نسخة مهم هفت اورنگ سلطان ابراهیم میرزا از نمونه های بی بدیل هنر نگارگری است که توسط هنرمندان مکتب مشهد مصوّر شده است. داستان نجات حضرت یوسف (ع) از چاه، یکی از موضوعات مثنوی هفت اورنگ است که توسط نگارگران آن زمان به تصویر کشیده شده است. در این مقاله به روش توصیفی - تحلیلی به تطبیق و مقایسة اشعار جامی در مثنوی «یوسف و زلیخا»ی هفت اورنگ با نگارة «نجات حضرت یوسف از چاه» منسوب به مظفر علی، پرداخته ش...

پایان بندی داستان، یکی از عناصری است که جهت گیری نوینی به نقد ادبی داده است. هنر داستان پردازی مولانا در میان شاعران و نوابغ ایرانی تقریباً بی نظیر است. شگردهای روایی در مثنوی، ساختار و محتوای این اثر سترگ را در هم تنیده است. یکی از شاخصه های زیبایی شناختی که در داستان های مثنوی چشمگیر است، همین شیوة پایان بندی است. در پژوهش حاضر، شیوه های پایان بندی در شش دفتر مثنوی بررسی شده و مواردی که برجستگ...

مثنوی شریف مولوی یکی­از راز­آمیزترین آثار عرفانی- ادبی برجای ما­نده از بشریت است که قرن­هاست ذهن، فکر و روح مشتاقان را به خود مشغول ساخته و هنوز کسی نتوانسته است آن­چنان که باید به ژرفنای­این­اقیانوس بیکران دست یازد . یکی ­ازاسرار این­اثر گران­قدر، بحث تمامی یا ناتما­می­آن در حیات مولاناست.   عده­ای بر این باورند که کهولت سن، بیماری و رحلت مولانا موجب شد تا مثنوی، خاصه، آخرین قصه­ی آن؛ یعنی قصه...

مولوی از رهگذر خلاقیتهای فردی و تحت تأثیر تعیّنات اجتماعی، فرایند تولید متن مثنوی را تجربه می کند؛ وی در زبانی خاص و تحت تأثیر انگیزه های متعدد به تولید این متن با ویژگیهای صوری خاصی می پردازد. این نشانه ها و ویژگیها که محصول تلاقی گفتمانهای متنوع و متکثر و صورت بندیهای مختلف است؛ از مثنوی متن درهم تافته ای ساخته که نشانه های مربوط به گفتمانهای مختلف را به سادگی در آن نمی توان از هم تشخیص داد. ی...

ولدنامه اثری است در قالب مثنوی که در بحر خفیف سروده شده است. این کتاب در تفسیر دقایق و معانی عرفانی و اخلاقی و شرح اخبار و احادیث و تفسیر آیات قرآن همراه با ذکر امثال و بیّنات، حکم و کنایات، نوادر لغات و ترکیبات و اعلام احوال مولانا جلال الدین، برهان الدین محقق، شمس تبریزی، صلاح الدین زرکوب و دیگران است که تصویری درست از زندگی جسمانی و روحانی مولانا و حالات و مقامات مریدان و مصاحبان او را منعکس ...

شخصیت­سازی و شخصیت­پردازی یکی از عناصر مهم در آثار داستانی کودک و نوجوان است و به دلیل اهمیت فراوان آن، نویسندگان همواره در گزینش و عملکرد شخصیت­های داستانی آثار خود دقت کرده­اند. در آثار ادبی اقتباسی از متون کهن نیز شخصیت­پردازی از جایگاه مهمی برخوردار است؛ به گونه­ای که شخصیت­ها ابزار بیان اندیشه­ و پیام نویسنده قرارگرفته­اند. شخصیت­های آثار اقتباسی از مثنوی بهترین نمونه برای اثبات این ادعا ه...

صوفی شخصیّت و نقشی کلیدی در عرصه ی عرفان و تصوّف دارد و رفتار و منش او تأثیر بسزایی در شکل گیری مبانی عرفان به دنبال داشته است؛ بررسی چهره هایی که از صوفیان در آثار عرفانی ارائه شده است، می تواند کمک شایانی در شناخت چهره ی اصیل این شخصیّت داشته باشد. مثنوی به عنوان یکی از آثار بزرگ عرفان و تصوّف ابعاد شخصیّتی گوناگونی از صوفی را ارائه کرده است. این پژوهش سعی دارد با بررسی چهره ی صوفیان در برخی قصّه ه...

مثنوی بزرگترین و مشهورترین کتاب منظوم عرفانی از زمان خود مولانا مورد توجه علما و عرفا قرار گرفته است. از دیر زمان شرحهایی به زبانهای مختلف برآن نوشته اند و در اثنای شرح پاره یی از لغات آن را توضیح داده اند. درباره لغات مثنوی هم کتابهایی مستقل از قرن نهم هجری به بعد تدوین شده که از میان آنها به فرهنگ مثنوی از عبداللطیف بن عبدالله کبیر و مظهر الاشکال از محمد شعبان زاده که به ترکی و احتمالاً از سده...

موضوع این مقاله حضور زنان در حکایت های مثنوی است که از منظر جامعه شناسی ادبیات و در دو بخش بررسی شده است. نخست، بازتاب مسائل اجتماعی ـ فرهنگی در مثنوی و دوم، تأثیر مثنوی و تفکر مولوی در جایگاه زن. در تبیین این مسئله سه عامل تأثیرگذارِ شامل ساختار اجتماعی، سنت ِفرهنگی جامعه، و شخصیت خالق اثر در شکل گیری حکایت های مثنوی بررسی شد تا به دو پرسش پاسخ داده شود: ۱. آیا زن در مثنوی شخصیتی نمادین است یا م...