مقایسة متن کتاب هدایه المتعلمین فی الطب اثر اخوینی بخاری، کهن ترین متن علمی منثور فارسی، با منابع عربی این کتاب، می تواند نکات ارزنده ای را در زمینة شکل گیری فارسی نویسی در سدة چهارم قمری و تأثیر زبان عربی بر ان، و بویژه شیوه های ترجمه از عربی به فارسی روشن سازد. در این مقاله، مواضع مشابه هدایه المتعلمین و یکی از مهمترین منابع آن، یعنی الکناش الصغیر نوشتة یوحنا بن سرابیون، مقایسه شده است.

کتاب الإیضاح فی شرح تلخیص‌المفتاح اثر طبع «خطیب قزوینی» از معارف قرن 7 و 8 هجری قمری از معمول‌ترین متون تعلیمی و تحقیقی در علم بلاغت است که بیش از هفت قرن بر فراز قلل رفیع این دانش هَل مِن مُبارز می‌زند. در این نوشتار ضمن تعریفی کوتاه از خطیب قزوینی و اثر گرانقدر او، ایضاح، اشکالاتی را برمی‌شمریم که او در محدودۀ علم معانی تا ابتدای باب قصر و حصر بر متقدمان و معاصران خود مطرح می‌کند.

امروزه دیگر در این امر تردیدی نیست که هر گونه مطالعه و جستاری در قلمرو شعر کهن فارسی بدون مراجعه به جنگ ها و سفینه های شعری کاری ناقص و نا تمام خواهد بود. جنگ ها از آن جهت که بعضاً نام و نشان شاعران گمنام و اشعار و آثار آن ها را از تصرّف زمانه در امان نگاه داشته، حائز کمال اهمیّت است. در میان جنگ ها و سفینه های شعر فارسی، جنگ خطّی شماره 900 مجلس که به سفینه شعرا و تذکره شعرا نیز شهرت داشته و به دست...

میرسیدعلی همدانی، عارف، صوفی، عالم و شاعر ایرانی قرن هشتم هجری قمری و از مبلغان عمده دین مبین اسلام در آسیای مرکزی است که در ترویج تصوف در این ناحیه نقشی برجسته داشته است. در این مقاله که با هدف تبیین نقش سیدعلی همدانی در ترویج تصوف در آسیای مرکزی به نگارش درآمده، ابتدا تاریخچۀ پیدایش تصوف به اختصار بازگو شده است. گرایش به تصوف در ماوراء النهر و شکل گیری سلسله های صوفیانه در این منطقه بررسی و م...

از سال 31 قمری که نخستین مهاجمان عرب وارد خراسان شدند تا سال 86 قمری که قتیبه بن مسلم باهلی از طرف حجاج بن یوسف ثقفی عامل خراسان گردید، هر چند اعراب بر تمامی خراسان تسلط یافته بودند، ولی در فراسوی جیحون کاری از پیش نبرند. اقدامات انجام گرفته تا این زمان در فرارود چیزی بیش از یکی دو حملۀ کوتاه مدت توسط عبیدالله بن زیاد و سعید بن عثمان نبود که البته برخی پژوهشگران در آن هم تردیدهای جدی دارند. حکو...

یکی از ویژگی های تاریخ فارس، حضور و قدرت خاندان ها ی محلی بزرگ بوده است که اغلب آن ها نسب خود را به یکی از خاندان های حکومت گر ایران باستان می رسانده اند.. شرق فارس، جنوب کرمان و نواحی ناحیه های ساحلی خلیج فارس از سال 448 قمری تا 756 قمری، قلمرو حکومت سلسله ای محلی بود که در تاریخ ایران به نام ملوک شبانکاره معروفند. شهر های مهم تحت سیطره این حکومت عبارت بود از: دارابگرد، رونیز، لار، فُرگ، تارُم، ...

ادبیات تعلیمی- به مثابة نوع ادبی ارزشمند و مهم و بهترین نمودِ خواننده محوری - در کنار دیگر انواع ادبی همچون ادبیات حماسی، ادبیات غنایی و ادبیات نمایشی از پیشینه‌ای کهن برخوردار است. این نوع ادبی فارسی، گنجینه ای از آموزه های اخلاقی است که با هدفِ دگرگونی رفتاری مخاطب، برانگیختن صفات نیکوی اخلاقی، تعلیم حکمت و آموزش اخلاق، تببین مسایل تربیتی، فلسفی، مذهبی و مفاهیم پند واندرزی و بیدارکردن وجدان خفت...

اهداف: حجامت یک روش درمانی است که در روایات و منابع معتبر طب سنتی ایران، بر انجام آن در ایام خاصی توصیه شده است. هدف این مطالعه، تعیین رابطه مقدار خون خارج‌شده طی حجامت با شرایط فردی بیماران و زمان انجام آن بود. ابزار و روش­ها: در این پژوهش توصیفی- مقطعی در بهار سال 1395، تعداد 391 مرد مراجعه‌کننده به یک مرکز حجامت در شهرستان ساوه به‌روش نمونه‌گیری آسان انتخاب شده و حجامت در موضع بین دو کتف برا...

    سابقه وهدف: عقرب گزیدگی یکی از معضلات بهداشتی کشور ایران می باشد که نظامیان بعلت حضور مدام در مناطق بیابانی و اقلیمی خاص همواره در معرض خطرمی باشند. با توجه به جنگ تحمیلی و آزار و اذیت این جانوران و ترس حاصل از آن برای نظامیان لازم است در زمان صلح مطالعات کاملی در مورد اپیدمیولوژی و درمانهای عقرب‌زدگی و همچنین ارتباط بین تعداد موارد عقرب‌زدگی و شبهای مختلف ماه قمری بعمل آید. مواد و روشها:ای...

مجموعه‌ای بس نفیس، شامل 209 اثر منثور ومنظوم، بعضی کوتاه و برخی بلند، و به کتابت ابوالمجد محمّدبن مسعود تبریزی، از فضلای دارالموحّدین تبریز، مورَّخ 720 ق تا 723 ق، فراهم آمده و در سالهای اخیر به تملّک کتابخانه مجلس شورای اسلامی درآمده است. خوشبختانه، این مجموعه کوته زمانی بعد به صورت عکسی و با نام سفینه تبریز به چاپ رسید و روشنی‌بخش دل و دیده اهل ادب و اصحاب تحقیق گردید. آنچه در این سفینه آمده، بعضی...