اراده و بیان هر نوع معنی، قالب مخصوص و کلام ویژه خود را می طلبد و مثلاً زبان شعر، غالباً، گویای مفاهیم و محتوای مربوط به نثر نیست. بنابراین، انتخاب نوع کلام با توجه به مقاصد و اهداف ادیب از تألیف و تصنیف، ضرورت تام و تمام دارد. استفاده از نثر موزون و مسجّع به عنوان کلامی مستقل در زبان و ادبیات فارسی، برای اولین بار در متون عرفانی رواج و شیوعی گسترده یافت. هدف از طرح این بحث، چرایی انتخاب این نوع ک...

موسیقی  در نثر فارسی ناشی از آهنگ و تناسبی است که در یک جمله میان واژگان گوناگون و یا در میان واژگان دو جمله احساس می شود. گاه کلمات و جملاتی که در کنار یکدیگر قرار        می گیرند در نثر فارسی ایجاد موسیقی میکنند که از آن تعبیر به موسیقی درونی می شود . این نوع موسیقی از تناسب حروف و اصوات حاصل می شود که از تنوع و تکرار به وجود می آید. یکی از مهمترین ویژگی های نثر امیر خسرو آهنگینی و عبارت های ...

نظم و نثر ادب کهن فارسی، انباشته از ابیات و واژه هایی در نکوهش و خوارداشت زنان است، که گویندگان آن ها با استناد به آیات و حدیث، تلاش کرده اند، با نسبت دادن بسیاری از آن ها به بزرگان دینی، ناخودآگاه، زنان را نادیده بگیرند و آنان را سراپا عیب و گناه نشان دهند.پژوهش پیش رو بر آن است که نشان دهد چرا آیات و احادیث، دست آویز این زن ستیزی شده و کج فهمی ها چه گونه می تواند گاهی تفسیر آیات و یا مضمون حد...

پذیرش این واقعیت که برخی از موارد سنّتی یا کهن الگویی موجود در متن،  باعث ایجاد پیوند آن متن با متون دیگر و نیز موجب ارتباط ذهن و جامعه می­شود و به ما کمک می­کند تا بتوانیم با بسط تصاویر ادبی، دایره مفهومی متن را وسعت ببخشیم. اسطوره­ها، سمبل­ها و کهن الگو­ها، همچنان که در پیوند با سایر اجزای کلام، بین اثر ادبی و خواننده، ارتباط برقرار می­کنند از چنان استقلالی برخوردارند که گاه ما را به روایت­های...

مفهوم ناخودآگاه جمعی ، بیش از یک قرن است که مورد پژوهش علمی قرار گرفته است. ناخودآگاه جمعی برای اولین بار از سوی کارل گوستاو یونگ مطرح شد و منظور او ، آن بخش از روان انسان هاست که به دلیل زیستِ طولانی مدت در کنار یکدیگر به صورت مشترک شکل گرفته و از نسلی به نسلی دیگر قابل انتقال است. یکی از عناصر تشکیل دهنده ی ضمیر ناخودآگاهِ جمعی، کهن الگوها هستند. کهن الگوها به مفاهیمی اطلاق می شوندکه از مواجهه ...

اطناب یکی از ارکان متون نثر فنّی و مصنوع است، از این رو در کتاب درّه نادره نقشی بسزا دارد. میرزا مهدی خان استرآبادی(فو 1175هـ..ق) در این اثر نادر سعی دارد تا با  بهره­گیری از انواع شیوه های سخن پردازی از جمله اطناب علاوه بر نوشتن تحولات عصر نادرشاه (فو 1160هـ.ق)، از سوی مهارت خود را بر فن انشا و شیوه های منشیانه و از دیگر سو تسلّط خود را مفردات و مترادفات در زبان عربی و اسالیب نگارش نشان دهد. این ...

این که از شیخ بهایی به جز تألیفات متعدّد به زبان عربی، آثاری نیز به زبان فارسی به جا مانده، امری مسلّم است. امّا طیّ گذشت زمان آثار دیگری نیز باشتباه به وی منسوب شده است. این مقاله باختصار به معرّفی این آثار منسوب و بررسی موارد انتساب آن ها خواهد پرداخت. آثاری که در این نوشتار مورد بحث قرار گرفته است، عبارتند از: «طوطی نامه»، «نان و پنیر»، «نان و خرما»، «مثنوی شیخ ابوالپشم»، «منظومه در تعبیر رؤیا»، ...

مقاله اشاره به منشأ و چکونگی پیدایش موضوع قصهء شرقی عاشق غریب دارد. قصهء عاشق غریب لرمانتف در سال 1837 نوشته شد، سالی که نثر اولیة لرمانتف یعنی (و ا دیم و شاهزاده لیگوفسکایا) را از قهرما ن عصر ما جدا نمود. در این زمان تحولی در افکار هنری لرمانتف صورت گرفت که بی تأثیر بر نثر دورهء دوم نویسنده نبود. اگر موضوع اصلی برخوردهای عشقی نثر اولیهء او خیانت عشقی است، ولی هر برخورد عشقی در قهرمان عصرما نمو...

«نفثه المصدور» کتابی است که «شهاب‌الدین محمدخرندزی نَسَوی» منشیِ «جلال‌الدین خوارزم شاه» (28‌ـ‌617 ه‍ ق) در اوج حملة مغول و در روزگار خانه به دوشی خود در سال 632 ه‍ .ق. نوشته است. نثر کتاب با آرایه‌های ادبی درهم پیچیده شده است به طوری که نثر «نفثه المصدور» با شعر برابری دارد و احاطة نویسنده به آرایش‌های کلامی و نیز در به کارگیری تصویرهای شعری، نثر کتاب را تا حدِّ شورانگیزیِ شعر بالا برده است. در این ...

بررسی آثار حماسی- پهلوانی منثور فارسی که تحت تأثیر شاهنامه و پیرو سنّت روایی پدید آمده اند، یکی از حوزه هایی است که در جریان پژوهشی عصر حاضر مورد توجّه قرار نمی گیرند. امیرارسلان واپسین نمونه برجسته و اثرگذار جریان زوال یافته داستان های روایی فارسی است که در عصر قاجار به صورت نقّالی توسّط نقیب الممالک شیرازی روایت شده و به وسیله توران دخت، فرزند ناصرالدّین شاه به کتابت درآمده است. تأثیر و نفوذ این د...