قانون مدنی در ماده 771 به تعریف عقد رهن پرداخته و سپس در مواد بعدی شرایط و آثار آن را بیان نموده است؛ رهن دریایی متضمن شرایط و ویژگی های متفاوت و گاه متعارض با رهن مدنی است . از سوی دیگر خروج صریح رهن دریایی از شمول مقررات قانون مدنی به موجب ماده 42 قانون دریایی این اندیشه را در ذهن قوت می بخشد که قانون دریایی نهادی را معرفی کرده که ماهیت آن با آنچه به عنوان رهن در قانون مدنی و حتی متون فقهی پذ...

فصل اول پس از تعریف نفقه و اسباب وجوب آن، به بررسی و نقش تمکین در استحقاق نفقه که آیا تمکین شرط پرداخت نفقه و یا اینکه نشوز مانع آنست؟ موانع وجوب نفقه از نظر فقهی و حقوقی و ماهیت حقوقی آن پرداخته است. فصل دوم اختصاص یافته به تحلیل و بررسی فقهی ، حقوقی ماده 1129 ق.م و سوالاتی که پیرامون این ماده قابل طرح است.سوال اول، آیا محاکم قضائی به مضمون ماده 1129 ق.م عمل می کنند یا خیر؟ سوال دوم ، به پیروی...

چکیده از آن جا که تنزیل، واگذاری طلب پولی مدت دار پیش از سررسید به قیمت کم تر از مبلغ اسمی است، مشروعیت آن در فقه (امامیه و عامه) و قوانین و مقررات حاکم با مناقشاتی مواجهه شده که یکی از مهم ترین دلایل آن، اختلاف در چگونگی تبیین ماهیت حقوقی تنزیل است. مقاله حاضر با استنباط از مجموع آرای فقهی در فقه امامیه و عامه، به تحلیل دیدگاه های فقها در ماهیت حقوقی و مشروعیت تنزیل اسناد تجاری پرداخته است. بر...

نظام‌سازی به‌معنای شناسایی و طراحی الگو‌های کلان و تنظیم‌کننده متغیر‌های دخیل در یک شبکه ارتباطی است. ماهیت این موضوع، به‌گونه‌ای است که یک دانش خاص را نمی‌توان متولی پرداختن به آن قرار داد، بلکه باید آن را موضوعی فرارشته‌ای دانست که دانش‌های مختلف در یک آمیزش بین رشته‌ای می‌توانند آن را محقق کنند. آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر از جمله اندیشمندانی است که موضوع نظام‌سازی و کشف نظام‌واره‌های جامعه انس...

طلاق امری است که برای ازاله قید نکاح در اسلام مشروع دانسته شده است. در اسلام ظاهراً با توجه به روایتی از رسول خدا حق طلاق را به دست مرد داده اند و استنباط برخی از فقها این است که مرد هر زمانی و تحت هر شرایطی می تواند اقدام به طلاق دادن همسر خود بنماید و زن به صورت کلی از این حق محروم است. در واقع این مطلب باعث شده است که دشمنان اسلام برای خود حربه ای درست کرده و به اسلام حمله کنند و همچنین سؤالا...

شتاب مضاعف حرکت پزشکی و تکثّر موضوعات مستحدثه در این عرصه، بی تردید نیازمند تطبیق با موازین شرعی، جهت اصطیاد احکام فقهی ـ حقوقی درخور است. یکی از مسائل بحث انگیز معاصر ،که حاصل پیشرفت تکنولوژی های نوین زیست پزشکی در دهه های اخیر است،موضوع مرگ مغزی و چالش های فقهی و حقوقی مرتبط با آثار و احکام مترتب بر این وضعیت می باشد. بدون تردید، لازمه اصلی شناخت احکام و حقوق مبتلایان به مرگ مغزی، ماهیت شناسی ...

در رابطه وجود و ماهیت مشهور این است که ماهیت، تابع وجود و منتزع از آن است و به بیان دقیق­تر و تحلیلی‏تر، هیچ شأنی به‏جز شأن ظلی و تبعی نسبت به وجود ندارد. چنین تحلیل و تبیینی از ماهیت با مبنای اصالت و وحدت وجود صدرایی کاملاً سازگار است ولی در جواز انتساب آن به حکمایی که در مقام تعیین یکی از این دو(وجود و ماهیت) به عنوان امر اصیل نبوده­اند ـ و به­طور خاص ابن سینا ـ تردید جدی وجود دارد. در متون شی...

در منابع فقهی، صدقه، هم در باب عبادات و هم در باب معاملات مورد اشاره قرار گرفته و در هر دو حوزه، دارای مصادیق و طبعاً پاره ای احکام ویژه است. اما صدقه موضوع ماده 807 قانون مدنی، مشخصاً ماهیت عقدی دارد؛ عقدی غیر معوّض که از سایر عقود حتی هبه نیز ممتاز بوده و قبض، شرط لزوم آن است. تحقق صدقه، منوط به جهت معاملی خاص یعنی قصد قربت است و با فقدان این داعی، ممکن است عقد، توصیف حقوقی دیگری یابد.

هنگامی که شخصی با قصد نقض قوانین جزایی مرتکب عملیات مادی شده و حتی آن را به پایان رسانده ولی نهایتا به علت غیر مجرمانه بودن مقصود فاعل،عملیات این وصف جزایی نیافته و نتیجه مجرمانه محقق نگردد، جرم وهمی به وجود می آید. این وضعیت که در کتب حقوق کیفری به ندرت مورد اشاره قرار گرفته، بلحاظ شباهت با برخی دیگر از عناوین و مفاهیم فقهی و حقوقی،در بسیاری از موارد عملا با آنها خلط می شود. غیر مجرمانه بودن ج...