متعاقب فروپاشی  عثمانی فرایندی از بازتعریف هویت جمعی در خاورمیانه آغاز شد که جملگی تحت تاثیر گفتمان­هایی بودند که می­توان آنها را زیر چتر مفهومی «گفتمان­های کمالیستی» نام­گذاری کرد. ناسیونالیسمی گذشته گرا که باور به ناب سازی هویت ملی بر مبنای برتری مفروض یک نژاد، زبان و تمدن تاریخی یک قومیت خاص  ویژگی متعین­ساز آن است که با مفصل­بندی دال­هایی مانندد،ناسیونالیسم سکولاریس...

هدف از پژوهش حاضر بررسی هویت فرهنگی و بحرانی برساختن آن در ادبیات پژوهشی ایران است. بدین منظور با مرور متون پژوهشی چاپ شده در نشریات داخلی به واکاوی چفت و بست‌های گفتمانی حاکم بر آنها در بحرانی برساختن مفهوم هویت فرهنگی ایرانیان می‌پردازیم. بدین منظور با مروری بر نسبت هویت فرهنگی با امپریالیسم فرهنگی و جهانی شدن به بررسی انسجام کلی، گره‌گاه‌ها، چشم‌انداز‌های متن، عناصر مثبت و منفی مطرح شده در م...

در سال‌های اخیر تحقیقات بسیاری بر این نکته اتفاق‌نظر دارند که با تحولات جهانی اقتصاد کشاورزی و چندکارکردی‌شدن فعالیت‌ها، ارتباطات جنسیتی در روستاها رو به تعادل است. درمقابل این پس‌زمینه فکری برخی از مطالعات هنوز به این معتقدند که هویت فعلی زنان روستایی به بازنمایی‌هایی از سنت درونی جوامع محلی برمی‌گردد. درواقع با هویت متکثر جنسیتی مبتنی بر چندگانگی محیط سکونتگاه‌های روستایی روبه‌رو هستیم. هدف ت...

درسال 1359 در منطقه خاورمیانه جنگی بین دو کشور ایران و عراق در گرفت. مردم ایران با گرایش های مختلفی در این جنگ حضور یافتند که علت­ بسیاری از این گرایشات به تعریف آنها از خود یعنی هویت آنها بر می گردد. به اعتقاد بسیاری از صاحب نظران، هویت ملی در ایران ( بعد از انقلاب اسلامی ) از سه عنصر اصلی ناسیو نالیسم، اسلام و تجدد تشکیل شده بود که مهمترین عنصر را عنصر اسلام تشکیل می داد. در واقع جایگاه مسئله...

بیداری اسلامی فرایندی زمان مند به شمار می آید که وقوع انقلاب اسلامی نقطه عطف آن است، چرا که با اشاعه گفتمان اسلام سیاسی، هویت خواهی اسلامی را وارد مرحله نوینی کرده است. موضوع رساله حاضر را نسبت یابی انقلاب اسلامی با تحولات موسوم به بیداری اسلامی بر اساس رهیافت هویت گرا و نظریه های انقلاب، هم چنین نظریه پخش تشکیل می دهد. جوامع مسلمان به دلیل حاکمیت ساختارهای ضعیف و فاسد اقتصادی و سیاسی و هم چنین...

مسئله‌ای که این تحقیق به دنبال بررسی آن است، واکاوی گفتمان علوی در ترکیه معاصر است. گفتمان علوی، پدیده‌ای چندبعدی و پیچیده است، علوی‌ها در دوره عثمانی به‌ویژه در شرایط رقابت سیاسی و ایدئولوژیک حکومت عثمانی و دولت صفویه، به‌عنوان جاسوس‌های ایران و یا شیعه‌های متمایل به ایران شناخته و از هرگونه فعالیتی منع شده بودند. بعد از پایه‌گذاری دولت ترکیه در سال 1923، جامعه علویان ترکیه اجازه فعالیت یافته ...

هدف این مقاله ارزیابی موضوع «غرب شناسی» با تأکید بر بسترهای فرهنگی و تاریخی در جوامع اسلامی است. یافته ها نشان می دهد که غرب شناسی برساختی گفتمانی و عموماً انتقادی در مقابل «شرق شناسی» است. شکل انتقادی این گفتمان، خاص کشورهای مسلمان است که به منظور شناسایی و حفظ هویت خود، غیریت سازی می کنند. مهم ترین تمایز این گفتمان از شرق شناسی این است که غرب شناسی برساخته ای دفاعی است تا هژمونیک. غرب شناسی ان...

رویارویی سنت و تجدد، نزاع‌هایی را در جامعۀ ایران پدید آورده که نتیجۀ آن، بحران هویت دردورۀ معاصر ایران بوده است. این بحران هویت با ورود و گسترش اندیشۀ بومی‌گرایی در جامعۀ ایران جهتی ضدغربی و ضدتجدد به خود گرفت. در آغاز، چنین می‌نمود که گفتمان اسلام‌گرایی می‌تواند با جمع زدن میان سنت و تجدد، جدال میان آنها را حل کند، اما تجربۀ پس از انقلاب مؤید این تصور نیست. بومی‌گرایی و نقد توسعه، با موضعی تجد...

خواجه نصیرطوسی از سوی بسیاری متهم به همکاری با اشغالگران مغول و مشروع کردن سلطۀ (قدرت) آنان است؛ این مقاله با استفاده از الگوی هویت کاستلز و نظریۀ گفتمان این فرضیه را دارد که خواجه با بهره بردن از سرنمون اندیشۀ ایرانشهر به ایجاد هویت ایرانی مبادرت ورزیده و مطابق الگوی کاستلز یک هویت برنامه‌دار را به­وجود آورده که بعدها از سوی دیوانسالارانی چون رشیدالدین فضل­الله و فرزندش غیاث‌الدین محمد نیز تعق...

عصر حضرت رضا(ع) صحنه برآمدن جریان ها و گفتمان های بسیاری در جهان اسلام است. این گفتمان ها در دو سطح درون گفتمانی و برون گفتمانی قابل تشخیص هستند. امام هشتم(ع) به واسطه مواجهه با موج گسترده این فرقه ها و (خرده)گفتمان ها و لزوم روشن کردن افکار مسلمانان، به انجام مناظرات و مقابله های فراوانی مبادرت کردند. این پژوهش به دنبال آن است تا ضمن تحلیل گفتمان مناظرات و کیفیت مجادله ایشان با گفتمان های رقیب...