حکیم نظامی گنجوی، بزرگترین شاعر نوآور قرن ششم هجری است. این شاعر توانا در منظومه های خود هنر خود را در نوآوری و آوردن اوصاف و تصاویر بدیع و بی بدیل به اوج رسانده است. خمسه او نیز از آثار معتبر ادب فارسی است که به دلیل اهمیت، تقلیدهای فراوانی از آن صورت گرفته است. یکی از منظومه های خمسه وی، خسرو و شیرین است که از پیچیده ترین و پر ابهام ترین آثار غنایی ادب فارسی محسوب می شود. این منظومه، هم به ...

رمان را می توان از دیدگاه های گوناگونی تحلیل و بررسی کرد . آنچه در این پژوهش بررسی شده رابطه نمونه شخصیت با منظومه فرهنگی است که در دیدگاه تئوریکی منظومه فرهنگی روث بندیکت مطرح شده است . در این دیدگاه ، فرهنگ و شخصیت تعاریفی متفاوت از تعاریف روانشناسان و انسان شناسان کلاسیک دارد که با به کارگیری این دیدگاه سعی برآن است که منظومه های فرهنگی و نمونه شخصیت های رمان های احمد محمود مورد مطالعه قرار ...

همایون نامه منظومه ای به بحر متقارب و در حدودِ شصت هزار بیت است که سَراینده ای به نام زَجّاجی آن را در سدۀ هفتم سروده. موضوع این اثر با ولادت پیامبر (ص) و رویدادهای صدر اسلام آغاز می شود و با گزارش تاریخ اسلام و ایران تا روزگار ارسلان بن طغرل سلجوقی – البتّه با افتادگی هایی در روندِ روایتِ حوادث- ادامه می یابد. این منظومه دو بخش دارد و تنها نسخۀ فعلاً شناخته شده از نیمۀ دوم آن ناقص است و ابیات در پایان...

آغازبندی آثار ادبی در نثر و نظم از آغاز ادب فارسی دری معمول گردید. در آثار برجسته نثر فارسی اصطلاح (دیباچه‌نگاری) و در آثار برجسته منظوم اصطلاح (آغازبندی) مترادف یکدیگرند با این تفاوت که در منظومه‌ها زمینه‌ گسترده‌تری برای آغازبندی وجود دارد و چنین است در خاتمه‌نگاری و خاتمه‌سرایی. هنر آغازبندی و خاتمه‌سرایی را می‌توان در ردیف فنون ادبی و بدیعی به شمار آورد. این آرایه بر ادب و بلاغت گفتار بزر...

ولادیمیر مایاکوفسکی (1930-1893) از شاعران بنام قرن بیستم ومکتب فوتوریسم روسی است. در میان آثار وی، منظومة «ابر شلوارپوش» به‌ عنوان یکی ازمهم‌ترین آثار فوتوریستی و برنامة زندگی‌ شاعر شناخته ‌شده و مورد توجه و بررسیمنتقدان بزرگ ادبی قرار گرفته‌است. در این مقاله‌ سعی شده تا با رویکرد تحلیلمحتوا، هر یک از چهار بخش منظومه «ابر شلوارپوش» و روند دگرگونی دیدگاه مایاکوفسکیبه ‌هنگام نگارش منظومه بررسی و ...

ادبیات تطبیقی دانشی است که با یافتن وجوه مشترک به بررسی احتمال تاثیرگذاری و تأثیر­پذیری دو یا چند اثر ادبی که به قلمروهای ملی ادبی متفاوت تعلق دارند، و نیز تحلیل و آشکارداشت چند و چون این تأثیر و تأثر، می­پردازد. این تطبیق­ها معمولا در بستر دو زبان صورت می­گیرد اما متغیرهای دیگری همچون زمان و زمینه­های فرهنگی و اجتماعی خلق آثار، تفاوت در شیوه­های زیستی و جغرافیای فرهنگی را نیز دربرمی­گیرد. در پ...

منظومۀ آرش کمانگیر، یکی از شاهکارهای برجسته در حوزۀ منظومه های روایی است. سیاوش کسرایی با به کارگیری شگردهای زمان روایی، اسطورۀ آرش را در حوزۀ ادب معاصر تا ابد زنده نگه داشت. این جستار با بررسی تداوم زمان در این منظومه و انواع شگردهای روایی در بخش تداوم که دربرگیرندۀ حذف، درنگ، چکیده و صحنه می شود، بر اساس نظریۀ ژرار ژنت پرداخته و در نهایت از داده های به دست آمده، نتیجه گیری شده است. در این منظ...

از جمله تصانیفی که در حوزه دانش تجوید و چگونگی قرائت صحیح الفاظ قرآن از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است «المنظومه الجزریه» اثر ابوالخیر محمد بن محمد بن الجزری است که در میان تجوید پژوهان متأخر با عنوان «المقدمه الجزریه» از آن یاد می شود. این منظومه از زمان ناظم تا عصر حاضر مورد اقبال و توجه علماء قرائت و تجوید واقع شده است. چنانکه تا کنون دهها شرح و حاشیه بر آن به زبان عربی نوشته شده است. ...

فرمالیسم و ساختارگرایی دو نظریه ی مهم در حوزه ی نظریه های ادبی برای بررسی، توصیف و تحلیل متون ادبی هستند که در قرن بیستم شکل گرفتند. خاستگاه اصلی فرمالیسم، اتحاد جماهیر شوروی بود. نظریه پردازان این مکتب برای نقد نگرش ایدئولوژیک و کارکردگرایانه ی نظریه پردازان مارکسیست به هنر و ادبیات، توجه به فرم و ظاهر متن را به دور از هر علّت برون متنی اعم از اجتماعی، روانی، تاریخی ، اخلاقی و...اساس توصیف و تح...

در نشانه- معناشناسی گریماس، در پی شناخت مراحل تولید تا دریافت معنا، ژرف ساخت روایت در قالب فرایندها و الگوهای گفتمانی متنوع مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرد. از آن جا که بررسی و شناخت سازوکارهای تولید معنا در روایت منظومه های غنایی امری ضروری به نظر می رسد؛ بر همین اساس، در مقاله ی حاضر، با روش توصیفی-تحلیلی، به بررسی و تجزیه و تحلیل ویژگی های نشانه معناشناسی و راهکارهای تولید معنا در روایت «خسر...