هدف ما در این مقاله این است که با ارائه یک الگوی تاریخی اولاًـ نشان دهیم تحول در علوم انسانی به گونه­ای که با ارزش­های اسلامی سازگار باشد، امکان­پذیر است؛ ثانیاًـ نشان دهیم برای نیل به چنین هدفی چه روشی باید اتخاذ شود و چه مراحلی باید طی شود. یکی از الگوهایی که می­توان در تحول علوم انسانی از آن استفاده کرد، روش ابن­سینا در مواجهه با فلسفه یونان و به طور خاص فلسفه ارسطویی است. ابن­سینا در مواجهه ب...

یکی از ویژگیهای فلسفه به معنای خاص کلمه آن است که مبادی تصوری و تصدیقی سایر علوم در آن مورد بحث قرار میگیرد و این نکته ای است که بویژه از عهد شیخ الرئیس بر آن تأکید فراوان شده و به همین جهت فلسفه را مادر و مرجع سایر علوم دانسته اند. در این مقاله سعی شده است در حد اختصار، دیدگاههای ابن سینا و صدرالمتألهین در این باب توضیح داده شود و مواردی از قبیل طبیعت، موضوع علوم طبیعی، کیفیت ترکب جسم طبیعی، ب...

مسئله شناخت یکی از مسائل مهم فلسفه به شمار می رود. از آنجا که موضوع کلیدی حکمت متعالیه اصالت وجود است، مسئله شناخت نیز به این موضوع ارتباط می یابد. طبق اصالت وجود، وجود امری اصیل و محقق در خارج و ماهیت امری اعتباری است. از نظر ملاصدرا حقیقت وجود در ذهن نمی آید، بنابراین انطباق بین ذهن و عین در فلسفه ملاصدرا به نوعی به مسئله ماهیت و وجود بازگشت می کند. البته دو معنا از اصیل از عبارات ملاصدرا قاب...

فلسفه عرفان از شاخه­های فلسفه مضاف و از موضوعات مورد توجه عرفان پژوهان است. در این حوزه سه نظریه ساخت گرایی، حکمت خالده و توجه به حیث غیرالتفاتی در این حوزه مطرح شده­است و افرادی چون استیس، جیمز از پردازندگان نظریه اول و کتز از مطرح­کنندگان نظریه دوم و فورمن از طراحان نظریه سوم به­شمار می­آیند. در بررسی کتاب تجربه واحد از آثار جدید مربوط به فلسفه عرفان به این نتایج دست یافتیم ...

مسئله علت فاعلی از مباحث مهمی است که در فلسفه یونان باستان قابل بررسی است. ما این موضوع را ابتدا در فلسفه پیش سقراطیان، و سپس در فلسفه افلاطون و ارسطو پی خواهیم گرفت. برخی از فلاسفه یونان فقط به علت طبیعی یا همان مادة المواد معتقدند و برخی دیگر به علت فاعلی غیرطبیعی غیرایجادی معتقدند. بر اساس مبنای فکری آنها، وجود از لاوجود به وجود نمی آید، در نتیجه این جهان قدیم است و نمی تواند ایجاد کننده ای ...

مفهوم موضوع اصلی فلسفه (وجود) بخاطر ادعای بداهت معمولاً چندان نتوانسته ‌است تحلیل گردد. با این ‌همه، گاه اشاره می‌شود که وجود آن است که در برابر عدم و طارد آن است. اما کدام‌ وجود در برابر کدام ‌یک از معانی مختلف عدم؟ پس نخست باید به معانی گوناگون عدم رسید تا با سنجش معانی گوناگون وجودهای مقابلشان و پالودگی آن‌ها از انواع و اقسام اعدام، وجود ناب مطلوب فلسفه به ‌دست ‌آید؛ وجودی که هیچ شائبه‌ای از ...

در سالهای 1374 و 1375, در ایران 681 مجله فارسی و غیرفارسی (یا چند زبانه) در زمینه های گوناگون منتشر میشده است. بر اساس راهنمای روزنامه ها و مجله های ایران, 1375 - 1374 این مجله ها 982 موضوع را دربرداشته اند. علوم اجتماعی, علوم کاربردی (فناوری), علوم محض, آموزش و پرورش, زبان و ادبیات, فلسفه و روانشناسی, و علوم پزشکی بالاترین تعداد موضوعات مجله ها را تشکیل میداده است.

روزگاری مسائل فلسفی اساسی انسان پرسش هایی از این قبیل بود: انسان چیست؟ چرا به وجود آمده است؟ و به کجا خواهد رفت؟ اما پرسشی که بشر امروز خود را با آن خود مواجه می بیند و تمام اهل اندیشه را به پاسخ گویی فرا می خواند این است که : چگونه باید زیست؟ متفکران جهان همگی خود را مجاز به پاسخ گویی به پرسش مزبور می دانند ولی هرکدام از جنبه ای خاص بدان می پردازند، زیرا در جهان معاصر معرفت چنان چندگونگی و تکث...