چکیده شبکه های ارتباطی و جاده ها بخش مهمی از سرمایه های هر کشوری محسوب می شود. به دلیل اهمیتی که راه های ارتباطی در حیات سیاسی و اجتماعی جوامع دارد، دولتهای متمرکز در طول تاریخ توجه خاصی به توسعه، نگهداری و تجهیز راه ها نشان می دادند. در دوره خلافت عباسیان نیز با انتقال مرکز خلافت جهان اسلام از شام به بغداد و تثبیت پایه های خلافت عباسیان در بغداد، با توجه به موقعیت بغداد و قرار گرفتن آن در مس...

عباسیان با تشکیل حکومت در سال 132هـ . ق، به مدت پنج قرن توانستند در فضای سیاسی و فرهنگی جهان اسلام، یکی از مقتدرترین حکومت های اسلامی باشند. امویان اندلس هم توانستند با تشکیل حکومت در سال 138هـ . ق در اندلس، حکومت اسلامی ایجاد کنند و البته تا قرن 9 هجری بر حکومت های پس از خود نیز، تأثیرات به سزایی داشتند. از زمان تشکیل حکومت امویان اندلس، مسایل سیاسی و فرهنگی این دو حکومت به هم گره خورده بود. پ...

مناسبات دولت صفویه با همسایه غربی خود، یعنی دولت عثمانی، از همان زمان شاه اسماعیل اول توأم با کشمکش و درگیری های نظامی بود. جنگ چالدران در سال 920 ق/1514م نقطه عطف این ستیزه ها بود که درگیری های درازمدت بعدی را در پی داشت. شاه عباس اول در دوران حکومت خود، چند بار توانست عثمانیان را شکست دهد؛ اما با مرگ او در سال 1038 ق/1629م و در آغاز سلطنت شاه صفی، بار دیگر عثمانیان در حمایت از شاهزاده ای شورش...

موسیقی یکی از عوامل مؤثر در شعر و ادبیات جهانی است؛ به ویژه اگر اثر شاعر از روی صدق باطن و انسان دوستی سروده شده باشد و دور از تکلف و تصنع و در عین حال سرشار از انواع مختلف افزاینده های موسیقایی باشد. سعدی شیرازی و شمس الدین کوفی با برگزیدن دو بحر طویل و کامل که بهترین قالب ها برای بیان احساسات قلبی انسان هستند و با به کار بردن انواع مختلف صنایع بدیعی از قبیل جناس، مراعات النظیر، تضاد و... و هم...

روش‌های مطالعه و تحلیل تصاویر در مطالعات هنر و تاریخ هنر اهمیت بسیاری دارند. شمایل‌نگاری به‌عنوان یک رویکرد غیر تاریخی، در تحلیل‌هایش تأکید خود را بر عناصر شکلی قرار می‌دهد که در مقابل عناصر محتوایی قرار می‌گیرند. شکل به‌عنوان نمود بیرونی یک اثر، مخاطب را به درک مفهوم یا معنی نهفته در آن راهنمایی می‌کند و دریچه ورود به محتوا است. نگارگری به‌عنوان عنصری تزئینی در بناها و نسخ خطی برای انتقال پیام...

یکی از قدیم‌ترین و مهم‌ترین برهان‌های ارائه‌شده برای اثبات وجود خداوند در کلام امامیّه برهان حدوث و قدم بوده است. در نوشتار حاضر، تطوّرات این برهان از نخستین اشارات بدان در متون حدیثی معتبر امامیّه تا تحوّلات آن در آثار شیخ صدوق و پس از آن در مکتب کلامی شیخ مفید و کراجکی، موسوم به مکتب بغداد متقدّم بررسی و تبیین شده است. این پژوهش نشان می‌دهد که برهان حدوث و قدم در این دوره تحوّلات مهمّی داشته است. نخ...

برسقیان در جایگاه خاندان حکومت‌کنندﮤ محلی در عهد سلجوقیان، فرزندان و بازماندگان برسق کبیر، یکی از غلامانِ خاندان حسنویه، بودند. هم‌زمان با ﻏﻠﺒﮥ سلاجقه بر جبال، بازماندگانِ خاندان حسنویه به آنها پیوستند و یکی از غلامانِ آنها با نام برسق، در دربار سلجوقیان پیشرفت کرد. او ضمن انتصاب به مقام شحنگی بغداد و در حکم اولین ﺷﺤﻨﮥ سلجوقی در بغداد، حکومت بخشی از املاک و اراضیِ اربابانِ سابقِ خود را در لرستان در ا...

با به قدرت رسیدن سلطان محمود غزنوی روند جدیدی از یکسویه نگری فکری، مذهبی به تقلید و تأسی از دارالخلافه بغداد در شرق ایران اجرایی شد . محمود غزنوی در جهت کسب مشروعیت معنوی و علی‌رغم پاره‌ای اختلافات با دارالخلافه ، به تبعیت از اهل حدیث حاکم بر بغداد و با نگاهی یکسویه نگر و متعصبانه ،  به سرکوب فرقه‌های مختلف مذهبی و انزوای اندیشمندان علوم عقلی پرداخت. طبق فرضیه این پژوهش ،اقدامات محمود در تأسیس ...

از جملۀ دیدگاهها در تبیین رابطۀ میان امر خدا و فعل انسان، نظریۀ تکلیف است. بر پایۀ این دیدگاه، مشخصۀ بارز آموزه‌های دینی تکلیفی بودن آنهاست؛ این که انسانها به خاطر برخورداری از عقل، از جانب خداوند ملزم به انجام دادن یا ترک مجموعه‌ای از افعال شده‌اند. نظریۀ تکلیف تا بدانجا در فرهنگ اسلامی پذیرفته شده که مکلف بودن بندگان از اصول موضوعۀ علم فقه به شمار آمده است؛ چنان که حتی در تعریف علم فقه، موضوع...