فقه اسلامی، یکی از مهم ترین مباحثی است که خاورشناسان به آن پرداخته اند. نقطه ی عزیمت مطالعات آنها، این ایده بوده که نظام حقوق اسلامی، از نظام حقوقی یهودیت و رومی اقتباس شده است. در همین رابطه خاستگاه فقه اسلامی، مورد مناقشه قرار گرفته است. با اینکه بسیاری از آنها دیدگاه مسلمانان درباره ی ابتنای فقه بر قرآن و سنت را پذیرفته‌اند، برخی از آنها معتقدند فقه اسلامی، در قرآن و سنت نبوی ریشه ندارد؛ بلک...

در پژوهش حاضر، اخبار پانزده‌گانه‌ای با رویکرد «تشخص» مهدی موعود (عج) از مراجع روایی کهن «عامه» استخراج، سپس با بررسی آرای رجالیان این فرقه، فاقد اعتبار سندی تشخیص داده شد. با استفاده از روش «تاریخ‌گذاری» بر اساس گزاره‌های معتبر، مبادی «وضع» و همچنین سازگاری اخبار با ساختارهای شخصیتی «متمهدیان» مطابقت تام پیدا نمود و در نتیجه، همسانی آن‌ها، زمان دقیق و در برخی دیگر، زمان نسبی وضع و نیز  نقش مستق...

از ویژگی های تاریخ نگاری در دورۀ فاطمیان، ظهور سبک جدیدی بود که در کنارتاریخ سیاسی، جنبه های مختلف تاریخ اجتماعی ، از جمله مسائلی چو ن نحوۀعملکرد دولت در ادارۀ امور مالی، قضایی، اداری و نظامی و نظام تشکیلاتی رامورد توجه قرار می داد. در این نوشتار شماری از قدیم ترین نگاشته هایی که درباب تاریخ تشکیلات اداری و مالی در دورۀ فاطمیان یا اوایل دورۀ ایوبی، نوشتهشده و خود از مصادر تاریخ نگاری متأخرتر قل...

یتناول المقال ظاهرة مصطلح التوسُّع أو الاتّساع فی اللغة و فی کلام العرب، و یتابع کیفیة ورود المصطلح فی مصادر الدرسات العربیة، هذا المصطلح الذی تکرَّر ذکرُه علی لسان علماء العربیة، بعبارات مختلفة، دون أن یقترن بمفهوم جامع، أو قاعدة عامة تُبَیِّن حدوده، و مدلوله الصریح. کما تکرّر الحدیث عن مصطلح التوسع اللغوی، فی معاجم الغة، و ذکره المعجمیون بعبارات مختلفة، و متباینة، و مشوبة بعدم الوضوح، لا یجمعها مفهوم و...

محمد باقر بهبودی ـ محدّث شیعی و ایرانی معاصر (1307ـ1393ش) ـ چنان که خود می گوید پس از 30 سال مطالعۀ مداوم برای شناخت علل حدیث، به انتخاب احادیث صحیح کتب اربعه بر اساس سیرۀ قدما ـ یعنی توجه توأمان به شرایط اعتبار در متن و سند ـ پرداخته، و حاصل این مطالعه را در سه کتاب صحیح الکافی، صحیح التهذیب و صحیح الفقیه بازنموده است. این میان، اثر نخست یعنی صحیح کافی بیش از دیگر آثار وی مشهور و بحث برانگیز شد...

در این نوشتار روایات رجعت _ که در کتاب بحار الانوار جمع‌آوری شده است _ برحسب دلالت به چند گروه تقسیم شده‌اند و از میان 160 روایتی که مرحوم مجلسی نقل کرده است، بیش از پنجاه روایت با حذف مضمون‌های تکراری انتخاب شده است و با توجه به این که بیشتر آنها از کتاب مختصر بصائر الدّرجات نقل شده‌اند _ که نگاشته قرن نهم هجری است و با اصل کتاب البصائر چند قرن فاصله دارد _ سند آنها بررسی شده است. نتیجه بررسی ن...

این نوشتار درپی به دست دادن نشانگرهای  علم  درمتون دینی اسلامی  است. از این حیث در این نوشته به اصلی ترین منابع ومأخذ دینی یعنی قرآن( به عنوان سرمتن مقدس)ونهج البلاغه ( پیرامتن) مراجعه شده است تا جهت گیری این منابع را در موضوع مورد بررسی مشخص نماید.افزون بر این،روایت عالمان و شارحان حقیقی این دو منبع شامل پیامبر(ص) و ائمه معصومان (ع) و سنت آنان( سنت نبوی – سنت علوی) ونیز قرائت مفسران و عالمان م...

مذاهب اسلامی وارثین را از جهت اولویت در ارث بردن به طبقات ودرجات مختلف تقسیم کرده اند. باتوجه به اینکه آیات مربوط به ارث فقط سهم الارث بعضی از طبقات وارثین را معین نموده و هیچ آیه و یا حتی روایتی با صراحت موجبات و ترتیب طبقات وارثین را به طور جامع تبیین ننموده ، این سوال مطرح می شود که اساساً موجبات این مراتب ودسته بندی طبقات ودرجات چه بوده وبر اساس چه مبنایی این طبقه بندی ها صورت گرفته است؟ د...