«رکوب الکوسج» (برنشستن کوسه)، نام جشنی است که پیش از فرا رسیدن بهار به نشانة وداع با فصل سرما برگزار می شد. «سروة بست» (سرو کاشمر)، نام سروی است که به باور پیشینیان، زرتشت آن را از بهشت آورده و به دست خود یا گشتاسب و یا گرشاسب آن را در کاشمر کاشت. از آنجا که درخت سرو نزد ایرانیان مقدس بود، به این درخت کهن نیز به دیدة احترام می نگریستند. سرو کاشمر تا دوران متوکل عباسی مایة افتخار اهالی خراسان بو...

روایت، ابزاری شناختی برای فهم تجربه است و نظریة جریان سیال ذهن یکی از شیوه­های نوین و رایج روایتی در تحلیل آثار ادبی به شمار می­رود. محتوای اندیشه، در شیوة جریان سیال ذهن به­جهت توصیف دقیق و لحظه­ای؛ کارکردی بنیادین می­یابد و در قالب شگردها و تکنیک­­های روایی همچون تک­گویی درونی، نمایشی، خودگویی و دانای کل به شیوة اول، دوم یا سوم شخص ظاهر می­شود. پژوهش حاضر برآن است پس از اشاره­ای کوتاه به ویژگ...

نماد پردازی به عنوان یکی از جلوه های ادبی شعر شاعران سرکش و عصیان گر عرب نظیر امل دُنقل جایگاه ویژه ای را به خود اختصاص داده است. او یکی از شاعران برجسته ی مصر در دوره ی معاصر است که از این شیوه برای بیان اعتراض و انتقاد خود استفاده می کند. وی به اندازه­ای زبان نمادین را متناسب با موقعیت به کار می برد که شعرهای او، علاوه بر تفسیر رویدادهای سیاسی و اجتماعی، نوعی پیش­بینی اوضاع جامعه نیز است. تنوع...

مدایح نبوی از مهمّترین جلوه های شعر دینی است که با آغاز رسالت پیامبر گرامی اسلام (ص) اوّلین جرقه های آن زده شد و در عصر مملوکی بنا به شرایط سیاسی، اجتماعی و ... به اوج شکوفایی خود رسید و به صورت فن شعری مستقلی درآمد. عبدالرحیم البُرَعی یکی از شاعران عصر مملوکی است که در سرودن مدایح نبوی از توانمندی و مهارت بالایی برخوردار بوده به طوری که حدود یک سوم دیوان خود را با مدح و ستایش نبیّ اکرم (ص) مزیّن نمو...

علم معنی شناسی به بررسی روابط میان صورت های زبانی و پدیده های هستی و نیز صحت و سقم روابط موجود میان توصیف های زبانی و وضعیت امور در جهان خارج، بدون در نظر گرفتن گوینده ی کلام می پردازد. نقطه ی پیدایش این علم در جهان اسلام همزمان با نزول کتاب مقدس قرآن بوده است، علمای پیشین عرب به منظور درک زیبایی های معناشناختی این کتاب مقدس و اثبات معجزه بودن آن، به طور پراکنده در لا به لای آثار خود، به مباحث ...

نسخ خطّی گنجینه‌ای از میراث فرهنگی و ملّی  به شمار می‌آیند که در اعتلای فرهنگ و تمدّن یک ملّت نقش عمده و مؤثّر دارند. «سفینه­ی تبریز» از ابوالمجد محمّد بن مسعود تبریزی یکی از این گنجینه‌های ملّی است که در سال‌های اخیر در کشور ترکیه کشف و به ایران آورده شده است. این مجموعه­ی بی نظیر شامل دویست و نه رساله­ی دست­نویس کوتاه و بلند به زبان فارسی و عربی است از گزیده­ی متون و موضوعات مختلف علمی در زمینه­ی اد...

پیشینۀ مفردات‌پژوهی قرآن کریم به سال‌ها و دهه‌های آغازین صدر اسلام بازمی‌گردد. در میان صحابۀ رسول خدا(ص) پس از امام علی(ع)، عبدالله‌بن‌‌عباس را باید مشهورترین و برجسته‌ترین مفسّر قرآن برشمرد. با وجود شواهد و قرائن روشن و استوار در تبیین جایگاه و نقش ارزندۀ ابن‌عباس در تفسیر مفردات قرآن و اتکای او به منابع اصیل عربی از جمله اشعار و ضرب‌المثل‌ها، برخی همچون ایگناس گولدزیهر با طرح برخی توهّمات، اصال...

سعدی یوسف (1934 - ) شاعر معاصر عراقی، از جمله شاعران برجسته شعر «نو» به شمار می رود. سعدی شاعری است نوگرا و خواستار تحول در شعر عربی. وی شاعری سیاسی است که رویکردی چپ گرایانه دارد و این دیدگاه در اشعارش کاملاً نمود دارد. ویژگی عمده ی شعر وی این است که سعدی با اینکه شاعری واقع گرا بوده و لیکن در اشعارش به وصف تمایل زیادی داشته و به طبیعت و مظاهر آن توجه خاصی نشان داده است. از دیگر مضامین برجسته ...

روایت‌های داستانی از واقعة عاشورا، به ویژه از سدة دهم هجری به بعد، در قالب نظم و نثر در آثار مقتل‌نویسان به زبان‌های مختلف (عربی، فارسی، ترکی و هورامی) وارد شد. در این نوع مقتل‌ها، دیگر نمی‌توان واقعة عاشورا را از منظر تاریخی بررسی کرد، بلکه تاریخ و داستان در این مقتل‌ها در هم آمیخته و جدا کردن آن‌ها به نظر امکان‌پذیر نیست. نسخة مقتل امام حسین† به زبان هورامی ـ از زبان‌های ایرانی ـ تنها متنی اس...