بحث پیرامون کنش متقابل قدرت و دانش یکی از چالش‌برانگیزترین موضوعات‌ نظام فکری فوکو است. رهیافت فوکو بیانگر رابطه‌ای دوسویه بین «قدرت» و «دانش» است، به ‌طوری‌که همان اندازه که قدرت تولید‌کننده دانش است، عکس این قضیه نیز صادق است. «قدرت» در این مفهوم و به همراه «دانش»، نقشی انضباطی ایفا می‌کند و هدف آن، افزایش بیش از پیش فنون مراقبت و تنبیه توده‌هاست. یکی از عرصه‌هایی که «قدرت ـ دانش» از طریق آن ...

نثر فنی کلیله و دمنه و مقامات حمیدی با در بر داشتن دلالت‌های ضمنی و غیر صریح، سبک متفاوتی از وجه تعلیم را نشان می‌دهد. رمزگشایی معانی ضمنی در این آثار آشکار می‌سازد برخلاف فرضیه محققان مبنی بر بسیار بودن لغات نسبت به معانی در متون نثر قرن ششم هجری، به دلیل نزدیک ‌شدن این آثار به شعر دلالت‌های ثانوی بیشتری مطرح می‌شود؛ چنان که با آشنایی‌زدایی و تحول در مسیر درک، راه دریافت معنی را گسترده‌تر و اث...

احوال عرفانی یکی از مباحث مهم عرفان و تصوف اسلامی به شمار می آید. سالک در سیر استکمالی خود باید درون را تزکیه و صافی کند تا آماده و شایست? دریافت احوال شود. علاوه بر جایگاه والایی که یقین در قرآن کریم دارد، عرفا نیز به عنوان یکی از احوال عرفانی اهمیت زیادی برای آن قائل شده اند و آن را اصل و ریش? تمام احوال عرفانی دانسته اند. بیشتر نویسندگان و شاعران به موضوع یقین توجه نشان داده و از ابعاد مختلف...

متون فارسی میانه مانوی و پهلوی اشکانی ترفانی نه تنها از نظر محتوا بلکه از جهت ادبی اهمیت فراوان دارند. این سرودها که برای هدفهای دینی سروده شده است فصیح و شیوا و زبان آن غنی است. نثر متون مانوی به زبان فارسی میانه و پارتی ثقیل و بسیار ساده است. در برابر، آثار منظوم مانوی از ارزش والاتری برخوردارند. از آنجا که ادبیات مانوی خصوصاً سرودها بخش مهمی از ادبیات ایران باستان را شامل می شود و تاکنون نیز ...

سفرنامه میرزاصالح شیرازی شامل ثبت مشاهدات دقیقی از نظام حکومتی، سیستم پارلمانی و قوانین آن، دستگاه قضاوت، مالیات، کلیسا، مدارس و صنایع انگلیس و... است. اهمیت این سفرنامه از آن جهت است که شناخته شده ترین سفرنامه ای است که در نیمه اول قرن نوزدهم میلادی نوشته شده و آن را به دلایل مختلف از دیگر سفرنامه های نوشته شده در این عصر متمایز دانسته اند و همچنین از نگاه جامعه شناختی نیز دارای اهمیت است و هم...

مقامه‌نویسی در نثر فارسی، اولین بار با مقامات قاضی حمیدالدّین ابوبکر محمّد بن عمر بن علی بلخی، از شاهکارهای متون نثر فارسی در قرن ششم، پدید آمد. این اثر از یک مقدمه، 23 مقامه و یک خاتمه تشکیل شده است. مقامه‌نویسی که متّکی بر ساختارِ روایت‌ و قصّه‌پردازی است، در زبان فارسی با تفاوت‌هایی از اسلوب نگارش مقامات عربیِ بدیع‌الزمان همدانی و ابوالقاسم حریری تقلید می‌نماید. این کتاب که به سبک نثرهای مصنوع فار...

هدف از پژوهش حاضر، بررسی چگونگی عرضة اطلاعات ادب پارسی در اینترنت است. برای این منظور، از  روش پیمایشی با رویکرد وب سنجی بهره گرفته شده است. معیارهایی که برای بررسی وضعیت این صفحات وب در نظر گرفته شده است عبارت اند از: فراوانی تارگاه ها [وب سایت ها] ی ادب پارسی، دوره، قالب متون ادبی، و زبان ارائة این متون و همچنین نوع محتوا و گسترة آن. یافته ها نشان می دهد که تارگاه های اختصاصی، در مقایسه با تا...

سنّت حسنة داستان‌نویسی در شکل «داستان حیوانات» از دیرباز در میان انسان‌ها توانسته‌است به عنوان «میراث اندیشة بشری» درخشش خاصی در میان انواع ادبی داشته باشد. فابل (Fable) و شکل متعالی آن الگوری (Allegory) یا همان داستان‌های تمثیلی از کلیله و دمنه، منطق‌الطیرها، موش وگربه تا ماهی سیاه کوچولو بر روی یک زنجیره، ادامة این نوع ادبی ارزشمند بوده‌اند. این مقاله سعی بر این دارد...

عرفان اسلامی از آغاز پیدایش متکی بر زهد و کناره­گیری از دنیا و اهل آن بوده است و در این باره، سخنان فراوانی از مشایخ این طریقه در دست است. دنیاگریزی و کناره­گیری از مردمان، از باور­های رایج درباره این مکتب معرفتی است که بر مبنای عملکردها و ادعاهای پیروان آن شکل گرفته است. حال آن که با بررسی متون برجسته عرفانی و دقت و تأمل در زند­گی بزرگان عرفان، شواهد فراوانی در نقض این باور به چشم می­خورد. شوا...

Islamic Mysticism and Sufism is the heritage of Islamic Civilization Which from the beginning till now, faced with many evolutions and due to inner factors, had different branches. in different definitions of Sufism by Sufis. In this article we try to investigate these definitions by content analysis approach. By studying the valid sufi texts from beginning to 13th century AH, and by extracting...