نقش بی‌مثال وحی در هدایت انسان موجب شده تا دغدغه فهم آن در زمره مهمترین دغدغه‌های صاحبان اندیشه ادیان توحیدی قرار گیرد. سرشت وحی و مراتب آن چنان پیوندی با دیگر مختصات مسئله نبوت ایجاد می‌کند که با عمق‌بخشی به این معرفت می‌توان ویژگی‌ها و کارویژه‌های دیگر نبوت را نیز نتیجه گرفت. ازآنجاکه وحی به شکل علم حضوری نیز در نفس نبی ظهور می‌یابد، با تحلیل ویژگی‌های هستی‌شناختی علم حضوری چون وجودی بودن، تش...

محمد نجاتی[1] نظریه رویا انگاری وحی، یکی از عمده ترین شبهاتی است که پیرامون مساله وحی مطرح شده است. در مقاله حاضر با تجزیه و تحلیل این نظریه به مسائل محتمل آن، ابتدا ماهیت نظریه مذکور به جهت مبانی و لوازم آن، تبیین و در ادامه مورد سنجش قرار گرفته است. مبنای اصلی تاکید بر نقش روایتگری پیام...

محمدبن‌زکریای‌رازی فیلسوف قرن چهارم هجری (313 ه.ق)، یکی از اندیشمندان بزرگ ایران و جهان اسلام بشمار می‌رود اما برخی از مخالفین، وی را متهم به الحاد کرده و اعتقادات دینی اورا مورد خدشه قرار داده‌اند. در پژوهش حاضر برآنیم تا به تحلیل و بررسی دو پرسش در این‌باره بپردازیم: آیا حقیقتاً محمد‌بن‌زکریا منکر نبوت بوده است یا خیر؟ مخالفین چه دلایل منطقی برمدّعای خود ارائه داده‌اند؟ در مقام ارزیابی باید گفت...

مساله امامت در تاریخ اندیشه‌ اسلامی همراه با رویکردهای متفاوت دارای جایگاه ویژه‌ای است. خدای متعال نیز آیاتی از قرآن کریم را به این امر مهم اختصاص داده‌ است. مفسران فریقین در ذیل این آیات دیدگاه‌های گوناگونی را در زمینه‌ بیان حقیقت امامت ارائه کرده‌اند، به‌دلیل عدم تبیین دیدگاه مفسران اهل‌سنت، این مقاله به بررسی دیدگاه آنان در این زمینه ‌پرداخته است، با بررسی آراء مفسران اهل‌سنت می‌توان دریافت ...

بحث از امامت به ویژه امامت امام زمان (عج) از مباحث مهم و اساسی در مذهب شیعه است. احمد الکاتب، نویسنده معاصر، در کتاب الإمام المهدی حقیقه تاریخیه أم فرضیه فلسفیه دلایلی نقلی، تاریخی و عقلی در انکار وجود امام زمان(عج) مطرح می کند که یکی از آنها ادعای امامت جعفر، برادر امام عسکری، است. وی مدعی است که امام عسکری فرزندی نداشته و جعفر پس از وی ادعای امامت کرده و شیعه نیز به ندای وی لبیک گفته است و اج...

در این مقاله، مبانی مشترک و ویژه در مورد وحی و نبوت با استناد به عهدین و قرآن و تفاسیر آنان مورد بررسی قرار گرفته است. مفاهیم و آموزه های موجود در ادیان حکایت از آن دارد که نقاط مشترک بیش از نقاط افتراق است و باید برای بهتر فهمیدن عقاید یکدیگر، گفت وگوی میان ادیان را بر پایه مشترکات آغاز کرد. نویسنده، پس از یاد کرد تلاشهای متألهان ادیان در جهت تقویت گفت وگو میان پیروان ادیان و ضرورت تداوم تلاشه...

نظریه تاریخ‌مندی قرآن، ادعایی است که از سوی برخی مسلمانان نوگرا به تبعیت از مستشرقین، تکرار شده است. آنها هر اصلی که در تعارض با ایده تاریخیت باشد منکر و هر امری را که در توجیه اصل تاریخیت کارآمد باشد با بازخوانی آن، به نفع مدعای خود تفسیر می‌کنند. توجیه ملازمه بین سبک گفتاری قرآن با نظریه تاریخیّت و عصری بودن برخی احکام آن در راستای ادعای حیث گفتمانی وحی و رابطه دیالکتیک متن با واقع از سوی نصر ...

دین زرتشتی، آیین زروانی و آیین مهر چنان با باورهای نجومی عجین شده اند که تقریباً بدون درک صحیح این باورها، شناخت درست این ادیان و مکاتب امکان پذیر نخواهد بود. اخوان الصفا نیز که انجمنی سری و عرفانی در قرن سوم و چهارم ه ..ق در بصره و بغداد بودند، رسائلی را تدوین نمودند که مملو از باورها و آرای دینی–نجومی است. مشاهده ی برخی قرابت ها در آرای این دو، پژوهشگر را بر این داشت تا پس از بررسی دقیق جایگاه...

شیخیه طرفداران شیخ احمد احسائی اند که در موارد متعددی از اصول عقاید، متمایز از شیعه ی امامیه اند بزرگان شیخیه همواره کوشیده اند در ظاهر خود را شیعه ی امامی بخوانند، اما با مراجعه به منابعی که مآخذ این فرقه محسوب می شود، می توان به نادرست بودن این ادعای ایشان پی برد. از مهم ترین عقاید شیخیه که راهی به غیر از راه تشیع امامی در نبوت و امامت پیموده اند می توان به مواردی چند اشاره کرد، از جمله اینکه...

اغلب کسانی که دربارة آرای سیاسی ابن سینا نوشته اند به طور ضمنی اعتراف نموده اند که ابن سینا، در باب سیاست و تدبیر مُدُن، اندیشة سیاسی به معنای رایج ندارد. در این میان، جیمز دابلیو موریس در مقاله ای تحت عنوان «فیلسوف ـ پیامبر در فلسفة سیاسی ابن سینا» نگاهی متفاوت به فلسفة سیاسی ابن سینا دارد که تقریباً در تعارض کامل با دیگر دیدگاه های مطرح در این باب است. موریس معتقد است که از نظر ابن سینا فلاسفه ...