علامه طباطبایی یکی از مفسران بزرگ إمامیة در دوران معاصر است که تفسیر وی از ابعاد گوناگون علوم و معارف ‏قرآنی از اهمیت بسیاری برخوردار است. بررسی اختلاف‏ قراءات، نقد و یا ترجیح یک قرائت بر قرائات دیگر یکی از آن موضوعاتی است که جایگاه ویژه‏ا‏‏‏ی در تفسیر المیزان دارد. در این نوشتار تلاشی صورت گرفته تا به روش توصیفی- تحلیلی شیوه‏ها‏ی مواجهه علامه طباطبایی با اختلاف ‏قراءات مورد بررسی قرار گیرد. پژ...

بی تردید معارف قرآن کریم گستره وسیعی از زندگی انسان را فرامی گیرد و موضوع سبک زندگی یکی از پردامنه ترین بحث هایی است که همه ابعاد زندگی انسان را شامل می شود و از اهمیّت بسیاری برخوردار است. از این رو، به دلیل وسیع بودن حوزه انسان شناسی و سبک زندگی اسلامی، به بحث و بررسی سه مبنای دوساحتی بودن، هدفمند بودن زندگی انسان و خلافت او در روی زمین پرداخته شده است و جایگاه و کارکردهای آنها در سبک زندگی خا...

یکی از مهم ترین راه های نشان دادن جایگاه انحصاری اهل بیت(ع)، بررسی و تبیین دانش هایی است که از آنان به ما رسیده و در ابعاد مختلفی در تفاسیر منقول از ایشان نمایان است. اهمیت این بررسی آنگاه روشن می گردد که به صورت تطبیقی انجام گیرد و با معاصران آن حضرات مقایسه شود. در میان ائمه (ع)، روایات منقول از امام  صادق (ع) از کمّیت و تنوع بیشتری برخوردار است. باتامل دربیان متنوع  امام صادق در ذکر معارف قرآ...

مسئله شناسی، از اولین، بایسته ترین و ضروری ترین نیازهای پژوهشی به شمار می آید. این مهم دربارۀ مسائل دینی و به ویژه قرآنی از اولویتی دو چندان برخوردار است. از طرفی، مسئله شناسی نیز همانند بسیاری دیگر از علوم و تحقیقات بشری زمان مند و حتی مکان مند است، پس بر پژوهشگران لازم است تا مسائل و مشکلات هر عصری را شناسایی کرده و تحقیقات خود را متوجه و معطوف مسائل موجود و ارائه راه حل ها کنند. یکی از مسائل...

قصص قرآنی حجم گسترده ای از معارف قرآنی را به خود اختصاص داده است، خاورشناسان در راستای مطالعات قرآنی واسلا می خود، به این موضوع بیش از مباحث دیگر توجه کرده اند. آنان همانطور که نسبت به قرآن رویکردهای مختلفی در پیش گرفتند، رویکردشان در مقیاس کوچکتر درباره قصص نیز متفاوت و گاه متناقض است، از اینرو در این پژوهش بر آن شدیم تا برخی دیدگاهها را درباره قصص قرآنی در چند مقاله از مقالات دایرهالمعارف قرآ...

در آغاز قرن بیستم در منطقۀ آسیای مرکزی و به ویژه در شهرهای بزرگ آن ازجمله سمرقند، بخارا، تاشکند، خوقند، خجند و... جنبش فرهنگی و اجتماعی جدیدیه عرض هستی کرد که در ترویج خودشناسی ملی، رشد حس وطن دوستی، تشکیل مکتب و معارف، بیداری فکری، ترغیب آموزش علم و فرهنگ، تلقین آرمان های انسان پروری و افکار دموکراسی در کشور نقش معین داشت. در این مقاله، ضمن معرفی خادمان و جانب داران این جنبش، مهم ترین مکتب های...

کنایه یکی از اسلوب­های بیان پوشیده، و از عناصر اصلی تصویرگری در کتاب معارف بهاءولد است. وی در این اثر عرفانی، با بهره­گیری از عناصر بیانی و بدیعی، به ­ویژه کنایه، سبک نثر خویش را از نثری عادی و علمی به نثری شاعرانه نزدیک کرده و بر زیبایی نوشته خود افزوده است. عدم توجّه پژوهش گران زبان و ادب فارسی به نثر عرفانی معارف و تصویرگری­های آن، همواره سبب شده است که این اثر زیبا دستخوش فراموشی شود. در این...

پس از بیان کلیات و ذکر ساختار روش پژوهی اثر، در فصل نخست که در دو فصل احوال و آثار میبدی نگارش یافته است، ابتدا به بیان زندگانی، نسب و خاندان میبدی ـ که آگاهی های چندانی نیز از آن در دسترس نیست ـ پرداختیم و به مناسبت تاثیرپذیری میبدی از اندیشه و شخصیت خواجه عبدالله انصاری، اشاره ای به سرگذشت و سیر تفکرات خواجه شد. ادامه این فصل به بررسی آثار میبدی گذشت و نُسَخ کشف الاسرار و شیوه نگارش آن معرفی و ...

با گسترش جهانی پژوهش های قرآنی و طرح دیدگاه های نو پیرامون قرآن، از سوی خاورشناسان، که عمدتاً این دیدگاه ها با نگرش برون دینی و روش های غیر سنتی عرضه می شود و به نوعی حاکی از بی اعتنایی به نصوص دینی است. بایسته است این دیدگاه ها در بوته ی نقد قرار گیرد تا شاهد نظریاتی استوارتر بر پایه های درون دینی باشیم. نگارش دایره المعارف پنج جلدی قرآن لیدن که جدیدترین اقدام علمی و فرهنگی خاورشناسان پیرامون م...

جلال الدین محمد بلخی معروف به مولانا یا مولوی (672-604 هجری ) از آنجا که در خانواده ای فرهیخته دانش دوست و دانش پرور با این همه به راستی خدا شناس و خدا ترس و سیراب از معارف اسلامی و بزرگ زاده و بزرگ شده بود از همان آغاز کودکی با آموزش های ژرف اسلامی بالیدن گرفت و بزرگ شد. گذشته از گفته های مولوی شناسان آثار به جای مانده از مولوی به خوبی نشان می دهد که این عارف بزرگ، در معارف اسلامی و نیز فرهنگ ...