امروزه ارائه هر گونه تعریف و تحلیل از معرفت با دو معضل اساسی روبروست: معضل گتیه و معضل ارزش. بر اساس معضل گتیه، گاهی ممکن است فرد علی رغم باور داشتن به گزاره ای صادق و موجه، هنوز به مرحله معرفت نرسیده باشد. معضل ارزش نیز اشاره به ارزش مضاعف معرفت بر باور صادق صرف دارد. این معضل ریشه در دو مقدمه پذیرفته شده در حوزه معرفت شناسی دارد. بر اساس مقدمه نخست، معرفت به طور ضمنی به باورِ صادقِ موجه یا تضمی...

به رغم آن که در فلسفه کلاسیک اسلامی، تا کنون بحث از اصالت و اعتباریت وجود و ماهیت با بحث معرفت شناسی دو بحث جدا و دور از یکدیگر انگاشته شده اند، در این مقاله سعی شده است با تبیین ربط بنیادی و وثیق این دو عرصه به نقش کاملاً تعیین کننده دیدگاه معرفت شناختی در اتخاذ هر یک از دو منظر اصالت وجود یا ماهیت تأکید شود. در بخش نخست مقاله پس از آشکار شدن تلازم انگاره اصالت ماهوی با تلقی متعارف از علم ـ یعن...

مقال? حاضر نقد یکی از قرائت های معرفت شناسی فضیلت است از منظر قرائت دیگر: نقد قرائت پلنتینگا از منظر قرائت زاگزبسکی. زاگزبسکی بر اساس تعریفی که از معرفت ارائه می دهد و نقشی که برای اراده و آگاهی در عمل فضیلت مندانه قائل است و با توجه به یکسان دانستن فضیلت اخلاقی و فضیلت معرفتی، نظری? معرفت پلنتینگا را به چالش می کشد. به اعتقاد زاگزبسکی، نظری? «کارکرد درست» پلنتینگا از وثاقت گروی صریح بهتر است و...

مبناگرایی یکی از رویکردهای مطرح در حوزه ی تبیین ساختار توجیه و معرفت است، که از لحاظ تاریخی بر سایر رویکردهای مطرح در این حوزه مقدم است و ارزش معرفت شناختی آن به عقیده ی بسیاری از معرفت شناسان بر سایر رویکردها اولویت دارد. بر مبنای این رویکرد ساختار باورهای موجه و معارف ما ساختاری دو لایه است؛ برخی از باورها مبنا و پایه برای سایر باورها هستند و سایر باورها برای توجیه خود بر این باورهای پایه مبت...

مباحث ناظر به انسان را می توان به مباحث وجودشناختی و معرفت شناختی تقسیم کرد. رازی در آثار خود مباحث متعددی را در معرفت شناسی انسان ارائه کرده است. برخی از دیدگاه های او در خصوص معرفت شناسی انسان از این قرارند: قوای انسان با وجود داشتن محدودیت هایی امکان کسب معرفت را دارند؛ معارف انسان در دو دستۀ نظری و عملی قرار می گیرد؛ عوامل غیرمعرفتی همچون تقوا و گناه در معرفت انسان اثرگذار است؛ انسان ها به ...

علم سنجی یکی از مقوله های پژوهشی نسبتاً نوظهور است که امروزه در تمام حوزه های علمی و در سطوح ملی و بین المللی مورد توجه قرار گرفته و از رایج ترین روش های ارزیابی فعالیت های علمی است. اید? علم سنجی در طول زمان شکل گرفته و توسعه یافته است. این اندیشه دستاوردهای زیادی برای افراد، گروه ها، سازمان ها، دولت ها و به طور کلی در سطح جهان داشته است. در تقابل با این دستاوردها، استفاده از روش ها، شاخص ها و ...

با توجه به اهمیت انسان شناسی در حکمت متعالیه صدرالمتألهین، نویسنده کوشیده است با توجه به مبانی فلسفی او را در هستی شناسی و معرفت شناسی حقیقت انسان از حیث جسم و جان یا روح و بدن معرفی کرده و تعامل نفس و بدن را از جهت هستی شناختی، یعنی پیمودن مراتب وجود و از حیث معرفت شناختی، یعنی جایگاه نفس و قوای حسی در معرفت و تأثیر معرفت بر نفس بررسی کند.حاصل این بررسی تعیین نقش معرفت در تکامل نفس و رسیدن به ...

چکیده به اعتقاد مانهایم، هر نوع وضعیت اجتماعی – تاریخی در یک نقطه خاص تاریخی قرار دارد و از این رو وضعیتی یگانه است. بنابراین معرفتی که از این وضعیت یگانه به وجود می آید و در این وضعیت صادق است نیز یگانه است و با زمان و مکانش مرتبط است.وی آن را نسبت گرایی نام نهاد.اما منتقدان وی معتقدند چون مانهایم معرفت وشناخت را به سطح فهم عرفی(هویت اجتماعی – تاریخی) تقلیل داده است ، سر از نسبی گرایی در آورد...

اعتقاد به عقول طولی ، خاصه عقل فعال یک دیدگاه مشایی و اعتقاد به عقول عرضی و ارباب انواع یک دیدگاه اشراقی است که اعتقاد توامان به هر دو ، هم در بحث های هستی شناسی و هم در بحث های معرفت شناسی صدرالمتألهین نقش قابل توجهی دارد. حال با توجه به این دیدگاه تلفیقی، یکی از مهم ترین مسایل معرفت شناسی در فلسفه ملاصدرا این است که چگونه می توان بین دیدگاه های مشایی و اشراقی وی در قلمرو بحث های معرفت شناسی س...

طبق نظریه علّی معرفت، باید بین معلوم (مُدرَک) و فاعل شناسا (مُدرِک) یک رابطه‌ى علّی برقرار باشد. از سوی دیگر، افلاطون­گرایی مستلزم قبول هستی­مندهایی است که فاقد قدرت علّی­اند و بنابراین نمی­توانند مدرَک و معلوم ما باشند. این تعارض را اصطلاحاً «مسأله دسترسی‌پذیری معرفتی» می­نامند. جیمز رابرت براون، فیلسوف معاصر آمریکایی، مدعی است که این مسأله را حل کرده است. او نخست با توسّل به مثال نقض EPR استدلال می‌کند...