علم تناسب آیات یکی از زمینه های بررسی قرآن کریم است که نقش به سزایی در فهم آن دارد. هر گوینده یا نویسنده ای، شایسته است که در گفتن یا نوشتن مطالب خود، میان اجزای سخن (مقدمه، انتقال از مقدمه به اصل موضوع و پایان)، چنان چینش و ترکیب بندی نماید که بر نیکویی و زیبایی سخنش بیافزاید؛ به گونه ای که کلام، نغز و دلپذیر شود. هم چنین با شیوایی الفاظ، نیکوترین سبک و بهترین معنی، کلام را هم سو و متناسب با م...

واژه «معیشت» سه‌بار و واژه «ضنک» یک‌بار در آیات قرآن به‌کار رفته است. مفسران درباره معناشناسی ترکیب «معیشت ضنک» در آیه 124 سوره طه اقوال گوناگونی را ذکر کرده‌اند که می‌توان آنها را در دو دسته کلی حیات واپسین و حیات دنیوی تقسیم‌بندی کرد. به نظر می‌رسد نمی‌توان «معیشت ضنک» را تنها درباره حیات واپسین تفسیر کرد و باید معانی و مصادیق آن را در دنیا و در ادامه آن عالم برزخ جستجو کرد. با استفاده از شوا...

تمایل به پیشرفت و شکوفاساختن ظرفیت‎های فردی و اجتماعی در انسان امری تردیدناپذیر است. قرآن که پاسخ به نیازهای انسان است، به این خواست فطری پاسخ گفته است. تفسیر تنزیلی حکیمانگیِ تأمین راه‌های پیشرفت را با نگاهی فرایندی و نظام‌واره‌ای کشف و بر جوامع غیرمعاصر نزول تطبیق می‌کند. الزامات تفسیرنگاریِ تنزیلیِ پیشرفت‌نگر عبارت‏اند از: بینش سیستمی به موضوعات قرآن و انسجام درونی آیات، سوره‌ها و مجموعة منظم ن...

امروزه مطالعات مربوط به معنویت با مفهوم هوش عمیقاً گره خورده‌است و بررسی و تحقیق در این حوزه از مفاهیم چالش‌برانگیز محسوب می‌شود. ساختار هوش معنوی، جنبه‌های ذهنی معنویت را با کاربرد عینی هوش ترکیب کرده، با استفاده از مفاهیم روان‌شناسی، زیست‌شناسی، مذهب و معنویت دو عنصر اساسی "توانایی" و "معنویت" را به صورت درهم تننیده بیان می‌کند. هدف اساسی پژوهش حاضر، بررسی روان‌شناختی هوش معنوی و جستجو، شناسای...

چکیده: یکی از نظریات فلسفی که در باب معناشناسی ذکر شده و سپس به حوزه‌ی زبان‌شناسی راه یافته، نظریه‌ی مشروط به صدق جملات است. براساس این نظریه، معنای جمله در محتوای گزاره‌‌‌‌ای آن گنجانده شده و بر حسب شرایط ، صدق آن ، قابل تبیین است. تطبیق این نظریه با ساختار متفاوت زبان عربی و به ویژه آیات قرآن کریم، می‌تواند دریچه‌ای به سوی درکی عمیق از قرآن کریم باشد. در زبان عربی جملات به دو گروه...

با تکیه بر جامعیّت قرآن و ارتباط تفسیری بین آیات آن و احاطه کامل عترت بر معارف قرآن، شیوه تفسیر قرآن به قرآن در سیره تفسیری معصومان(ع) مورد مطالعه قرار گرفته است.  پیامبر به کنش تفسیر آیات قرآن به صورت متقابل اشاره داشت. در سخنان اهل بیت(ع) نیز برای تفسیر قرآن به قرآن چهار اصل مهم شناخته شده است که عبارتند از: جامعیت و مرجعیت قرآن، بهره گیری دانش های جنبی قرآن، شناخت ظاهر و باطن قرآن و نگرش سیست...

قرآن کریم، بر پیامبر(ص)، به قصد هدایتِ بشر، نازل شد و به دلیل این نقش هدایتی است که باید آیات آن بر مصادیق مختلف از افراد و حوادث و در هر زمان و دوره ای و وضعیت و موقعیتی قابل تطبیق باشد. تطبیق آیات قرآن، بر افراد و حوادث که شرایط آنها، مانند زمان نزول آیات بوده است، بر اساس قاعده ای است که در اصطلاح مفسّرین از آن با عنوان «جری و تطبیق» یاد می شود. این قاعده اصطلاحِ ترکیبی از دو واژه ی«جری» و «تطب...

نکاح نهادی عاطفی، اجتماعی و حقوقی است که محصول آن زوجیت است. از جمله عناصر در پایداری زوجیت وفاداری است، وفاداری به معنای التزام و پایداری به پیمان زناشویی و خیانت نکردن به همبستگی عاطفی و جنسی است. آیات و روایات متضمن لزوم وفاداری در مطلق پیمان ها و ضرورت پای بندی به همبستگی عاطفی در پیمان زناشویی، مهم ترین ادلّه ی وجوب وفاداری به شمار می آیند. علاوه بر آن آموزه های اخلاقی ما را به وفاداری در پ...

استشهاد و اقتباس آیات قرآنی، در دوره‌های مختلف، همواره از بارزترین ویژگی‌های متون نثر فارسی بوده‌است. طبیعی است که این صنعت خطابی، مانند هر پدیدۀ زبانی، بنابر مقتضیات فکری و ادبی غالب هر دوره، دستخوش تحول و شکل‌‌گردانی شده‌است. بررسی نمونه‌های استشهاد در نثر فارسی از قرن پنجم تا هشتم هجری نشان می‌دهد که این صنعت به مرور زمان از عنصری استدلالی به عنصری بلاغی تغییر شکل یافته و براثر این تحول کارک...

‏«قرّة العین» از جمله ترکیب‌هایی است که در ادبیات عربی به ویژه در منابع دینی مانند قرآن و حدیث ‏بسیار تکرار شده است. در زبان فارسی برای این ترکیب معادل‌هایی چون «خنکی چشم»، «روشنی چشم» ‏و مانند آن در نظر گرفته شده است، ولی به نظر می‌رسد این ترجمه‌ها چندان گویای معنای مورد نظر این ‏تعبیر نیست.‏بر این اساس در‎‎این مقاله، نگارندگان در جستاری گسترده با تکیه بر کتب معتبر لغت، و استناد به ‏نمونه‌های ن...