خاندان ابن حنفیه در روند شکل گیری، رشد و توسعۀ افکار و اندیشه های علمی گسترۀ تاریخ اسلامنقش مهمی داشته است. به گونه ای که نوع فعالیت علمی و نحوه عملکرد آنان، یکی از عوامل مهم و تأثیر گذار در گسترش علوم مختلف نقلی و عقلی و انتقال آنها به نسل های بعدبوده است. در این پژوهش که با تکیه بر روش های کمی انجام گرفته است، پس از بررسی عملکرد علمی شخصیت های شاخص خاندان ابن حنفیه، اطلاعات و داده های به دست ...

تلاش های زیادی درباره ی چند و چون تعلیم و تربیت اسلامی صورت گرفته است، اما اینک سؤالی رودرروی آن مطرح است، و آن این است که «آیا تعلیم و تربیت اسلامی می تواند یک علم باشد؟». مقاله ی حاضر ضمن بررسی معانی متفاوت تعلیم وتربیت، وجوهی را که می توان در آن از «علم تعلیم وتربیت اسلامی» سخن گفت، بررسی می نماید و مهم ترین مشکلاتی را که بر سر راه هر رویکرد وجود دارد، برمی شمارد; خصوصاً رویکرد استنباطی را به...

از جملۀ مباحثی که از دیرباز در میان عالمان اسلامی مطرح بوده، موضوع حیطۀ فقه و تکالیف شرعی بشر و حدود آن است که در این مورد دو دیدگاه عمده در میان عالمان اسلامی اعم از فقیهان، مفسران و متکلمان مطرح می شود. مشهور و بلکه اکثر عالمان اسلامی برآنند که حیطۀ فقه و احکام شرعی در فروعات عملی و اعمال جوارحی منحصر بوده و مباحث اعتقادی و قلبی و اعمال جوانحی از دایرۀ فقه خارج است. بر همین اساس، اینان در منا...

امر به معروف و نهی از منکر، مقید به شروطی است که یکی از آنها احتمال تأثیر است. نگارندگان در این مقاله در پی پاسخ به این سؤال هستند که آیا امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی که آمر به معروف و ناهی از منکر بداند امر و نهیش فعلاً مؤثر نیست یا نسبت به مخاطب ـ تارک معروف و فاعل منکر ـ اثر ندارد، واجب خواهد بود یا خیر؟ مشهور فقها معتقدند امر به معروف و نهی از منکر، در صورتی واجب است که فرد احتمال ب...

واژۀ «ضرب» دارای معانی حقیقی و مجازی است. در قرآن و روایات و به تبع آن در متون فقهی، مسئلۀ «ضرب زوجه» به عنوان یکی از ابزارهای تنبیه زن ناشزه که وظایف شرعی و عرفی خود را انجام نمی دهد، مطرح شده است. سؤال آنست که آیا از معنای حقیقی «ضرب» به معنای «زدن و تنبیه بدنی» که نظر مشهور فقهاست، استفاده کنیم یا از یکی از معانی مجازی آن یعنی «اعراض»؟ بر اساس روش اجتهادی، بیان ادلۀ احکام، کتب لغت، اقوال و ا...

رابطه ی میان نمود، زمان دستوری و وجه در ساخت های فعلی در بسیاری موارد رابطه ای مستقیم نمی باشد و در واقع رابطه ی مستقیم میان صورت و نقش معنایی- منظوری آنها حاکم نیست. این عدم تطابق نه تنها در زبان فارسی بلکه در بسیاری زبان های دنیا قابل مشاهده است. گستره ی تحلیل حاضر بر ساخت های خودایستا در زبان فارسی استوار است. در تحلیل مقوله ی نمود از آن به عنوان مقوله ای صوری و معنایی یاد شده است و سپس تقاب...

آدمی برای شناخت واقعیت ها از چهار روش حسی تجربی، نقلی وحیانی، عقلی برهانی و شهودی عرفانی بهره می برد و از همین رهگذر، علوم گوناگونی را محقق کرده است که در بین آنها فلسفه و عرفان نظری، از روش عقلی برهانی استفاده می کنند. روش عقلی، حقایق کلی را که با تفسیر و انتزاع از محسوسات خارجی به دست می آید و نیز محصول شهود عرفانی را، با برهان و استدلال تعلیل می کند. عرفان نظری صرف تبیین و گزارش مشهودات عارف...

قولنامهازموضوعاتیاستکهکاربردفراواندرروابطمعاملاتیمردمداردوروزبروزنیزبررواجآنافزودهمی.شود،ولیقانون­گذارتاکنونتکلیفاینموضوعرامشخصنساختهومادهقانونیبرآنوضعننمودهوبه­همینجهتدیدگاه­هادردوران­هایمختلفمتفاوتبودهبهنوعیکهدرعقایدعلمایحقوقورویۀقضائی،دیدگاهورویۀکاملاًواحدینمی­توانبرآنپیداکرد،عقایدفقهاءومنابعفقهیدرتشتتآراءونظراتنقشمؤثریراایفاءکردهوبعضاًمصالحسیاسیواقتصادیحکومتنیزدرایجاداینوضعیتمتشتتبی­تأثیرنبود...

اسماء و صفات الاهی، از مباحث بسیار پردامنه الاهیاتی است و واژه «اسم» و مشتقات آن از واژه های بسیار پرکاربرد در علوم اسلامی (اعم از علوم نقلی و عقلی) است. بحث از مفهوم «اسم خدا» نقش تعیین کننده ای در موضوع گزاره های مربوط به مباحث اسمای الاهی دارد. این مقاله، پس از بررسی معنای اسم خدا در علوم مختلف اسلامی، از جمله علم کلام، فلسفه و عرفان اسلامی، تفاوت این معانی را می کاود. افزون بر نتایج مختلف د...