متون فارسی عرفانی، به‌ویژه متون متقدم منثور قرن پنجم و ششم به دلایل و عوامل گوناگون، بستری فراهم کرده‌اند که اسطوره گناه و هبوط آدم(ص) در کنار مؤلفه‌هایی چون اختیار و اراده انسان، آگاهی و معرفت، آزادی و جبر، بیش‌ترین بسامد را داشته باشد. در این مقاله، نویسنده ضمن بررسی مفهوم گناه و هبوط در چهار حوزه «اصل واقعه هبوط»، «امکان هبوط»، «اهداف هبوط» و «نتایج هبوط»، مهم‌ترین اشتراکات و افتراق...

این نوشتار با گزینش سه تن از رهبران روان شناسی فرافردی سعی در درک کلی نگرش این رویکرد نوین روان شناسی به ویژگی ها و منشأ تجارب عرفانی، رابطه ی آن با بیماری روانی و کارکرد آن پرداخته است. تجربه ی عرفانی به دلیل ایجاد حالت وجد، خلسه، جذبه، قبض و بسط، حالات ویژه ی روحی را برای صاحب تجربه به وجود می-آورند، که موجب می شود این افراد غیر نرمال تلقی شده و به روان شناسان ارجاع داده شوند، لذا نوع نگرش رو...

تفسیر عرفانی منسوب به امام جعفر صادق (ع) در میان آثار تفسیری با گرایش عرفانی ، قدیمی ترین اثر می باشد . محققینی چون پل نویا با در نظر گرفتن قدمت این اثر ، سر چشمه بسیاری از اصطلاحات صوفیه را در آن جسته اند و به نوعی منشأ آن ها را آراء امام صادق (ع) دانسته اند . نکته قابل توجه آنجاست که این اثر همان طور که از عنوان آن پیداست اثری منسوب به امام صادق (ع) است و تمام ادعاهای این محققین درباره ریشه ا...

چکیده بررسی سیر تاریخی کاربرد معنوی و عرفانی از موسیقی، علاوه بر صحه گذاردن بر قدمت تاریخی «موسیقی عرفانی»، کاشف از تفاوتی است آشکار میان نگاه عرفان اسلامی و عرفان­های دیگر به موسیقی. موسیقی عرفانی در عرفان اسلامی، حاصل سیطره تفکرات عرفانی و شهودی بر عالم ادبیات و در پی آن، آمیختگی «عرفان ادبی» با عالم موسیقی است. واسطه پیدایش این نوع موسیقی، در حقیقت عرفان ادبی است. از آن جا که «موسیقی عرفانی...

یکی از وجوه تأثیرگذاری قرآن کریم بر تفسیرهای عرفانی، توجه به بعد زمان و مکان در زندگی بشری است. نظریه‌های گوناگونی در نقد ادبی معاصر به تحلیل سیمای مکان می‌پردازند که از آن میان، نظریۀ افق-منظر میشل کولو در تحلیل تفسیر عرفانی روزبهان کارآمدتر است؛ زیرا این نظریه به‌عنوان شاخه‌ای از نقد مضمونی قادر است مکان را از عنصری در پس‌زمینة روایت، به عنصری نمادین و معنادار تبدیل سازد و جهان‌بینی عرفانی را...

توجه به زبان یکی از آراء و اندیشه‌های مولوی در مثنوی معنوی است. در تفکر عرفانی مولوی، حقیقت زبان نه چیزی از جنس لفظ که از جنس معنا است و آن معنا که سرچشمة اصلی کلمات است، "بانگ حق" است.بر اساس آنچه که در سنت عرفانی «زبان در مقام تحلیل» نامیده می‌شود، مولوی خلافِ بسیاری از متفکران مسلمان دربارة زبان رویکردی صرفاً ظاهری و مبتنی بر قرارداد اتخاذ نمی‌کند، زیرا چنین تفسیری بیرون از عرصة آرا و اندیشه‌ه...

ثبت و نگارش تجربه های خلاق عرفانی، بخش قابل توجهی از آثار عرفانی را تشکیل داده است؛ زبان این آثار ازآن جا که از تجربه ای ناب و فراحسی سرچشمه گرفته اند، و به دلیل تفاوتی که تجربه عرفانی با تجربه های حسی و معمول دارد، به طور محسوسی از زبان معیار فاصله گرفته و به زبان ادب نزدیک می شود؛ به همین دلیل در بررسی این متون با بسامد بسیار بالای انواع صور خیال مواجه می شویم؛ اما این که در هر اثر بسامد کدام...