فهم درست منابع و نصوص دینی، دغدغه اساسی و همیشگی پژوهشگران اسلامی بوده و هست و از گذشته تا کنون، آنها روش‌های خاصی را برای فهم صحیح نصوص دینی به کار برده‌اند. یکی از روش‌های مهم در این زمینه، «تأویل» است. غزالی در دو دوره فکری خود، دو گونه مواجهه با مسئله تأویل دارد. در دوره اول، مانند غالب متفکران اسلامی، تأویل را ناظر به معنای بعید از لفظ می‌داند و صرفاً آیات متشابه را تأویل‌پذیر می‌شمارد؛ اما...

به استناد آیات و روایات، تأویل راهی برای دستیابی به حقایق متن مقدس و عبور از ظواهر الفاظ برای نیل به حقایق آیات است. در این عرصه، هر یک از فرقه‌های اسلامی به بحث و تدقیق در این زمینه پرداخته و به‌گونه‌ای به ارائه تأویل صحیح همت گماشته‌اند. نوشتار حاضر به بررسی تأویل از دیدگاه دو دانشمند نام‌آور از فرقه‌های اسلامی عقل‌گرا (شیعه و معتزله)، یعنی ملاصدرا و قاضی عبدالجبار همدانی می‌پردازد. صدرالمتأل...

امام علی علیه‌السلام، تحت تربیت و آموزش نبی اکرم صلی‌الله‌علیه‌واله‌وسلم، از راسخان در علم و آگاه به علم تأویل گردید و نهج‌البلاغه، نازله روح مطهری است که وجودش با قرآن یکی بوده و از همین وجه این کتاب را «اخ القرآن» نامیده‌اند. در متن نهج‌البلاغه، گزاره‌های متعددی دلالت بر تأویلات امام علی علیه‌السلام، در حوزه‌های مختلف دارد. با توجه به اینکه تأویل عبارت از بیان حقیقت و نزدیک شدن به مراد گوینده...

قرآن (طریق وحی) در کنار استدلالات عقلی و برهان و نیز تهذیب نفس و عرفان، یکی از مؤلفه‌های اصلی و در حقیقت مهمترین رکن حکمت متعالیه به‌شمار می‌آید.. صدرالمتألهین به عنوان فیلسوف، مفسّر و عارف بزرگ جهان اسلام، رسیدن و نایل آمدن به «حقیقت واحد» را از طرق مختلف ممکن دانسته، آن‌ها را مکمل یکدیگر تلقی می‌کند. به‌گونه‌ای که از سویی می‌توان تأثیر عمیق فلسفۀ وجودی ملاصدرایی، آگاهی از اصول و مبانی...

حفظ و بقای انقلاب اسلامی ایران که نظامی الهی و ارزش‌محور است؛ همانند هر نظام دیگری متکی بر حفظ و استمرار ارزش‌هایی است که براساس آن شکل گرفته است و این مدیران و کارگزاران آن در سازمان‌های دولتی هستند که از طریق کارکردها و عملکردهایشان، وظیفه اصلی در حفظ ارزش‌ها و تحقق اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی را بر عهده دارند. این در حالی است که تغییر ارزش‌ها در کشور به‌ویژه در بین کارگزاران آن می‌تواند ...

عبداله بن سعد بن ابی سرح قرشی اسلام می آورد و اندک زمانی کتابت وحی می کند، سپس از دین باز می گردد و مرتد می شود. بررسی های تاریخی نشان می دهد که ارتداد او ارتباطی با نگارش قرآن ندارد، ولی قصه نویسان، که اغلب فاقد قوة تحلیل اند، شاید مغرضانه، شاید ساده لوحانه، روی گردانی وی را به تحریر آیات الهی ربط می دهند. این قصه های بی اساس به تفاسیر و تواریخ هم راه می یابد، حتی از دریاها می گذرد تا در سدة ب...

در زمینه امکان کاربرد عقل در عرصه فهم وحی هر کدام از دو اندیشمند چه دیدگاهی دارند؟ چه تفاوتی میان رویکرد ملاصدرا و احسایی نسبت به حدود شناختی عقل در فهم قرآن وجود دارد؟ در میان اندیشمندان مسلمان، صدرالمتألهین و احسایی از جمله کسانی هستند که رویکرد ویژه ای به حدود شناختی عقل در فهم قرآن به عنوان متنی وحیانی دارند. از شرایط اختصاصی صدرا در زمینه تأویل، این است که استنباط و استقلال در فهم آیات مجا...

کلام خداوند که حق، نور، بیان، مبین، بینه و حکیم نامیده شده با حجت ها، منطق فصیح و دلالت های آشکار عقلی و حسی خود در غایت احکام، متضمن والاترین اسرار، معانی و معارف، و دارای درست ترین و گران بهاترین سخنان و اهدافی است که دین برای تحقیق مصالح بندگان به دنبال تحقق آن اهداف است. اگر نگاهی اجمالی به آیات قرآن بیفکنیم به موارد تعلیلی بسیاری برمی خوریم، و متوجه می شویم که خداوند برای همه ی اقوال و اف...

تجربه دینی یکی از موضوعاتی است که در کلام جدید و فلسفه دین و در فضای دین پژوهی جدید رشد پیدا کرده است. تجربه دینی در حیات مؤمنانه نقش ویژه ای دارد و گستره وسیعی را در بر می گیرد که شامل دعا، مناجات، استجابت دعا، شهودهای روحانی و ... می شود. تجربه عرفانی نیز که نسبت نزدیکی با تجربه دینی دارد، به زندگی اهل عرفان معنا می بخشد. در این تجربه شخص عارف به وحدت با حقیقت غایی می رسد و به مقامی دست پیدا ...

باغ ایرانی از منظرهای گوناگون مورد بررسی قرار گرفته و عناصر و اجزای آن به تفصیل، بررسی و تحلیل گردیده است. این تحلیل ها اگرچه مبنای وجودی ساخت باغ را بر ما روشن ساخته است، اما به دلیل ابهام در شناخت نوع ارتباط بین متغیرها و همچنین برخی تفسیرهای معنایی و هستی شناسانه، ابهاماتی در خوانش آن ایجاد گردیده است. یکی از روش های تحلیل زیبایی شناختی هنر استفاده از علت های وجودی است. تحلیل بر اساس علت های...