هرمنوتیک به معنی فنّ فهم و تأویل متن، از زمان سقراط و افلاطون و به قولی پیشتر از آنان، دست‌مایه‌ی دانشمندان و فرزانگان بوده است. در کُل، در آثار یونانی، کُتُب و رساله‌هایی از بزرگانی چون افلاطون و ارسطو در این زمینه موجود است. هرمنوتیک به معنی فنّ فهم و تأویل متون مقدّس دینی از زمان قدّیس آگوستین (سده‌ی پنجم میلادی) تا زمان شلایر ماخر (سده‌ی هجدهم میلادی) به واسطه‌ی عالمان دینی آیین مسیح در راستای فهم...

کلمه هرمنوتیک hermeneutic از فعل یونانی hermeneuein مشتق شده است که به معنای بیان کردن، تبیین کردن، ترجمه یا تفسیر کردن است. برخی هرمنوتیک را این چنین تعریف کرده اند: "نظریه و عمل تفسیر". البته عملا امکان ندارد تعریف جامعی از هرمنوتیک ارائه کرد که همه گرایشهای هرمنوتیکی را در بگیرد. زیرا دیدگاههای مختلف در مورد رسالت، هدف و کارکرد هرمنوتیک وجود دارد گاه کاملا متفاوت و غیر قابل جمعند. در این تح...

هرمنوتیک به معنی تأویل متن از قرن هفدهم مورد توجه برخی فلاسفه غربی قرار گرفت و در قرن بیستم با پدید آمدن هرمنوتیک مدرن دستاوردهای آن به حوزۀ بسیاری از علوم مانند الهیات، فلسفه، علوم اجتماعی و ادبیات راه یافت. بر خلاف هرمنوتیک کهن که مؤلف محور است و هر متنی را فقط دارای یک معنی می­داند هرمنوتیک مدرن مفسر محور و قائل به معانی متعدد برای یک متن واحد است. هر چند واژۀ هرمنوتیکاخیراً به عرصۀ ادبیات فا...

هرمنوتیک در پی فهم متن است. در هرمنوتیک سنتی، متن برحسب دلالت ظاهری، دارای معنای یکتا و مشخصی است که مفسّر باید این معنا را با بازآفرینی فضای عصر مؤلف و جایگزین کردن خود به‌جای او دریابد، اما در هرمنوتیک جدید، متن معنای یکتای ظاهری ندارد و معنای متن وابسته به خواننده و قرائت او است و این قرائت می‌تواند متکثر و از منظرهای مختلفی صورت گیرد. هرمنوتیک در فرهنگ اسلامی و ادبیات فارسی از دیرباز مطرح بو...

هدف: الگوی مطلوب فرهنگ دانشجویی از منظر قرآن کریم چیست؟ به عبارت دیگر؛ چگونه می‌توان با مراجعه به قرآن، الگویی برای فرهنگ یا همان ارزشها وهنجارهای مطلوب دانشجویی استخراج کرد؟ روش: روش این پژوهش، توصیفی - تحلیلی و هرمنوتیک است؛ بدین ترتیب که ابتدا آیه و تفسیر آن به صورت توصیفی - تحلیلی مورد نظر قرار گرفت و سپس به روش هرمنوتیک یا تفسیرشناختی، برداشت تربیتی به قصد پژوهش در خصوص مؤلّفه‏ها و الگوی مط...

حرکت های دفاع از حقوق زن مسلمان، که تحت تأثیر جنبش فمینیسم غربی در جهان اسلام شکل گرفته بود، در اواخر قرن بیستم قرائت زن گرایانه از قرآن را پدید آورد. این قرائت با اعتقاد به این که رسول خدا (ص) در پانزده قرن پیش با توجه به آیات قرآنی ارزش و شخصیت ویژه ای به زن داد، بر آن است که پس از رسول خدا، قرآن دست خوش تمایلات مردسالارانه مفسران شده است. قرائت زن گرایانه از قرآن با توجه به برابر بودن زن و م...

نگارنده در پاسخ به این پرسش که کدامین روش برای تفسیر متن، به‌ویژه قرآن کریم، ارجحیت دارد، با ترکیب «معناشناسی» ایزوتسو، و روش تفسیری «قرآن به قرآن» علامه طباطبایی، به بازسازی جدیدی دست یافته و معتقد است این روش در مقایسه با رویکردهای جدید تفسیری، همانند علم‌گرایی، عقل‌گرایی، به‌ویژه هرمنوتیک، به دلیل داشتن مختصاتی همچون اصالت‌گرایی، موضوع‌نگری، کل‌نگری، و پرهیز از پیش‌داوری و نسبی‌اندیش...

زمان در فلسفه، کمیّت انتزاع شده از حرکت است، اما یک زمان دیگری هم در قرآن و فرهنگ اسلامی مطرح است و آن نگاه به پدیده ها بدون در نظر گرفتن حرکت مادی آنهاست. هر پدیده یک وجود مُلکی دارد و افزون بر آن، یک وجود ملکوتی دارد. قرآن با طرح ملکوت هر چیز، ما را به وجه دیگری از فرا زمان سوق می دهد: «فَسُبْحانَ الَّذی بیَدهِ مَلَکُوتُ کُلِّ شَیْ‏ءٍ وَ إِلَیْهِ تُرْجَعُون» (یس/83). بر این اساس، هنگام مطالعه ی قرآن کریم با دو زمان مو...

از مسائل اساسی زبان دین، بررسی وجه معناداری و گستره معرفت بخشی متن مقدّس است. در این ساحت، ملاصدرا ابتدا در قوس نزول، به تطبیق میان «معرفت»، «کلام» و «وجود» می پردازد تا از تطابق این سه، برای تبیین فلسفی نحوه تجلّی یافتن حقایقِ وحیانی در قالب الفاظ متن مقدّس بهره ببرد و در قوس صعود، فرایندی را برای فهم متن مقدّس ارائه داده است که بازسازی آن، الگوی هرمنوتیک انتولوژیک وی را شکل می دهد. مسئله اصلی این ...