وقوع خیزش ها و انقلاب های سیاسی در کشورهای عربی خاورمیانه و شمال آفریقا به مثابه جنبش های نوین اجتماعی در آغاز قرن بیست و یکم، از موضوعاتی است که به شدت مورد توجه محققان و پژوهشگران قرار گرفته است. در این نوشتار، تلاش شده است تا نقش رسانه ها و شبکه های اجتماعی مجازی در آغاز و انجام این قیام ها و انقلاب ها مورد بررسی قرار گیرد. آنچه در اینجا پیش فرض قرار گرفت آن است که اگرچه این تحولات ریشه در ن...

تحولات سیاسی و اجتماعی اخیر خاورمیانه، به ویژه جامعه مصر به دلیل ظرفیت بالای پژوهشی و نظری آن از جذابیت ویژه ای برخوردار است. در رویدادهای سال 2011 مصر، انسداد سیاسی موجود در این کشور باعث شد تا نیروهای مخالف دولت از میان اشکال مختلف اعتراض اجتماعی، نوعی از مبارزه را در پیش گیرند که در برابر سرکوب دولت آسیب پذیری کمتری داشته باشد. آصف بیات این نوع کنش ورزی و اعتراض را «غیرجنبش­های اجتماعی» می ن...

در سده نوزدهم، جنبش اصلاحی راماکریشنا در حیات دینی-اجتماعی هند تحول شگرفی را ایجاد نمود. راماکریشنا با تاثیر پذیری از ادیان و فرهنگ های مختلف، توانست تعالیم نوینی را به جامعۀ هند ارائه دهد. اگر چه مبانی اعتقادی و تفکرات او ریشه در باورها و سنت هندوئیزم دارد، اما نظام فکری منسجم او و شاگرداش روشی برای توسعۀ اندیشه هایش در جهان معاصر گردید. چه نگرشی موجب گردید تا این جنبش اصلاحی هند ابعاد جهانی ب...

مقاله ی حاضر با استفاده از روش اسنادی و تحلیلی به بررسی ابعاد معرفت‌شناختی و جامعه شناختیِ نظریه-های فمینیستی می پردازد تا رابطه ی فمینیسم به عنوان یک جنبش اجتماعیِ رهایی بخش را با مسئله ی کلیت انسانی آشکار سازد. مهم‌ترین نقد بر دیدگاه های مدرن و پسامدرنِ جنبش فمینیستی، ناتوانی آنها در ارائه ی یک مفهوم کلی برای رهایی سوژه ی انسانی و گاه، برساختن شکاف بنیادی و عمیق بین دو نیمه ی بشری است. این دو جر...

اصطلاح بنیادگرایی دینی در مورد گروه های بستۀ مذهبی به کار می رود که جریان اصلی خود را، که از میان آن برخاسته اند، به دلیل سازش کاری یا غفلت، متهم به فراموشی اصول بنیادین مذهبی می دانند و آن را قبول ندارند و خود را نمایندۀ واقعی دین مزبور می دانند. در این مقاله، برای این که بتوان بنیادگرایی دینی را به منزلۀ جنبشی اجتماعی بررسی کرد، به استفاده از نظریه ای مناسب در زمینۀ جنبش های اجتماعی نیاز است ...

جنبش‌های اجتماعی از موضوعات مبتلابه و اثرگذار در ساحت سیاسی ـ اجتماعی جوامع هستند؛ ازاین‌رو مطالعة آنها همیشه مورد توجه بوده است. جنبش دانشجویی نیز به دلیل حساسیت‌های خاص خود از جایگاه ویژه‌ای در این زمینه برخوردار بوده است. مقالة حاضر بر آن است تا ضمن ارائه مقدمه‌ای نظری در خصوص جنبش‌های جدید اجتماعی و به طور خاص جنبش دانشجویی، به مبانی فکری و عملکرد دفتر تحکیم وحدت از آغاز شکل‌گیری تا روی کار...

در متون تاریخی ابهام هایی در مورد نقش انگلستان در شکل گیری جنبش مشروطه ایران وجود دارد. این مسئله به شکل این پرسش که «چرا قدرت های اروپایی در جنبش های اجتماعی ایران مداخله کرده اند؟» مطرح شده فرضیه پژوهشی این است که «مداخله قدرت های اروپایی در عرصه سیاسی کشورهای دیگر در چارچوب منافع ملی آنها در نظام بین المللی قابل توجیه است و همسویی آنها با با بازیگران داخلی تابعی است از متغیر منافع مذکور.» رو...

یکی از وجوه بارز جنبش اجتماعی زنان در غرب و همچنین نقد فمینیستی تاکید بر نقش عناصر زبانی گفتمانی در آنچه انقیاد و سرکوب و زبنان و زنانگی تلقی می شود و همچنین تحکیم به اصطلاح سلطه و تفوق مردان و مردانگی بوده است . اندیشمندان فمینیست از نخستین کسانی بوده اند که به ساخت زبانی واقعیت از جمله در مقولاتی چون زن و مرد و نقش زبان در تحکیم روابط قدرت و سلطه توجه داشته اند در نتیجه یکی از کانون های مورد ...

جنبش مشروطه از چه زمانی آغاز شد؟ آیا می توان یک آغازگاه برای جنبش مشروطه تعیین کرد؟ کدام یک از نیروهای اجتماعی فعال در بستر اجتماعی ایران جرقه این جنبش را زدند؟ این ها پرسش هایی است که در این مقاله به آن ها پرداخته می شود. در این راه، ضمن مرور مواضع متفاوت روایی، پیوست انگار، گسست انگار، و بسگانه انگار به مقوله تاریخ پژوهی و نقد دیدگاه های برگسون و برودل و گورویچ، با تکیه بر رویکرد تبارشناختی ف...