حوزة ادبیات تعلیمی فارسی نه تنها در قالب و شیوة‌ بیان بسیار رنگارنگ و متنوع می‌نماید، که در محتوا نیز پهنة وسیعی درنوردیده که از فردی‌ترین عرصة خود‌سازی و آموزش و تزکیة درون در آثار صوفیانه تا برونی‌ترین حوزة انسانی، یعنی آثار سیاسی و اجتماعی را در بر می‌گیرد. در نوشتار حاضر شاخصه‌های ادبیات تعلیمی فارسی از منظر نگرش جنسیتی مخاطبِ این آثار، بررسی شد و نشان داده شد رویکرد اساسی پندنامه‌های فارسی ...

به طور کلی کنش روایتی یک داستان را می­توان بین دو وضعیت آغازین و پایانی در نظر گرفت. با وجود اهمیتی که دو عنصر آغاز و پایان به­ویژه در مباحث داستان‌نویسی مدرن دارند، در مقالات و گفتارهای مربوط به داستان­نویسی فارسی تقریبا هیچ­گونه توجهی به این موضوع نشده­ است. در این میان گفت­وگو دربارة پایان­بندی داستان به طور کلی نسبت به گفتارهایی که آغاز روایت را مورد بررسی قرار داده است، بیشتر مورد غفلت واق...

پروین اعتصامی، اخلاقیات را از طریق مناظره­ها به تصویر می­کشد و با فن مناظره میان اشیا با یکدیگر، به طور فردی و اجتماعی به مسائل اخلاقی می­پردازد. وی در تعالیم انسانی خود، انسان را مادرانه به جبة الهی و انسانی فرامی­خواند؛ به گونه­ای که در تعالیم انسانی فردی خود به مؤلفه­های اخلاقی، همچون تقوی، پاکی، راستی، علم‌اندورزی، خردورزی، هنرورزی و پرهیز از هوی و هوس و امثالهم توجه دارد و در تعالیم انسانی...

«قابوس‌نامه» یا به تعبیری «نصیحت‌نامه»  تألیف«عنصرالمعالی‌کی‌کاووس »از آثار قرن پنجم هجری قمری واثری تعلیمی و تربیتی است که در حوزة اخلاق و ارشاد جایگاه خاصی دارد. هدفوانگیزةنویسندهازتألیفاینکتاب،ابتدا ارشاد و راهنماییفرزندش«گیلان‌شاه»وسپس بهره‌مندی دیگر جویندگان است. امتیازات و ویژگیهای قابوس‌نامه، تنها مربوط به محتوای تعلیمی و اندرزگونة آن نیست؛ بلکه عوامل متعددی در...

حوزة ادبیات تعلیمی فارسی نه تنها در قالب و شیوة‌ بیان بسیار رنگارنگ و متنوع می‌نماید، که در محتوا نیز پهنة وسیعی درنوردیده که از فردی‌ترین عرصة خود‌سازی و آموزش و تزکیة درون در آثار صوفیانه تا برونی‌ترین حوزة انسانی، یعنی آثار سیاسی و اجتماعی را در بر می‌گیرد. در نوشتار حاضر شاخصه‌های ادبیات تعلیمی فارسی از منظر نگرش جنسیتی مخاطبِ این آثار، بررسی شد و نشان داده شد رویکرد اساسی پندنامه‌های فارسی ...

حوزة پژوهش های زبانی سنتی یا بلاغت، با حوزة مطالعات زبان­شناختی معاصر دارای چنان ارتباط استواری است که از آن می توان به بوطیقای ارتباط یاد کرد. این بوطیقای ارتباط در هر گونة ادبی، مقتضای حال متفاوتی با گونه های دیگر دارد. بلاغت زبان در مثنوی نیز بر پایة بوطیقای «ارتباط- ترغیب»ی شکل گرفته است که در یک سوی آن، «بافت متن» به چشم می خورد و در سوی دیگر، عواملی را می توان یافت که توانش ارتباطی مثنوی ...

نظم تعلیمی، یکی از پدیده های نو بنیاد در عرصه ی شعر عباسی در ادب عربی است که در پی گسترش ادبیات ، علوم ، معارف گوناگون و نیاز مبرم مردم به فراگیری علوم و هنرهای متداول آن روزگار پدید آمده است . در دهه های اخیر منتقدان ادبیات تعلیمی به شکلی گسترده تلاش نموده اند تا پیدایش این پدیده را با استناد به ابیاتی از دوره های جاهلیت و اموی به این دوره ها نسبت دهند و از پیدایش این پدیده به تأسّی از دیگر فره...

ادبیات دو کشور ایران و فرانسه در زمینة ادبیات تعلیمی دارای وجوه مشترکی هستند که با تفکر بر روی آثار اخلاقی نویسندگانی چون سعدالدین وراوینی و ژان دو لافونتن می‌توان به پاره‌ای از این شباهت‌ها دست‌یافت. مرزبان‌نامة وراوینی و فابل‌های لافونتن ازجمله این آثار بزرگ و ارزشمند‌ی هستند که با بیان اندیشه‌های نویسندگانشان، به مسائل سیاسی و اجتماعی زمان خود می‌پردازند. این نصایح و پندها از زبان جن و انس و...

ادبیات تعلیمی یکی از کهن‌ترین و پردامنه‌ترین انواع ادب فارسی است. در ادبیات کلاسیک آموزه‌ها بیشتر به صورت مستقیم و با صراحت بیان می‌شدند و آرایه‌ها و فنون ادبی ابزاری جهت تأکید و تأثیرگذاری کلام بودند. در حالی که در ادبیات معاصر از بیان صریح و مستقیم آموزه‌ها پرهیز می‌شود و اندیشه‌ها عمدتاً در لفافه‌های بیانی ارائه می‌شوند. از این رو درک بُعد تعلیمی ادبیات و به طور اخص شعر در سدۀ اخیر با گذ...

ادبیات فارسی از غنی‌ترین ادبیات جهانی است، لبریز از عواطف و احساسات درونی و قالب‌های گوناگون رایج زمان در درازنای تاریخ پرفراز و نشیب این سرزمین. بسیاری از شاه‌کارهای ادبی، جنبة تعلیمی دارند و از این قبیل است مثنوی مولوی و بوستان سعدی و حدیقة سنایی و منظومه‌های عطّار و نظایر آنها که جنبه‌های تعلیمی آنها همپای جنبه‌های ادبی پُرمایه و قوی است، عرصة کاربرد ادب تعلیمی بسیار وسیع است، زیرا به هر حال،...