" سعدیا گائون " نخستین فیلسوف یهودی است که درصدد تحکیم آموزه‌ها و باورهای یهودیت به‌صورت نظام‌مند برآمده است و همین امر وجه تمایز او با " فیلون اسکندرانی "، پیشگام تفکر یهودی، "اسحاق اسرائیلی " و "داود مقمص " است که به‌لحاظ زمانی مقدم بر او هستند. سعدیا در عین حالی که از کلام معتزلی تأثیر پذیرفته است، تابع و مقلد صرف متکلمان مسلمان نبود. در واقع، او از کلام معتزلی به‌منظور رفع تناقضات کتاب مقدس...

آن‌چه را ابوالفتوح رازی «طریقت احتیاط» می‌نامد صورتِ استدلالی است که مشهورترین روایت آن‌ـ دستِ کم در منابع غربی‌ـ «شرط‌بندی پاسکال» نامیده می‌شود. برخی از قدیمی‌ترین تقریر‌های این استدلال را می‌توان در میراث حدیثی ائمۀ شیعی سراغ گرفت. گروهی نیز معتقدند ریشۀ استدلال پاسکال را باید در کتب متفکران مسلمان پیدا کرد. در جُستار پیشِ رو قصد بر این است روایت‌های اسلامی این استدلال با تقریر پاسکال بازخوانی و...

افلاطون و ارسطو نخستین حکیمانی بودند که به بیان منطقی مسایل حکمت عملی پرداختند دیدگاههای ایشان در این باب سرمشق اندیشمندان بعدی قرار گرفت . با ترجمه ی متون یونانی در عصر ترجمه حکمای مسلمان با آراء حکمت عملی افلاطون و ارسطو آشنا شدند. بعد از عصر ترجمه آنگاه که متفکران مسلمان آثار مستقلی را بنابر باور های اصیل اسلامی تألیف کردند نقل قول های متعددی از آثار افلاطون و ارسطو را برای تبیین مسایل حکمت ...

در بین متفکران یهودی و مسلمان گرایشی وجود دارد که بر بسندگی کتاب مقدس و قرآن تأکید دارند و سنت را به طور کلی یا سنت به مثابه مرجع معتبر و مقدس را انکار می‏کنند.از منکران سنت در یهودیت، با عنوان قارئون و از منکران سنت در اسلام با عنوان قرآنیون یاد می‏شود. در این مقاله، علاوه بر بررسی علل و زمینه‏های طرح این دیدگاه در یهودیت و اسلام، به بیان شباهت‏ها و تفاوت‏های آن دو پرداخته خواهد شد. با در نظر ...

مفهوم انسان و چیستی آن همواره از مهم‌ترین دغدغه‌های متفکران مسلمان بوده است. در این میان، حوزۀ معرفتی تصوف بر ارزش جایگاه هستی‌شناسانه انسان تأکید ویژه‌ای دارد. فضیلت انسان تا اواخر قرن پنجم منحصراً بر مبنای باطن یا بُعد روحانی او تعریف می‌شد. بااین‌حال، از قرن ششم، کالبد خاکی انسان کانون توجه صوفیان قرار می‎گیرد و به تبع آن تحول عمده‌ای در انگارۀ خاک حادث می‌شود. در ابتدا، هدف از برجسته‌سازی فضا...

بحث درباره ی زبان دین به معنای خاص آن ( چگونگی اتصاف خداوند به صفات و افعال) از دیرباز مورد توجه متفکران مسلمان و غیرمسلمان بوده است. ارائه ی رویکردهایی متفاوت هم چون رویکرد تمثیلی، سلبی، تأویلی و نمادین به گزاره هایی که صفاتی انسان وار از خداوند ارائه می دهند گواه بر این مطلب است.از این میان پل تیلیش فیلسوف و متکلم معاصر آلمانی زبان دین را تماما نمادین دانسته و قائل به تحویل ناپذیری نماد است ب...

رابطة دین و فلسفه همچنین نسبت نقل و عقل، از مسائل مهمی است که از دیرباز ذهن متفکران ادیان مختلف را به خود مشغول کرده است. اندیشمندان مسلمان نیز از این امر مستثنا نبوده و در آثار خود به این مطلب پرداخته اند. در فرهنگ مسلمانان مشهور آنست که متکلمان به این دلیل که مبانی فلسفه را معارض با شریعت می دانسته اند، با فلسفه مخالف بوده اند. بارزترین چهرة مخالف فلسفه را ابوحامد غزالی، اندیشمند بزرگ قرن 5 ق...

یکی از پاسخ‌هایی که فیلسوفان مسلمان به معضلی که در فلسفة دین به معضل شرور (مسألة شرور) معروف است داده‌اند این است که « شرور یا اموری عدمی‌اند که شر بالذّات‌اند- مانند ظلمت، فقر، جهل، مرگ و... ـ و یا اموری وجودی‌‌اند که شر بالعرض‌اند یعنی به خودیِ خود شر نیستند بلکه در تحلیل نهایی و عقلی از آن جهت شر محسوب می‌شوند که به امور عدمی (شرور بالذّات) منجر می‌شوند- مانند زلزله، طوفان،میکرب، سیل و... اما چ...

نقش متون علمی و فلسفی تمدن اسلامی در بیداری و پیشرفت علمی، عقلی و صنعتی غرب، بر بسیاری از محققان تاریخ علم و حکمت، پوشیده نیست. در فاصله قرون یازدهم تا سیزدهم میلادی، انبوهی از آثار و نوشته های علمی و فلسفی مسلمانان از زبان عربی به زبان لاتینی برگردانده شد و در این فرایند حتی متون و منابع علمی و فلسفی یونانیان به ویژه فلسفه ارسطو نیز از طریق مسلمانان به دنیای غرب لاتینی شناسانده شد؛ به گونه ای ...

مقدمه: اهمیت والای تربیت کودک از منظر اسلام و دیگر مکاتب، و توجه و تأکید بر آن، در همه حوزه های علوم انسانی، به چشم می خورد؛ اما از آنجا که پرستاران، بیش از سایر متخصصان با کودکان ارتباط نزدیک و مستقیم دارند، بیشترین نیاز به دریافت اطلاعات در خصوص اهمیت نقش مادری از منظر مکاتب مختلف را دارند. با توجه به این که، مهمترین سالهای تکوین و شکل گیری شخصیت کودک، در محیط انس با مادر می گذرد، ضرورت شناخت...