در مباحث مربوط به فهم متون دینی، یکی از مهمترین مسائل مسأله تأویل است. پرسشهای اساسی در این مسأله اینهاست: فرآیند فهم متن دینی مثل قرآن و روایات چگونه شکل می گیرد؟ نقش معارف عرفی و زبان عادی در فهم این متون چیست؟ عقل و یافته های عقل نظری چه نقشی را در این باره بازی می کنند؟ روش شهودی- عرفانی چقدر کارآیی دارد؟ و ... پاسخ ملاصدرا به پرسشهای مذکور موجب شکل گیری دستگاه تأویلی خاصی شده است که در این...

گونه شناسی، روشی برای تفسیر کتاب مقدّس است که بر اساس آن، برخی افراد، رخدادها، اعمال و مکان هایی که در عهد عتیق از آنها سخن رفته است، به مثابه اخباری پیشین از مسیح، یا رخدادها، اعمال و مکان های مرتبط با وی، آن چنان که در عهد جدید مندرج است، قلمداد می شوند. عناصر این نسبت های گونه شناختی، عبارت از «گونه ها » در عهد عتیق و «پادگونه ها » در عهد جدید دانسته می شوند. در این سیستم بر وحدت میان عهد عتی...

بیان‏ المعانی نخستین تفسیر تنزیلی است که در آن تمامی سوره های قرآن کریم را با الهام از مصحف امام علی(ع) و تکیه بر سیاق و نظم آیات و توجه به مقتضیات زمان نزول، از منظری تاریخی و بر اساس ترتیب نزول مورد بررسی قرار داده است. او بهترین روش تفسیری را روشی می داند که در بستر عصر نزول قرآن و بر اساس ترتیب نزول آن باشد. از آنجا که قرآن کریم به زبان عربی نازل شده، درک و فهم و تفسیر آن، آشنایی با علوم اد...

یکی از مسائل بنیادین در تفسیر متون، معیارپذیری آن است، چرا که اعتبار تفسیر بر آن مبتنی است. هدف از تفسیر متون، به ویژه متون دینی، پی بردن به مراد مؤلف ­است. از این­رو روی کرد رایج در تفسیر متون، به ویژه متون دینی، بر اساس معیارپذیری  بوده ­است. همین روی کرد در سنت تفسیری غرب نیز مدت ها حاکم بوده است. اما با ظهور روی کردهای ذهنی­گرای تفسیری در دوره های اخیر، معیارپذیری تفسیر متون با چالش­های درخ...

تقدیم و تأخیر از جمله مسائلی است که در تفسیر و فهم قرآن به آن توجه می‌شود، مفسر گرانقدر آیت‌الله جوادی آملی از آن دسته افرادی است که در تفسیر آیات قرآن کریم، جوانب این امر را مورد توجه قرار می‌دهد که در واقع پرداختن به آن، سبب فهم هر چه بهتر آیاتی می‌شود که در آنها تقدیم و تأخیر صورت گرفته است. مقالۀ حاضر با روش توصیفی - تحلیلی به بررسی شناخت تقدیم و تأخیر در فهم قرآن با تکیه بر تفسیر آیت‌الله ...

چکیده خداوند در زبان دینی، وجود برتر است و نه تنها ذات مقدّس، بلکه صفات و کلام او را در قیاس با سایر موجودات نمی‌توان شناخت. آیات وحیانی هرچند کلام خدا، امّا خطاب به آدمی و برای رساندن او به کمال و سعادت حقیقی محسوب می‌‌شوند و فقط با درک و فهمی دارای ضابطه‌ جذب فطرت الهی وی خواهند شد. لذا فهم متن وحیانی و درک مراد جدّی خداوند، انسان را در مسیر آگاهی صحیح و هدایت واقعی قرار می‌دهد. از روشهای رایج ف...

هدف از تحقیق حاضر بررسی و نقد دیدگاه اشلایرماخر در مورد ماهیت فهم و ابعاد روان‌شناختی و تربیتی آن می‌باشد. در این پژوهش از روش تحلیلی استفاده شده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است که اشلایرماخر بیان دانش را بیش از هر چیزی وابسته به زبان می­داند و از نظر او فهم عبارت از تجربه دوباره اعمال ذهنی مؤلف متن است و تفسیر به معنای بازسازی تفکر شخصی از نظر تأویل می­باشد. هرمنوتیک اشلایرماخر ناظر بر دو ...

یکی از قواعد در فهم و بهرمندی از آیات هدایت‌بخش قرآن کریم، قاعده مشهور به «جری و تطبیق» است که از دیرباز نزد علمای دین و مفسران قرآنی شناخته شده و به کار می‌رفته است، امّا این قاعده و مبانی کاربرد آن، حداقل از جهت نظری و تئوریک چندان شناخته‌شده نیست و پرسش‌هایی چون مبنای کاربرد قاعده جری و تطبیق در فهم آیات قرآن چیست؟ جری و تطبیق با دیگر روش‌های تفسیر قرآن(در اشکال مختلف تفسیر، تأویل و باطن) چه ...