میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (۱۱۹۳ - ۱۲۵۱ هـ . ق ) ادیبی توانا، منشی و دبیری با تدبیر و سیاستمداری با فراست در دوره اول عصر قاجار است. او اصلاحات زیادی در تشکیلات دیوانی انجام داد. او نثر فارسی را از پیچ و خم عبارت پردازی های متداول روزگار خویش رهایی بخشید. از آنجا که مقام والایی در محافل سیاسی و ادبی داشت، سبک او به زودی سرمشق بعضی نویسندگان معاصرش و پس از او شد. او با اینکه نثر فارسی را ...

هدف از آفرینش انسان، رسیدن به کمال مطلوب است و لازمه تحقق این هدف، کسب فضایل اخلاقی در سایه تربیت است. پیامبران نیز هدفی جز تعلیم مکارم اخلاقی نداشته‌اند. آیات قرآن مجید از پیام های اخلاقی و تربیتی سرشار است. شاعران و نویسندگان هم با الهام از آیات روح افزای قرآن از دیدگاه های خاص به این موضوع پرداخته اند. یکی از این شاعران و نویسندگان که در واقع متنفذترین معلم اخلاق نیز هست، شیخ اجل سعدی است که...

میرزا عبدالقادر بیدل دهلوی و محمد اقبال لاهوری دو شاعر مشهور ادبیات فارسی تاجیکی هستند که اولی، نمایندة اوج شعر و شاعری در قلمروی شبه‌قارة هند تاریخی و دومی، تمثال موجودیت شعر و شاعری به زبان فارسی پس از تغییر مرزهای تاریخی در آن سرزمین کهن است. میان این دو شاعر توانا مشترکات زیادی را جست‌وجو کردن ممکن است که ازجملة آن‌ها یکی «غم شریکی» است. بعد از تأمل در اشعار میرزا بیدل- برای مثال قسمت‌های آ...

چکیده نهاوند یکی از شهرهای غربی ایران و هم اکنون جزء استان همدان محسوب می‌شود. نهاوند به دلیل رونق کشاورزی و سایر جاذبه‌های طبیعی همواره مورد توجه حاکمان و شاهزادگان قاجار بود؛ چنانچه از این طریق عایدات خوبی نصیب آنها می‌گشت. قاجاری کردن ایران جریانی بود که با واگذاری حکوت ایالات و ولایات به شاهزادگان در دوره فتحعلی شاه شروع شد. افزایش شاهزادگان و اجتماع آنها در پایتخت ممکن بود که خ...

تاریخ احداث اکثر بناهای دوره قاجار به دلیل ذکر آن در کتب مرجع آن زمان یا کتیبه ها مشخّص است. لیکن تاریخ عمارت بادگیر کاخ گلستان به علت تغییرات بی شمار کالبدی در پرده ای از ابهام قرار گرفته است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از منابع مستدل تاریخی که به روش اسنادی )کتابخانه ای( و تحلیلی صورت گرفته تعلّق بنا به زمان فتحعلی شاه و حتی قبل آن محرز م یگردد. بنای مذکور ابتدا در اختیار محمدعلی میرزا )دولت...

میرزا قاسم فرزند میرزا محسن تبریزی معروف به زاهد از سخنوران و شاعران نیمه ی دوم سده ی یازدهم هجری است که در عهد شاه سلیمان صفوی در اصفهان زندگی می­کرده است. تاریخ دقیق ولادت او روشن نیست. نسخه ی خطی کلیات دیوان او شامل: غزلیات، قصاید، رباعیات، مثنوی سفینه النجات و منشآت می باشد. میرزا طاهر نصرآبادی که از معاصران وی بوده شرح حال و آثار او را در تذکره­ی خویش آورده است. از اشعاری که در مدح و منقبت...

تدوین دستور زبان فارسی تاریخی اروپایی ایرانی دارد . از اوایل قرن نوزدهم تا اوایل قرن بیستم چندین دستور زبان فارسی به زبانهای اروپایی منتشر شد .این دستورها توسط خاورشناسان و گاهی هم با همکاری ایرانیان داخل و خارج از کشور تنظیم می شد . انتشار آنها پاسخی به نیاز روز افزون مطالعات ایرانی بود که در مراکز مهم خاورشناسی اروپا انجام می گرفت . الکساندر شودزکو در پاریس ‘ میرزا حبیب اصفهانی در قسطنطنیه ‘ ...

درباره علی اشرف، نقاش لاکی قرن دوازدهم هجری، اطلاعاتی درخور در دست نیست و آنچه هست اشارات گذرای چند منبع تاریخی است. در این مقاله با فرضیه اینکه علی اشرف، نقاش دربار نادرشاه بود و در نزد منشی و مورخ او میرزا مهدیخان استرآبادی کار می‌کرد و از شاگردان محمد‌علی نقاشباشی در دربار نادرشاه بود، تلاش شد تا زندگی و آثار او از لابلای اشارات کوتاه منابع و بویژه رقم‌های او در آثار باقیمانده لاکی، بازسازی ...

تاریخ احداث اکثر بناهای دوره قاجار به دلیل ذکر آن در کتب مرجع آن زمان یا کتیبه ها مشخّص است. لیکن تاریخ عمارت بادگیر کاخ گلستان به علت تغییرات بی شمار کالبدی در پرده ای از ابهام قرار گرفته است. در این پژوهش ابتدا با استفاده از منابع مستدل تاریخی که به روش اسنادی )کتابخانه ای( و تحلیلی صورت گرفته تعلّق بنا به زمان فتحعلی شاه و حتی قبل آن محرز م یگردد. بنای مذکور ابتدا در اختیار محمدعلی میرزا )دولت...

مهاجرت اسماعیل‌میرزا به گیلان یکی از وقایع مهم تاریخی دودمان صفویه به شمار می­رود؛ زیرا پس از روابط خصمانة آق‌قویونلوها با فرزندان حیدر، برای صوفیان که علاقه‌مند به حیات سیاسی و اجتماعی طریقت صفوی بودند، چاره‌ای جز فرار از قلمرو ترکمانان باقی نماند. با بررسی گزارش‌های موجود درباره انگیزه سیاسی صوفیان اهل اختصاص از انتقال اسماعیل میرزا به گیلان می‌توان به این نتیجه رسید که آن­ها با توجّه به قرابت...