در دوران معاصر، می توان سه کلان الگوی خداباوری را دنبال کرد. این سه کلان الگو عبارت اند از ایمان گرایی، قرینه گرایی، عمل گرایی. هر یک از این سه کلان الگو متضمن الگوهایی است. ایمان گروی سه نظریۀ عمده را شامل می شود که بر اساس آن ها، ایمان در تعارض با استدلال عقلانی، بی ارتباط با استدلال عقلانی یا بی نیاز از استدلال عقلانی است. قرینه گرایی دو نظریۀ عمدۀ قرینه گرایی برهانی و قرینه گرایی استقرایی (...

  لذّت‌گرایی به ‌عنوان یک اندیشه، نظریه‌ای است که بنا بر آن شادی، خیر نهایی است و ناخشنودی شر غایی. مکاتب فکری ماده‌گرا، که عموماً به اصالت لذّت قائل‌اند، در فرهنگ‌های مختلف انسانی نمودهای متنوعی داشته‌اند. فرهنگ هندویی نیز از این قاعده مستثنا نبوده است، زیرا در این فرهنگ، مکتب متمایزی به نام چارواکه وجود دارد که با برخورداری از مشرب فکری ماتریالیستی، لذّت را تنها معنا و غایت حیات می‌داند. فلسفهٔ اپ...

فلسفۀ شوپنهاور، تا آنجا که به جهان به عنوان بازنم ود، نحوة شناخت و رابط ۀمیان فاعل شناسا و متعلق شناخت می پردازد، هم سو با فلسف ۀ نظری کانت وشناختشناسی اوست. هم رسالۀ دکترای شوپنهاور و هم بخش اول اثر مشهورجهان به عنوان اراده و بازنمود او صبغ ۀ شناخت شناسی کانتی دارند . خودشوپنهاور نیز اذعان کرده است که ف لسفهاش مبتنی بر فلسف ۀ کانت است . ویدر حوز ة شناخت شناسی انقلاب کپرنیکی کانت را می پذیرد. ه...

چکیده نظریۀ اقتصادی کلاسیک بیشتر تمایل داشت ادم اسمیت را اقتصاددانی بداند که نیم نگاهی به فلسفۀ اخلاق داشت، نه یک فیلسوف اخلاق جدی با دغدغه های سترگ اخلاقی. به همین دلیل، ثروت ملل ادم اسمیت غالباً اثری کاملاً جدا از اثر اخلاقی او ـ‎نظریه ای دربارۀ عواطف اخلاقی‎ـ دانسته شد و بیش از آن قدر دید. این در حالی است که اسمیت اقتصاد و اخلاق را مکمل هم و این دو اثر را مرتبط به هم می دانست. او پیش از آنکه د...

مهم‌ترین مشکل در مطالعۀ فلسفۀ سیاسی فارابی، درک ماهیت معماگونه اندیشۀ اوست که از ترکیب فلسفۀ سیاسی یونانی، اندیشۀ ایرانشهری و آموزه‌های اسلامی به وجود آمده و به راحتی در سه‌گانۀ مشهور مستشرقین یعنی فلسفۀ سیاسی یونانی، شریعت‌نامه‌های فقهی و اندرزنامه‌های ایرانشهری نمی‌گنجد. در پژوهش حاضر، چارچوب کلی روایت‌های ارائه شده دربارۀ فارابی به سه مقام توصیف (پرسش‌های منبع‌یابی)، تفسیر (پرسش‌های هویت‌یاب...

این مقاله، «پژوهشی میان‌‌رشته‌ای» در «فلسفۀ اخلاق» و «فرهنگ و زبان‌های ایران باستان» است که با رویکردی نوین «فلسفۀ اخلاق زردشتی» را تشریح می‌کند. این مقاله «فلسفۀ اخلاق زردشتی» را گونه‌ای از «پیامدگراییِ فراگیرِ فایده‌گرا و لذت‌گرا» می‌داند که برپایه «هستی‌شناسی، مابعدالطبیعه و الهیات زردشتی» بنا نهاده شده است. تضاد بنیادین میان «نیک» و «بد»، «لذت» و «درد» و «نیروهای زندگی» و «نیروهای مرگ» در «فل...

چکیده امروزه دکارت به‎غلط یک فیلسوف سکولار شناخته می‎شود. ما در این مقاله برآنیم نشان دهیم که در نظام فلسفی او، خداوند از جایگاه والایی برخوردار است و مبنای آن نظام را تشکیل‎می‎دهد. خداوند در نظام فلسفی دکارت نه‎تنها مبنای مابعدالطبیعه، بلکه مبنای علم و اخلاق است. در فلسفۀ دکارت، قدرت و علم الهی منشأ هر واقعیتی است؛ منشأ هرآنچه وجود دارد و نیز منشأ شناخت بشری از هرآنچه وجود دارد. خداوند نه‎تنها...

افلاطون در برخی از آثار خود، از دو بُعد معرفت شناختی و جهان شناختی، دیدگاهی بدبینانه دارد. از جنبۀ معرفت شناختی، افلاطون پس از آن که در رساله های آغازین خود، دیالکتیک سقراطی و در کراتولوس ، هرگونه روش متکی بر زبان و واژگان را در معرفت بخشی ناکارآمد یافت، در فایدون به این دیدگاه فراگیرتر رسید که آدمی در این جهان به سبب موانع گوناگون جسمانی از کسب معرفت باز می ماند. بنابراین، بدبینی افلاطون متوجه ...

ادعای این جستار آن است که معنای زندگی در فلسفۀ ملاصدرا مؤلفه­ای مشکک و متنوع است نه متواطی، و تنوع یادشده برآمده از نگاه انسان­شناسانۀ ملاصدرا است؛ نگاهی که بیان می­دارد: انسان، نه نوع واحد متواطی، که نوع مشکک یا جنس مشتمل بر انواع متباین است. از این‌رو، مسئلۀ محوری در مقالۀ حاضر بررسی تأثیر طرح تفاوت تفاضلی و تباینی انسان­ها در تنوع و تکثر معنای زندگی است. نگارندگان با روش تحلیل محتوا درصدد خو...