و ندارد پس می‎توان "مکتب دعا" را، یک حرکت تربیتی م...

چکیده کمال الدین ابوسعید سحابی نجفی استرآبادی از شاعران اواخر قرن دهم و اوایل قرن یازدهم است که مولدش شوشتر و اصلش از جرجان بوده و به دلیل اقامت زیاد در نجف به نجفی هم شهرت یافته است. از سحابی اشعار زیادی شامل غزلیات، یک مثنوی عاشقانه و یک مثنوی عارفانه و رساله ی عروه الوثقی و رباعیات باقی مانده است که بیشترین اشعارش را رباعیات تشکیل می دهد. رباعیات او دارای مضامین عرفانی، فلسفی، اخلاقی است که...

«ابلیس»، یکی از چهره‌های سرشناس تاریخ آفرینش است که در متون دینی و ادبی ـ به ویژه ادبیات تعلیمی و عرفانی ـ به او توجه شده است. شاعران و عارفان نامداری چون احمد غزالی، عین القضاة، سنایی، عطار و مولانا، با نگرشی عارفانه، گناهش را توجیه نموده و آن را برخاسته از عشق توحیدی او به پروردگارش دانسته اند. اقبال لاهوری، شاعر پارسی‌گو و فیلسوف آشتی جوی مسلمان، ابلیس را به گونه‌ای متفاوت در اشعارش مطرح ن...

بینش دوگانه پرستی یا دوآلیسم، نمودار جدال مستمر میان قوای دوگانه در طبیعت است. در پرتو این نمایش آیینی، همواره نیکی، روشنی، زندگی، فرشته و... بر بدی، تاریکی، مرگ، دیو و... پیروز می شود. اما بر مبنای عصیان و نواندیشی در شعر معاصر خصوصا در اندیشه سپهری تاریکی، مرگ، شب، مرداب، لجن و... مقولاتی قابل ستایش هستند و همواره روشنی از دل تاریکی بر می آید و مرگ پایان حقیقت تصور نمی شود. در این مقاله این ن...

بی شک تراوش های اندیشه به عواملی بستگی دارد که بتواند ذهن و زبان و سبک بیان سخنور راتحت تأثیر قرار دهد و ممیز هنجار سخن او با سخن گویندگان دیگر شود. در مثنوی مولوی نیز انگیزه های گوناگونی مایه شورانگیزی تعابیر عارفانه می شود که خود در حوزه سبک شناسی اثار مولانا قابل تأمل بسیار است . از این گونه عوامل می توان به سیمای پیامبر اکرم(ص) حضرت علی(ع)‘حسام الدین چلیی‘شمس تبریزی و ... اشاره کرد و جلوه ...

در دوران اسلامی، در هنر سفالگری کاشان، تحولات و تغییرات فراوانی صورت گرفته است. این تغییر و تحول گاه در ارتباط با هنرهای دیگر همچون ادبیات، نقاشی، خوشنویسی و گاه نیز با توجه به قابلیت‌ها و امکانات تزئینی خود سفال مانند انواع فرم، نقش و تکنیک سفالینه بوده است. در این پژوهش، با در نظر گرفتن اهمیت و نقش مهمی که شعر بر تحولات هنر سفالگری، از جمله ایجاد فضایی شاعرانه، بیان مضامین عاشقانه، حماسی، عار...

این پژوهش درصدد جواب‌دادن به این پرسش است که «دل» در مخزن‌الاسرار، که زهدآمیز و عرفانی است، چگونه تبیین شده و دارای چه مراتبی است. فرضیه‌ای که در ذهن خواننده و پژوهشگر شکل می‌گیرد، این است که نظامی تلقی خاصی از «دل» داشته و به سبب این‌که یکی از مهم‌ترین بخش‌های مثنوی مخزن‌الاسرار را به آن اختصاص داده، در پی شکل‌دهی شاعرانه ـ عارفانه به آن مفهوم و بن‌مایه بوده است. شیوه بررسی در این مقاله، تحلیل...