«رنگ» یکی از مؤثّرترین ابزارهای آفرینش هنری‌ـ ادبی است. با آنکه نمود این عنصر در گذشتة ادبیات فارسی، گوناگونی امروزه را نداشت، امّا همواره نقشی مهم و تعیین‌کننده در القای مفاهیم به مخاطب و تصویرسازی‌های ادبی، به‌ویژه در حوزة شعر داشته است. بررسی میزان و نحوة کاربرد انواع رنگ در شعر کهن و معاصر، کوششی راهگشا برای ورود به دنیای عواطف و اندیشه‌های شاعران است. براساس همین اهمّیت، هدف مقالة حاضر، تحلیل...

اگر بپذیریم که شعر رستاخیز کلمات است و هنر شاعر نوعی آشنایی زدایی از زبان است، خاقانی شروانی یکی از نوادر شعر جهان به حساب می آید. بی گمان خاقانی یکی از شگفتی های ادبیات ایران است...

شعر فارسی در قرون چهارم و پنجم هجری در قیاس با شعر ادوار دیگر، آینۀ طبیعت است. شاعر این دوره بیشتر از عناصری سخن می‎گوید که مخاطب او، شاه و درباریان، آن‌ها را می‌بینند و می‌شناسند؛ از جملۀ این عناصر، منسوجات، انواع پارچه‌ها و جامه‌هایی است که چه بسا امروز نوع و نام آن‌ها در طیّ تاریخ تغییر یافته باشد، و «کردوانی» یکی از آن‌هاست که منسوجی است ضخیم و از جمله در صاف‌کردن شراب، بستن زخم و دوختن خیمه...

تاجیکستان، پاره ای از تن خراسان بزرگ است، همان خراسانی که روزگاری زادگاه بزرگان علم و ادب ایران زمین بوده است، بزرگانی چون رودکی، ناصرخسرو، مولوی، و... اکنون مدت هاست که از اصل خود جدا افتاده است. با وجود همه ی سختی هایی که در قرون معاصر تحمل کرده است، هنوز در شعر مردم این سامان، آثار تعلیم به سبک شاعران گذشته وجود دارد، همچنین آثار غنایی بی شماری نیز زینت بخش کتاب خانه های این دیار است. در این...

تدویر یک پیوند وزنی است که مصداق آن در شعر نو با شعر سنتی متفاوت است. بدین صورت که در شعر قدیم کلمه ناتمام می ماند و بخشی از آن به مصراع بعدی منتقل می شد. اما در شعر نو، کلمات تمام و کمال می آیند و این تفعیله ها هستند که ناقص و ناتمام اند و بخشی در یک سطر شعری و بخش دیگر در سطر بعدی می آیند. این شگرد شاعری چه خودآگاه به کار رفته باشد چه ناخوداگاه بیانگر معنا و مفهومیست که می توان آن را در دو سط...

آموزه‌های اخلاقی و تعلیمی یکی از گسترده‌ترین مفاهیم و مقاصد شعر فارسی است و شاعران برای تأیید، تثبیت و پروراندن این آموزه‌ها از پشتوانه‌های مختلفی بهره برده‌اند. هدف این مقاله بررسی کارکردهای تعلیمی باورهای اسطوره‌ای در مثنوی معنوی است که در دو حوزه باورها و موجودات اسطوره‌ای، چگونگی بهره‌گیری مولوی از آن‌ها و ویژگی‌ها و نحوه کاربردشان در راستای ادبیات تعلیمی بررسی شده است. در مثنوی مولوی، عرصه...

   یکی از جریان­های  نقد ادبی که در خلال جنگ جهانی اوّل پا به عرصۀ وجود گذاشت، فرمالیسم روسی بود. فرمالیست­ها با رویکردی زبان­شناسانه به بررسی ادبیات پرداختند. آن­ها به دنبال یافتن «ادبیّت» متن و کشف قوانین این «ادبیّت» بودند. به نظر فرمالیست­ها از جمله راه­هایی که به «ادبیّت» متن کمک می­کند، برجسته­سازی است که از دو طریق فراهنجاری و قاعده­افزایی انجام می­پذیرد. به عقیدۀ لیچ فراهنجاری شعر می­سازد و...

دوگان سازی به فرایندی گفته می شود که تمام یا قسمتی از واژه پایه تکرار شده و واژه ‏جدیدی با معنایی متفاوت از معنای پایه ساخته می شود.بعضی از واژه ها با تغییرات آوایی درونی ، ‏بعضی با وند افزایی و بعضی دیگر با ترکیب واژه ها یا آمیزه ای از روش ها ساخته می ‏شوند.تعدادی از واژه های زبانهای مختلف با دوگان سازی ساخته می شوند و کلمه مکرر مفاهیمی ‏چون تقویت و غنی سازی مفهوم، شدت، تاکید سخن، افزایش، تداو...

عمادالدین نسیمی، از شاعران متعهد شیعی، با عاطفه‌ای صادق و قلمی ساده و روان، اشعاری زیبا و دل‌انگیز در مدح و رثای پیامبر9 و اهل‌بیت: ایشان به زبان ترکی سروده است. دیوان ترکی این شاعر نام‌دار ایرانی، بیان‌گر بخشی از فرهنگ و ادبیات این مرز و بوم است که تاکنون از لحاظ علمی به آن توجه نشده و غبار فراموشی هم‌چنان بر صفحات آن سنگینی می‌کند. این پژوهش که اساس آن توصیف و تحلیل است، به تحلیل بن‌مایه‌های ...

سنایی و مولوی از شخصیت هایی هستند که همواره بر نویسندگان و متفکران پس از خود تأثیرگذار بوده اند. در طول تاریخ، این تأثیرگذاری به میزان گسترده شدن شناخت فرهنگ های مختلف نسبت به آن ها بیشتر شده است. چنانکه امروزه پس از قرن ها آن ها بیش از همیشه موردتوجه و استقبال جهانیان قرار گرفته اند. سنایی و مولوی ازجمله شاعرانی هستند که به شدت تحت تأثیر قرآن، نهج البلاغه و مفاهیم آن بوده اند. این پژوهش به برر...