مغولان نخستین مهاجمان غیرمسلمانی بودند که توانستند بر بخش گسترده ای از جهان اسلام مسلط شوند و خلافت عباسی را از میان بردارند. عقاید شمنی و غیر دینی مغولان و بی توجهی آنان به مسأله دین سبب شد که سیاست های آنان در عرصه مذهبی دچار سردرگمی و آشفتگی شود که گاه از این امر با عنوان سیاست تسامح دینی یاد می شود. این موضوع به عنوان پرسش اصلی این مقاله، بدین شکل مطرح می شود که آیا ایلخانیان  در برابر مسائ...

اساطیربه عنوان نمایه و نماد زندگی انسان در دوران باستان، کارکردهایی فراوان داشته‌اند، انسان ابتدایی وغارنشین برای رفع حاجات و مناسبات اجتماعی خویش با هر پدیده‌ای برخوردی انسانی و الاهی داشت و طبیعت را کاملاً جاندار و فعال تصور می‌نمود، بدین لحاظ می‌توان به عدد پدیده‌های طبیعی، اسطوره هم معرفی نمود، به هر حال این کارکردهای اساطیری آنچنان عمیق و کارساز بود که در طول هزاران سال به عنوان باورها و مر...

سعدی با وجود این‌که اصل آزادی و اختیار انسان را هرگز به‌طور کامل نفی نکرده، به شدت تحت‌تأثیر اندیشه‌های جبرگرایانه و تقدیرگرایی ناشی از آن بوده است. اغلب سعدی‌ پژوهان در ریشه‌یابی جبرگرایی‌ وی، اندیشه‌های اشعری را مهم‎ترین عامل دانسته‌اند؛ در حالی‌که این رویکرد ریشه‌ها و سرچشمه‌های کهن‌تری دارد و چنان‎که یافته‎های این پژوهش نشان می‌دهد، سعدی جدا از اقتضای اوضاع سیاسی و مذهبی و اجتماعی خاص روزگا...

پژوهش حاضر در پی پاسخ دادن به این پرسش است که دانش طب به‌عنوان یکی از شاخه‌های مهم مجموعه علوم موسوم به حکمت و فلسفه، در ارتباط با سنت و سابقه این علم در ایران و تغییرات سیاسی و فرهنگی عصرسلجوقی، در چه وضعیتی قرار گرفته و درچه مسیری جریان یافت؟ یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که دانش طب به لحاظ تاریخی به‌عنوان یکی از سنت‌های علمی و فکری ریشه دار در تاریخ ایران، به جهت ویژگی‌های خاص خود، در یک ...

برای درک رابطه ساختمان با محیط ابتدا بایستی به دیدگاه انسان در مورد محیط و یا به طورکلی نسبت به طبیعت ، نظر داشت. اساس ساختن، دست اندازی به طبیعت است. نوع این دست اندازی ارتباط بسیار نزدیک با طرز تفکر انسان در مورد طبیعت دارد. در بسیاری از فرهنگ های شرقی، ارتباط کاملاً نزدیکی بین انسان و طبیعت وجود داشته و امروزه نیز گاهی این ارتباط به چشم می خورد. انسان خود را جزئی از طبیعت می دانسته به این دلی...

یکی از ابزارهای پایه ای اسلامی برای فقرزدایی و تحقق عدالت انفاق است، همچنین انفاق رشد و تعالی بخش انسان های پرداخت کننده و در پی آن جامعه است، زیرا انفاق یک عمل اقتصادی است، می تواند از متغیرهای اقتصادی و اجتماعی اثرپذیری بسیاری داشته باشد. در این مقاله در پی برآورد اثر بهبودها و نابسامانی های بازارها بر انفاق هستیم. برای این منظور، تلاش می شود اثر برخی متغیرهای اصلی اقتصادی جامعه بر انفاق برآو...

پژوهش حاضر به منظور بررسی رابطه بین جنس، سن و وضعیت اقتصادی ـ اجتماعی با باورهای مذهبی کودکان انجام شد. بدین منظور مصاحبه ها و نقاشیهای 122 کودک 6 تا 11 ساله که با استفاده از روش نمونه برداری طبقه ای انتخاب شدند، دربارة باورها و مفاهیم مذهبی بررسی شدند. نتایج نشان دادند که کودکان در ترسیم خداوند از نور بیش از سایر نمادها استفاده کردند. در تداعی آزاد نیز صفت نیک خواهی پروردگار بیش از سایر صفتها ...

میان ناصرخسرو قبادیانی و ابوالعلاء معری مشابهت‌های فکری و گرایش‌های مشترک مذهبی بسیار است. توجه و شوق به تجربه زندگی عقلی و وجدانی که از آثار هر دو پیداست امکان واکاوی یک موضوع مشترک در اندیشه و شعر ایشان را ممکن می‌سازد؛ به ویژه آن که «انسان و ارتقای حیات روحی و باطنی آن» از محورهای اساسی فکر و شعر آن دو به شمار می‌آید. در این نوشتار کوشیده‌ایم تا ضمن تبیین جایگاه «خرد» در کا...

آیین گنوسی درحقیقت مذهبی است عرفانی که نحله‌های گوناگونی از جمله مانویت، صابئین ماندایی، طریقه شمعون، والنتین، بازیلیدیس، مرقیون و... را شامل می‌شود. گنوسیان دارای دیدگاه‌های ثنوی بودند و جهان مادی را آفریده خدای شر می‌دانستند. پایه و اصل اساسی عقاید گنوسی این نکته است که روح انسان در این دنیا اسیر است و راه نجات و رهایی او دست‌یابی به گنوس یا همان معرفت نجات‌بخش است، که فرستادگان الهی و منجیان...

نوع دوستی و ترحم و تمایل به احسان و خوبی ریشه در فطرت انسان ها دارد و از این رو سنت حسنه وقف ریشه در ذات انسان ها داشته و قبل از اسلام در ادیان سابق هم بوده است. اسلام هم سیره‌ی جاری ادیان و ملل پیشین را به عنوان‌ یک عمل نیکو و مقبول تأکید‌ کرده‌ است، ولی بعد از پیدایش اسلام این سنت پسندیده رونقی دیگر گرفت و با اثر پذیری از جهان بینی اسلامی و برخورداری از پشتوانه احکام شرعی به شکلی استوار و جهت...