نعت حضرت رسول اکرم(ص) از زمان ظهور اسلام، هم فصل مشترک مذهبی– ادبی فرقه‌های مختلف دین اسلام است و هم فتح‌الباب دیوان‌های اغلب شاعران عربی و فارسی است. در بلاغت فارسی و عربی، نعت، زیرگونة مدح معرفی شده است. خاقانی شروانی یکی از شاعران مداح زبان فارسی‌ است که در دیوان خود و به‌ویژه در قصایدش، نعتیّه‌های فراوانی در قالب مدح سروده است. این پژوهش می‌کوشد به روش تحلیلی- توصیفی در قلمرو قصاید خاقانی، ر...

کنایه یکی از مهم‌ترین و زیباترین مباحث علم بیان است که در افواه و نوشته‌های ادبی جمیع ملل، کاربرد بیشتری از مجاز و استعاره دارد؛ به همین منظور، علمای علم بلاغت در تعریف و تبیین اقسام آن در طول قرون متمادی - با وجود اختلاف نظرهایی که دارند - تلاش‌های برجسته‌ای کرده و آثار ماندگاری از خود به جا گذاشته‌اند. در این مقاله سعی بر آن است که مبدأ تاریخی کنایه از دو منظر لغوی و اصطلاحی در ادب فارسی و عر...

در بیشتر کتاب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های بدیع فارسی و عربی، در بحث حسن تخلّص، به برخی از آنچه گریز به ستایش را می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌آراید و آنچه موجب زشتی آن می‌شود، اشاره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی شده و نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی از گریز نیک آورده شده است. امّا توجّه به اصول فصاحت و بلاغت، همچنین مجموع? شرایط ستایش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نامه‌ها و نمونه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌...

سده پنجم هجری، قرن تلاقی فرهنگهای گوناگون در سرزمینهای اسلامی و نمودار گسترش زبان وادبیات عرب درپی کوششهای دانشمندان اسلام است. زبان عربی ضمن تأثر از فصاحت و بلاغت قرآنی در لفظ و اثر پذیری محتوایی از مفاهیم وگزاره های دینی، در عقیده وگفتار عالمان و شاعران ملل دیگر اثر گذاربوده است. کاربرد الفاظ قرآنی و مفاهیم اعتقادی به ویژه درآثار ادیبان و شاعران، بازتاب خاص یافته است. از جمله شاعران دین مدار ...

بررسی نقش کردها در تحولات مختلف ادب عربی در حوزة ادبیات تطبیقی مکتب فرانسه می‌گنجد؛ زیرا ادیبان قومی در ادبیات ملتی دیگر تأثیرگذار بوده‌اند. در دورة عباسی‌، زبان و ادب عربی با همت اندیشمندان ملیت‌های مختلف مسلمان بیش از هر دورة دیگری شکوفا شد که در این میان سهم کردها برجسته است. هرچند اندیشمندان کرد در حوزه‌های مختلف زبان و ادبیات عرب، خدمات ارزنده‌ای به زبان قرآن نمودند، اما نقش و تأثیر آن‌ها،...

زیبایی شناسی، همواره برای انسان ارزشمند و لذّت بخش بوده است. یکی از حوزه های زیبایی-شناسی، ادبیات است. زیباشناسی در ادبیات عبارت است از کشف گونه های ادبی و ارتباط لفظ با معنا از طریق بررسی های زبانی و از مباحث اصلی آن، بررسی جلوه های بلاغی در کلام است که موضوع این پژوهش می باشد. بدون شک نهج البلاغه به جهت برخورداری از واژگان غنی، تناسب لفظ با معنا و اسلوب های گوناگون بلاغی، نمونه ی برجسته ی بلاغ...

اندیشه برتر دانستن زبان عربی، باعث توجه زبان‌شناسان، قرآن‌پژوهان و مفسران به کاربرد واژه‌های غیرعربی در قرآن و طرح مباحث مناقشه‌ای و چالش برانگیز شده است. هر یک از مخالفان و موافقانِ وجود واژه‌های معرب در قرآن، دلایلی را برای اثبات مدعای خود مطرح نموده‌اند؛ این مقاله بر آن است تا با توجه به این که از یک‌سو آیاتی از قرآن به عربی بودن آن تأکید دارد و از سوی دیگر وجود واژه‌های غیرعربی نیز قابل انکا...

یوسف الخال، شاعر سوری و فروغ فرخزاد، شاعر ایرانی، دو شخصیت ادبی هستند که انسان معاصر و دغدغه های او در زندگی اجتماعی، درکانون اندیشه آن هاست. تصویری که فروغ در دو دفتر«تولدی دیگر» و«ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد» و الخال در «قصیده طویله» با بهره گیری از اسطورۀ «قهرمان» از انسان معاصر ترسیم می کنند، همانندی بسیاری دارد. بحران هویّت انسان در جوامع کلان شهری مدرن در نتیجه فاصله گرفتن او از ارزش های...

یکی اززیباترین بخش های بلاغت بی شک،باب بیان می باشد که امروزه برآن،صورخیال نام نهاده اند، وازسویی دیگر،یکی اززیباترین اشعارعرب، رومیات ابوفراس حمدانی می باشد، وچون بحث صورخیال درزبان عربی با نگاه تطبیقی براشعارکلاسیک عرب، تا به امروزمغفول مانده،کاردراین زمینه می تواند امری جدید با شیوه ای ابتکاری به شمار می آیدوچون پرداختن به مسائل بیانی همیشه جذاب بوده،به ویژه آن هنگام که با رومیات زیبای ابوفر...