هیچ متنی بدون پیام نیست. بعضی متن­ها پیام­های آشکار، بعضی دیگر پیام­های پنهان، و بعضی هر دو پیام آشکار و پنهان ر دارند. خوانندگان متن، برای فهم آن، آگاهانه یا ناخودآگاه آن را تحلیل می­کنند. در خوانش متن سه حالت صورت می­گیرد. گاهی مؤلف ملاک است؛ گاهی خود متن یعنی، مرگ مؤلف مطرح است؛ و گاهی خود خواننده ملاک اصلی است. در هر حال اتفاقی که رخ می­دهد، تحلیل محتوای متن است. تحلیل محتوا، خواننده را به ...

تحلیل متون ادبی گذشته ی ادب فارسی از دیدگاه های جدید می تواند موجب زایش وکشف معانی جدید در این آثار گردد . شاهنامه ی فردوسی از آثار ارزنده ای است که می تواند از دیدگاه های مختلف از جمله روانکاوی بررسی شود و نتایج مفیدی به دست دهد . از میان روانکاوان و روانشناسان که آراء و نظریاتش با آثار حماسی ، عرفانی ، داستان ها و اشعار معاصران و اسطوره ها سازگار و قابل تحلیل است ، کارل گوستاو یونگ بنیانگذا...

در این پژوهش برپایۀ نظریۀ روانکاوی ژاک لکان، روانکاو پساساختارگرای فرانسوی، رمان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری تحلیل و بررسی می شود. پس از طرح مباحثی نظری دربارۀ چند اصطلاح رایج در نظریۀ لکان (حیث واقع، ساحت خیالی، ساحت نمادین، نام پدر و نگاه خیره، در خوانشی نقادانه از شازده احتجاب گلشیری چگونگی کارکرد این مفاهیم سنجیده خواهد شد. نگارندگان این پژوهش کوشیده اند به دو پرسش اساسی پاسخ دهند: رمان شازده...

امروزه یکی از پرکاربردترین انواع تحلیل ادبی، تحلیل بر طبق نظریات یونگ است. یونگ، روان¬پزشک سوئیسی موسّس مکتب روان¬شناسی تحلیلی است. او کار فروید در زمینه روانکاوی را وسعت داد و امروزه آثار او از برجسته¬ترین و پرطرفدارترین منابع روان¬شناسی و تحلیل آثار ادبی محسوب می¬شود. او با تمرکز و تحقیق بر مضامینی چون ناهشیار جمعی و کهن¬الگو جایگاه خود را در میان روان¬شناسان و نقد آثار ادبی ارتقاء بخشید و با ...

هریک از شاخه های دانش بشری در بستر فرهنگی ویژه ای پدید می آید و می بالد. از این رو غالباً یافته های دانش‘ به فضای خاص فرهنگی خویش بسته و وابسته است و نمی توان آن را به ورای آن تعمیم داد. روانشناسی معاصر نیز به عنوان یک علم‘ زادگاه فرهنگی معینی دارد و از مایه های آن ارتزاق کرده است. نوشته حاضر‘ بررسی کوتاهی است در نشان دادن برخی از این گونه انقیادهای فرهنگی در نظریه های روانشناسی و روانکاوی از قب...

آرکی‌تایپ (کهن‌الگو) مهم‌ترین اصطلاح مکتب روانکاوی کارل گوستاویونگ، روان‌پزشک سوئیسی، (1875-1961 میلادی)، است و شامل تصاویر کهن و افکار غریزی است که در ناخودآگاه جمعی مشترک انسان‌ها وجود دارد. این صور ازلی به شیوه¬ای نمادین در رویا و اسطوره خود را آشکار می‌کنند. با توجه به اینکه آثار حماسی و عرفانی با ناخودآگاه در ارتباط هستند، پس این آثار جایگاه مناسبی برای تجلی کهن‌الگوها است.از آنجا که مثنوی...

هریک از شاخه های دانش بشری در بستر فرهنگی ویژه ای پدید می آید و می بالد. از این رو غالباً یافته های دانش‘ به فضای خاص فرهنگی خویش بسته و وابسته است و نمی توان آن را به ورای آن تعمیم داد. روانشناسی معاصر نیز به عنوان یک علم‘ زادگاه فرهنگی معینی دارد و از مایه های آن ارتزاق کرده است. نوشته حاضر‘ بررسی کوتاهی است در نشان دادن برخی از این گونه انقیادهای فرهنگی در نظریه های روانشناسی و روانکاوی از قب...

غلامحسین ساعدی یکی از نویسندگان پرکار دهة چهل است که با پرداختن به شخصیّت های روان رنجور طبقة پایین جامعه، تلاش بی پایانی برای بیدار نمودن جامعة خفقان زدة دورة پهلوی کرد. در این مقاله، شخصیّت های دو داستان کوتاه و یک داستان بلند او به نام های «گدا»، «خاکسترنشین ها» و «آشغال دونی» با بهره گیری از نظریّة کارن هورنای مورد بررسیو واکاوی قرار گرفته است. کارن هورنای یکی از مهم ترین پیروان فروید در حوزة ...

تحلیل برخی عناصر روانی شعر وقوع  بر مبنای مکتب هورنای* مینا آینده1 کارشناس ارشد زبان و ادبیّات فارسی دکتر علی تسلیمی استادیار دانشگاه گیلان چکیده بررسی­های روانکاوانة شاعران گذشته، در دوره­های اخیر می­تواند دستاوردهای تحلیلی فراوانی داشته باشد، روانکاوی کارن هورنای (1885-1952) یکی از آنهاست. وی نشان می­دهد که روان نژندی­ها و مسائل روحی چگونه در آدمی پدید می­آید و آدمی در برابر گریز از این ...

پژوهش­های زیادی دربارۀ آثار سهراب سپهری انجام شده و عرفان در آثار وی از مهمترین موضوعات این پژوهش­ها است؛ از این رو، توجه به مناقشات و اختلاف نظر میان پژوهش­گران دربارۀ نگرش شناختی سپهری بسیار بااهمیت است. با این حال، تاکنون پژوهشی که بر اساس عناصر عرفانی، جنبه­های شناختی و معرفتی آثار وی را روشن کرده باشد، صورت نگرفته است. هدف این مقاله، بررسی سنخ­شناسی شعر سپهری و سنجش آن با مولفه­های عرفانی ...