بررسی برجسته ترین متون تاریخی دور? ایلخانی از جمله تاریخ جهانگشا، جامع التواریخ و تاریخ وصاف ـ متونی که شناخت مرز بین ادبی و تاریخی بودن آنها کاملاً مشخص نیست ـ از منظر ادبیات و آن هم سبک شناسی ادبی و تبیین جایگاه آنها در زنجیر? تحوّل نثر فارسی و همچنین نثر تاریخی از اصلی ترین انگیزه های این پژوهش است. همچنین در این تحقیق به نثر تاریخی به عنوان یک نوع ادبی خاص با ویژگیهای متفاوت با متون ادبی توجه...

سقوط تبریز، پس از شکست چالدران (920ق/ 1514) زمینه‏ی به تاراج رفتن بخش اعظمی از ثروت‎های مادی و معنوی تختگاه صفویان را فراهم نمود. در این بین، بخش قابل توجهی از نخبگان هنری تبریز به اراضی عثمانی مهاجرت داده شدند. این مهاجرت اجباری امکان انتقال دستاوردهای مکتب نگارگری تبریز صفوی، میراث‌دار مکاتب هنری هرات، جلایری، ترکمن، به مکتب استانبول را ایجاد کرد. برخی از این نگارگران، همچون شاه‌قلی نقاش و شا...

پژوهش حاضر، کوششی است در راستای شناخت ماهیت تاریخی حُبّ عُذری و بازتاب آن در منظومۀ غنایی لیلی و مجنون. عشق عفیفانه به عنوان حدّ اعلای عشق انسانی، چه در ادبیات عرفانی و چه در ادبیات غنایی از جایگاه ارجمندی برخوردار است. این نوع از عشق، با وجود مصادیق اندک تاریخی- ادبی، همچنان در عرصۀ عرفان جلوه گری می­کند و گاه بهانه ای می­شود برای وصول به دریای معرفت حقیقی. این عشق، سرآغازی است برای شیوۀ جدیدی از ...

روابط، مناسبت¬ها و معادلات سیاسی و فرهنگی ایران و عثمانی در طول تاریخ حدود چهار قرن همجواری، دستخوش تغییرات و فراز و نشیب¬های مختلف و متفاوتی شده است. شکی نیست که عوامل و دلایل متفاوت و پیچیده¬ای در تحولات روابط این دو حکومت ایفای نقش کرده¬اند و تبیین جامع این روابط، بدون در نظر گرفتن مجموعه عوامل و دلایل، به دلیل تقلیل منابع عدیده تأثیرگذار و تعیین¬کننده، فاصله گرفتن از دقت¬ورزی در پژوهش تاریخ...

این پژوهش در پاسخ به این سوال نوشته شده که مهمترین کاستی ها ی متون تاریخی ایران چیست؟ فرضیه وچشم انداز پژوهش نشان دهنده­ی آن است که این کاستی ها در دو محور عمده: روش پژوهش و محتوای متون  قابل بررسی وعبارتند از: ابهام در مفاهیم تاریخ پژوهی، توصیف به جای تحلیل و اصالت نقل در  داده ها؛ و در محور محتوایی مهمترین کاستی ها عبارت است از: تناقضات در محتوای متون تاریخی؛ مهندسی فرهنگی در 6 بعد مهم، رویکر...

آیین عزاداری ماه محرم یکی از مهمترین آیین های مهم مذهبی ـ ملی دوره صفویان است. رسمیت یافتن مذهب تشیع اثنی عشری، شدت گرفتن تمایلات ملی ایرانیان در برابر همسایة قدرتمند عثمانی و بالا رفتن نقش جهانی ایران‎زمین زمینه ساز گذار از سنتهای کهن عزاداری محرم به سنتهایی نو در عصر صفوی شد. این تحول به نوبۀ خود آسیبهایی را در قالب و ساختار، محتوا، وجه احساسی، وجه اجتماعی و وجه روحی و روانی عزاداری محرم به د...

روایات نبوی و نیز واقعیت های تاریخی را نقد می کنیم. انکار وصایت، دیدگاه کسانی است که معتقدند پیامبر اکرم، آگاهانه با امتناع از تعیین جانشین خود، آیندۀ امت را به صحابه خویش سپرد. از زاویه ای دیگر، بررسی وصایای خلفای اسلامی، نشان می دهد که اساس انتقال قدرت در تمامی خلافت های اموی و عباسی و عثمانی (جز در موارد استثنایی) بر پایه وصیت حاکم بوده است و به طور پیش فرض در این نظریه، تنها پیامبر اکرم (ص)...

ذبیح‌الله منصوری (1365 ـ 1274) ـ روزنامه‌نگار و مترجم ـ به دلایلی، ازجمله سبک ویژه در ترجمة متون ادبی و تاریخی (به‌دلیل نوع نگاه و دیدگاه مخاطب‌مدار در ترجمة متن)، حجم وسیع تألیفات، و برخورداری از طیف گسترده‌ای از خوانندگان، نامی برجسته و قابل بحث در تاریخ ادبیات و مطبوعات ایران است. در مقالة حاضر، پس از بیان مختصری از زندگی‌نامه و معرفی آثار این مترجم و ذکر دیدگاه‌ها و واکنش‌های متفاوت مورخان ...

روایات نبوی و نیز واقعیت‌های تاریخی را نقد می‌کنیم. انکار وصایت، دیدگاه کسانی است که معتقدند پیامبر اکرم، آگاهانه با امتناع از تعیین جانشین خود، آیندۀ امت را به صحابة خویش سپرد. از زاویه‌ای دیگر، بررسی وصایای خلفای اسلامی، نشان می‌دهد که اساس انتقال قدرت در تمامی خلافت‌های اموی و عباسی و عثمانی (جز در موارد استثنایی) بر پایة وصیت حاکم بوده است و به‌طور پیش‌فرض در این نظریه، تنها پیامبر اکرم (ص)...