این مقاله در صدد پاسخ به این پرسش است که منشأ وحی از منظر مولوی چیست؟ آیا وحی نازل بر پیامبران از جانب خداست یا نفس پیامبر؟ با توجه به آموزه وحدت وجود در مثنوی آیا می توان ادعا کرد که منشأ وحی نفس کامل پیامبر است؟ برای پاسخ به این پرسش ابتدا دیدگاه مولوی در باب جهان هستی است و رابطه آن با خدا و انسان شناسی وی مورد پژوهش قرار گرفته است. با توجه به ابیات گوناگون مثنوی انسان استعدادهای درونی بسیار...

دیدگاه مابعدالطبیعی «زبان» را کنش اندیشة انسانی در مقام ظهور تلقی می‏کند و آن را رسانة ارتباطی و واسطة «بیانی» می‏پندارد. آن گاه که ذوق و احساس و تخیل آدمی درهم آمیزد و در بیان زیبایی را تجلی بخشد، زبان از رسانة ارتباطی «عام» به رسانة ارتباطی «خاص» تحویل یافته و «هنر» نام گذاری می‏شود. هنر گاه در ترکیبی از بازی حرف و کلمه، گاه در قاب‏نگاری از خط و نقش و رنگ، و گاه در پیکربندی سنگ و آهن و چوب، و...

با توجّه به شواهد فراوان در متون منظوم و منثورادب فارسی، می توان گفت که تمامی پدید آوردندگان آثارادبی، جلوه‌هایی زیبا وماندگاری از قرآن کریم ومعارف بلند آن را انعکاس داده‌اند، و برخی ازآنان، عمرخود را وقف خدمت به مکتب قرآن کرده و در این راه ازهیچ کوششی دریغ نورزیده‌اند. تأکید رسول اکرم (ص) در بارۀ فضیلت آوای خوش (صورت حَسَن) و احادیثی که از آن حضرت نقل شده، سبب گردید، تا توجّه برخی از شاعـران و نوی...

شکل کلی یا شمای ملودی یکی از مفاهیمی است که در حوزه‌ی آفرینش و تجزیه و تحلیل موسیقی بسیار از آن یاد می‌شود. پژوهش حاضر با بررسی تطبیقی حدود 106 گوشه، نشان می‌دهد که بیش‌ترین نوع حرکت ملودیک گوشه‌های ردیف موسیقی ایرانی حرکت‌های رفت‌ و برگشتی سینوسی و حرکت‌های افقی در گستره‌ی محدود صوتی‏ اند. هم‌زمان با این نوع حرکت‌ها، ملودی‌های گوشه‌ها به‌شکلی نا‏محسوس با حرکت‌های فرعی پایین‌رونده به‌صورت پلکان...

رحیم هاشم، ادبیات‌شناس، مترجم، روزنامه‌نگار و محرّر معروف تاجیک، در سال 1908م متولد شد و در سمرقند به کمال رسید. جوانی او مقارن با دورانی است که در این مرکز باستانی فارسی‌زبانان تحول و دگرگونی‌های چشمگیری رخ داده بود. رحیم هاشم در رشد و نمو مکتب و معارف، مطبوعات و نشریات، و علم و ادبیات تاجیک خدمات ارزشمندی را به انجام رسانده است. او با هدایت استادش، صدرالدین عینی، در مطبوعات نوتأسیس تاجیک در سم...

آب در فرهنگ و آداب و رسوم اجتماعیِ تمام مناطق، مذاهب و ادیان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آب سبب حیات است و باران فرودآورنده حیات و زندگی. از آن جا که ایران کشوری است که مساحت زیادی از آن در منطقه خشک و کم‌آب بیابانی و کویری قرار دارد، همیشه با مشکل کم‌آبی و خشک‌سالی روبرو بوده است. به همین دلیل آیین‌های متنوع و متفاوت باران‌خواهی را در سراسر این پهنه می‌یابیم که بسیاری از آن‌ها با اساطیر کهن ...

هدف از پژوهش حاضر بررسی پدیدارشناسانۀ غنا در اشعار نظامی و امیرخسرو به‌ویژه در دو منظومۀ لیلی و مجنون است. این دو منظومه که از نمودهای برجستۀ ادب غنایی‌اند باوجود تشابهات فراوان، تفاوت‌های اساسی ابژکتیو در بازنمود ایدۀ عشق دارند. این تفاوت‌ها در بررسی رفتارها و حالت‌های دو شخصیت مهم این داستان‌ها به عنوان انسانی شناسنده و متعالی و تحلیل در جۀ سوبژکتیویته در آنها نمودار می‌شود. بدین منظور، ابتدا...

دولت های ایران و هند از قدیم الایام به مبادلات فرهنگی توجه داشته اند، تاکنون بیشتر پژوهش های انجام شده به تاثیر ایرانیان بر فرهنگ و تمدن و معماری هند تاکید داشته است و به تاثیرگذاری هندیان بر فرهنگ و تمدن ایرانی کمتر پرداخته شده است. با توجه به اینکه نادرشاه افشار پس از حمله به هند و تصرف شهر دهلی علاوه بر غنایم بسیاری که بدست آورد گروهی نیز در حدود 40 هزار اسیر با خود به همراه آورد که در میان ...

چکیده این مقاله به بررسی موسیقی «سیاوچمانه »، کیی از آوازهای باستانی هورامی )از شاخه های قوم کُرد(، که ریشه های آن در الحان ایران باستان قابل جستجوست، پرداخته است. شناخت موسیقی هورامان می تواند در آهنگسازی بر اساس تم های موسیقی این منطقه، مطالعات موسیقایی قومی و شناخت الحان کهن موسیقی ایران زمین کاربرد داشته باشد. این مقاله به طبقه بندی انواع «موسیقی هورامان »، آوانگاری )کاربرد برای اجرا( آ...

مولانا در مثنوی و غزلیات شمس به عنوان یک عارف عاشق، از اجتماع و موضوعات پیرامون مردم غافل نبوده و آثار خود را به محل تلاقی مسائل شخصی و اجتماعی بدل کرده است. در میان این مسائل، پرداختن به آیین ازدواج درخور توجه است. در مقالۀ حاضر، با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی، آداب و رسوم مربوط به ازدواج در مثنوی و غزلیات شمس بررسی شده تا به این پرسش اصلی پاسخ داده شود که کارکرد اصلی ذکر آیین‌هایی چون «خواستگ...