در این جستار با دیدگاهی انتقادی به بررسی موسیقی بیرونی در شعر نیمایی پرداخته‌ایم و با آوردن چند نمونه‌ شعر و پیش کشیدن مباحثی چون شیوة‌ سطربندی و جای پایان یافتن لخت‌ها، کاربرد اختیارات عروضی و لغزش‌برانگیزی وزن در شعر نو، کاستی‌هایی را که در نوشتن قانون‌های عروض (به دست پژوهشگران) یا در اجرای آن قانون‌ها (به دست سخنوران) راه یافته آشکار ساخته‌ایم و کوشیده‌ایم با افزودن چند قید و اصلاحیه بر قان...

بررسی دیوان خاقانی به تصحیح علی عبدالرّسولی گویای آن است که تشخیص اوزان و بحور عروضی موارد قابل تأمّلی دارد که ناشی از سهوهای مصحّح است. این کاستی­ها اگرچه در کنار رنج و دقت نظر آن استاد زنده­یاد در تصحیح دیوان خاقانی بس ناچیز می­نماید، در مسیر استفاده از این تصحیح ارزشمند که در شمار بهترین تصحیح‌های دیوان خاقانی است، خالی از فایده نخواهد بود؛ در این نوشتار کاستی­های یادشده در دو بخش شامل 1) اشتبا...

در این پژوهش به بررسی وزن شعر فارسی بر مبنای نظریه ی تکرار می پردازیم. نظریه ی تکرار، نظریه ای در حوزه ی وزن شناسی زایشی است. فب و هله در سال 2008 این نظریه را معرفی کرده اند. هدف از این پژوهش تعیین شبکه های وزنی اوزان عروضی فارسی، طبقه بندی ارکان بر اساس شبکه های وزنی و تعیین هسته های وزنی بوده است. داده های پژوهش سی وزن پرکاربرد فارسی بود. واحدهای وزنی، پایه ها، ارکان و هسته های وزنی از مقوله...

نگارنده در تحلیل موضوع مورد بحث‘خود را ناگزیر از یاد کرد این نکته میداند که درآغاز‘نخستین بیت هر قصیده ‘ قطعه و مسمط و ابیات پراکنده این سخنور را درحوزه بحور عروضی مورد تحقیق قرار دهد‘و به ذکر نام بحور اشعارش بپردازد‘ و ضمن تعیین اوزان اشعار او‘ و همخوانی اوزان با موضوعات به لطیفه انگیزی و طرفه کاری ذهن شاعرانه اش اشارت نماید. و چگونگی تلفیق موسیقی کلامش را با موضوعات در چشم انداز آفرینش هنری ب...

نگارنده در تحلیل موضوع مورد بحث‘خود را ناگزیر از یاد کرد این نکته میداند که درآغاز‘نخستین بیت هر قصیده ‘ قطعه و مسمط و ابیات پراکنده این سخنور را درحوزه بحور عروضی مورد تحقیق قرار دهد‘و به ذکر نام بحور اشعارش بپردازد‘ و ضمن تعیین اوزان اشعار او‘ و همخوانی اوزان با موضوعات به لطیفه انگیزی و طرفه کاری ذهن شاعرانه اش اشارت نماید. و چگونگی تلفیق موسیقی کلامش را با موضوعات در چشم انداز آفرینش هنری ب...

حرکت دوشادوش شعر و موسیقی در بستر هنر ایران امری غیر قابل انکار است اما ، گاه در طول تاریخ ، یکی از این دو عنصر هنری ، بار سنگین تری را بر دوش کشیده است. در این پژوهش که کندو کاوی است در هنر دوگانه رودکی ضمن تحقیق و تطبیق در موارد مشابه، و با استناد به حکایت دوم از مقالت دوم کتاب مجمع النوادر(چهارمقاله) به تحلیل  دیدگاه های نظامی عروضی در باب تاثیرات شاعرانه کلام رودکی پرداخته شده است و در این ...

غرض از برانگیختن این بحث بررسی مضامین شعر فرخی است در حوزهء آهنگ و موسیقی و نیز بسامد بحور و اوزان عروضی در دیوان وی. اوزانی راکه شاعر بدانها دلبستگی داشته و در مطاوی دیوان برای مضامین گوناگون از آنها سود جسته است و نیز تحلیل پیوند مضامین با اوزان و موسیقی کلام وی و نشان دادن اوزان به کار رفته در سخن سهل ممتنع این شاعر توانا، سخنوری که در سال 429 هجری قمری به روزگارکهولت نارسیده از سرای فانی به...

غرض از برانگیختن این بحث بررسی مضامین شعر فرخی است در حوزهء آهنگ و موسیقی و نیز بسامد بحور و اوزان عروضی در دیوان وی. اوزانی راکه شاعر بدانها دلبستگی داشته و در مطاوی دیوان برای مضامین گوناگون از آنها سود جسته است و نیز تحلیل پیوند مضامین با اوزان و موسیقی کلام وی و نشان دادن اوزان به کار رفته در سخن سهل ممتنع این شاعر توانا، سخنوری که در سال 429 هجری قمری به روزگارکهولت نارسیده از سرای فانی به...

حرکت دوشادوش شعر و موسیقی در بستر هنر ایران امری غیر قابل انکار است اما ، گاه در طول تاریخ ، یکی از این دو عنصر هنری ، بار سنگین تری را بر دوش کشیده است. در این پژوهش که کندو کاوی است در هنر دوگانه رودکی ضمن تحقیق و تطبیق در موارد مشابه، و با استناد به حکایت دوم از مقالت دوم کتاب مجمع النوادر(چهارمقاله) به تحلیل  دیدگاه های نظامی عروضی در باب تاثیرات شاعرانه کلام رودکی پرداخته شده‌است و در این ...

هدفِ این مقاله طرح یک مسئله در عروض شعرِ سلطان ولد، پسر بزرگ جلال‌الدین محمد مولوی است. در شعر وی یک ویژگی عروضی به چشم می‌خورد که به کلّی با تمام دیوان‌های شعر کلاسیک فارسی متفاوت است. این تفاوت چندان چشم‌گیر است که نمی‌توان آن را از جنس خطای کاتب یا حروف‌‌چین و ناشر به حساب آورد. نویسنده پس از نشان‌دادن این ویژگی، دو عامل احتمالی را سبب این تفاوت می‌داند: یکی احتمال تفاوت در نظام آوایی کلمات فار...