ضرورت مقایسة بین مضامین مشترک تربیتی گلستان سعدی و کتاب قابوس­نامه عنصرالمعالی بدان جهت بوده است که معمولاً در میان بسیاری از خوانندگان آثار سعدی، گمان بر آن بوده و هست که شیخ اجل، این مسایل و گفتارها را خود مطرح کرده و به قول وی: کهن خرقة خویش پیراستن                           به از جامة عاریت خواستن در این مقایسه، بخش­هایی از مشترکات آثار این دو سخنور بزرگ که از جهت معنایی و در بسیاری موارد ...

سیّد عبدالرسول عقیلی از چهره­های فرهنگی و ادبی معاصر شهرستان جهرم است که در قالب­های شعری سنتّی و نو، هم به زبان معیار و هم به لهجۀ محلی جهرمی، شعر می­سراید؛ عقیلی با چاپ مجموعه­بازی­های محلّی جهرم، با عنوان آتش­بیار و مجموعه شعر محلّی با نسیم تارُونه، توانمندی و عشق خود به ادبیات فولکلوریک این خطّه از اقلیم ادیب­پرور فارس را به نمایش گذاشته­است. با نسیم تارونه، در بر گیرندۀ چهل و چهار غزل و بیست دوب...

گرشاسب­نامه را همگان کتابی افسانه­ای و حماسی دانسته­اند و بیشتر تحقیقات دربارة این زمینه­هاست اما ظرفیت­های این کتاب در بخش تعلیم آداب و رسوم شاهی و اخلاق­ نیک و به­خصوص اندرزهای بخش راه ­و روش کشورداری خطاب به شاه و آیین خدمتگزاری خطاب به مردم در آن پربسامد است. اینکه چرا اسدی در این داستان اسطوره­ای و افسانه­ای­ حماسی این­ همه اندرز و مباحث اخلاقی را گنجانده است، سؤال­برانگیز است. هدف این پژو...

از جمله اموری که در نظام خانواده اتفاق می‌افتد، نافرمانی و سرکشی زن نسبت به شوهر است که در اصطلاح قرآن به آن نشوز می‌گویند. انگیزه های مختلفی از قبیل تحت فشار قرار دادن شوهر برای ارضای خواسته های تجمل گرایانه، امتیازات اقتصادی، میل به معاشرت با دیگران و ... می‌تواند سبب نشوز زن شود. در قرآن برای جلوگیری از نشوز زن از تنبیه بدنی سخن به میان آمده است. حال یکی از سؤال‌های اساسی این است که تنبیه بد...

ادبیات تعلیمی کهن‌ترین نوع ادبی در ایران است که از زیرشاخه‌هایی چون پند و اندرز، زهد و اخلاقیات تشکیل شده و پیوندی ناگسستنی با اخلاق دارد و همّ خود را در راستای پرورش قوای روحی و تربیت نفس انسانی به کار می‌گیرد. بخش وسیعی از ادبیات تعلیمی را اندرزنامه‌ها تشکیل می‌دهند که غالباً به‌صورت نثر و با نگرشی اخلاقی به‌منظور تعلیم شیوه‌های کشورداری و همچنین بهبود زندگی فردی و اجتماعی نگاشته شده‌اند. در نو...

«شاهنامه» شاهکاری ادبی است با موضوعاتی جامع و داستان‌هایی متنوّع. سرایندة آن حکیمی است جامع‌الاطراف که جلوه‌هایی مختلف از ادبیات حماسی، غنایی و تعلیمی را به نمایش می‌گذارد. بررسی ابعاد مختلف «شاهنامه» موجب شناخت بیشتر عظمت و شکوه این اثر، همچنین سراینده آن می­شود. این مقاله سعی دارد به روش تحلیل محتوا جلوة ادبیات تعلیمی و شاخصه­های آن را در «شاهنامه» واکاود. موضوعاتی مانند توجه به مذهب و تعالیم ...

یکی از انواع چهارگانه ادبیات که از روزگاران کهن مورد تأکید و اتفاق‌نظر ملت‌های صاحب فرهنگ و تمدن جهان بوده و هست، ادبیات‌تعلیمی است. ادبیات‌تعلیمی به نوعی از ادبیات گفته می‌شود که در آن خالق اثر با در مقابلْ قراردادن دو مفهوم خیر و شرّـ به‌طورغیرمستقیم‌ـ سعی دارد تا مضامین اخلاقی و حکمی را، ‌که در ادبیات کلاسیک جهان عموماً به زبان حیوانات (فابل) و در قالب پند و اندرز است، به دیگران آموزش ‌دهد. د...

حسن خان شاملو (متوفیّ ١050 ه.ق) شاعر، نویسنده، خطاط، بیگلر بیگی و امیرالامرای کل خراسان و حاکم هرات، در قرن دهم و یازدهم هـ.ق [17م]است. او از شاعران توانا، ناشناخته و نازک خیال است که متأسفّانه نه تنها دیوان و دیگر آثار وی تصحیح نشده، حتیّ در تذکره ها و تاریخ ها مطلب چندانی درباره شعر و سبک شعر او نیامده است. مهم ترین اثر وی، دیوان که به گفته نصرآبادی حدود سه هزار بیت است که بخش اعظم آن را غزلیات ...

. از نتایج این پژوهش نکات زیر استخراج می شود: •اهداف آموزشی در مکتبخانه های دوران قاجار عمدتا مبتنی است بر آشنایی با حروف الفبا به شکل هجی کردن و آشنایی با سوره های کوچک قرآن و آموزش اصول دینی و اخلاقی به صورت شفاهی (پند و اندرز و موعظه) و رسیدن به مراتب بالاتر به خواست، توانایی و استعداد شاگرد بستگی داشت. تاسیس دارالفنون توسط امیر کبیر سرآغاز نهضت علمی جدید در ایران محسوب میشود و از مهم تری...

غزل یکی از قالبهای کهن و در عین حال ، زنده نوع غنایی در شعر فارسی است که تقریبا از ابتدای پیدایش تاکنون همواره مورد توجه شاعران فارسی زبان بوده و فراخور هر عصر و دوره ای ، درونمایه های متفاوتی را در خود شاهد بوده است و به تنوع درونمایه آن افزوده شده است. درونمایه ، همان فکر اصلی در یک قطعه شعر یا اثر ادبی است که از سوی نویسنده یا شاعر در پوشش الفاظ بیان می گردد. غزل فارسی نیز به عنوان یک قالب ش...