چکیده اندیشمندان مکاتب مختلف اسلامی بر معنای عصمت، کیفیت و شیوه ی برخورداری معصوم از آن اختلاف نظر دارند. این نوشتار به بررسی ریشه ها و علل این اختلاف از دیدگاه سه اندیشمند بزرگ اسلامی قاضی عبدالجبار با گرایش به مکتب معتزلی، امام فخر رازی با گرایش به مکتب اشعری و خواجه نصیرالدین طوسی با گرایش به مکتب شیعه پرداخته است. نگارنده به شیوه ی تحلیلی – توصیفی و استفاده از منابع کتابخانه ای و جستجو...

نویسنده نخست تعریف ایمان را از دیدگاه متکلّمانی چون: ایجی، فخر رازی، ابن میثم بحرانی، علامه حلی و تفتازانی مطرح نموده سپس دیدگاه شهید ثانی را نسبت به آنها بیان می‌کند درباور نویسنده تعریف‌های یاد شده از سوی متکلّمان مورد پذیرش شهید ثانی نیست از این رو ایشان دیدگاه دیگری راجع به ماهیت ایمان ارائه می‌کند.

سیستان و بلوچستان به عنوان بزرگترین ناحیه اقلیت مذهبی کشور با تراکم بالای قومیتی و وجود ساختار اجتماعی طایفه ـ قبیلگی، همیشه منطقه‌ای مناسب برای شکل‌گیری گفتمان‌های مشروعیت‌بخش خشونت‌بار تلقی می‌گردیده است که این خشونت‌ها یکی از بزرگترین چالش‌های امنیتی جمهوری اسلامی ایران در مرزهای داخلی کشور محسوب می‌گردد. این نگاشته با دیدی توصیفی ـ تحلیلی و استفاده از نظریه تحلیل گفتمان لاکلا و موف، گفتمان ...

عصمت انبیاء از دیرباز برای متکلمان مسلمان مسأل های مهم بوده است. یکی از این متکلمان فخررازی (متوفی 606 ه ق) است. او از عالمان برجسته ی اهل سنت و اشعری مذهب م یباشد کهپیامبران الهی را معصوم م یداند. ولی معتقد است عصمت برای ایشان در دوران پس از بعثت ضروریاست و نه قبل از آن. وی بر این باور است که شخص زمانی به مقام عصمت دست م ییابد که درجسم یا روح خود ویژگی ای داشته باشد که به واسطه ی آن از انجام گ...

جغرافیای سیاسی ایران از نقش آفرینی های عوامل محیط طبیعی(پایدار) تأثیرات زیادی پذیرفته است. فرآیند یکپارچه سازی و وحدت ملی و نیز عقب ماندگی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی تحت کنش های درازمدت فضای طبیعی ایران به طور عام و مولفه هایی مانند اقلیم، ناهمواری و وسعت و شکل ایران به طور خاص بوده است. کارکرد این عوامل هم مثبت و سازنده و هم منفی و تخریبی بوده  ولی در مجموع نقش تخریبی آن ها بر پیکره جغرافیای سیا...

جامعه اسلامی با فاصله گرفتن از مبانی و اصول اسلام راستین و آموزه‌های نبوی در طول دوران خلفای سه‌گانه، با آسیب‌های مختلف اجتماعی مواجه شد. هنگامی که قدرت خلافت به امام علی× رسید، آن حضرت در دوران حکومت کوتاه خویش با انواع انحراف‌های اجتماعی در جامعه نظیر: برپایی روابط و مناسبات بر اساس معیارهای قبیلگی، شکل‌گیری نظام طبقاتی، تغییر ارزش‌های اجتماعی، تفرقه و گسست انسجام اجتماعی و ....

پیشزمینههای نوعی دانش اجتماعی و تحلیل فلسفی تاریخ در دورة اسلامی، در کلمات قصار مشاهیر دینی و سیاسی و نیز اشعار برخی از شاعران بزرگ، با شدت و ضعف وجود داشت؛ اما در این میان، شعر ابن معتز، به دلیل آن که خود از عباسیان بود و در عهدش، مبارزة سختی میان خاندان وی و علویان وجود داشت، روی منازعات قبیلهای، به عنوان یکی از مبانی اصلی تحلیل نزاعهای اجتماعی، سیاسی و دینی، حاوی اطلاعات مهمی است. این، همان ...

سه متغیر اصلی در مطالعه جامعه شناختی پدیده دولت در دنیای اسلام دخیل اند. وحی (دین و حیاتی) سنن قبیلگی و عناصر خارجی مطالعه ساخت قدرت در دوره های مختلف تاریخی دنیای اسلام بیانگر این است که در هر دوره ای یک عامل تعیین کننده و بقیه حاشیه ای بوده اند در یک مطالعه بومی و بر حسب تعیین کنندگی هر یک از سه متغیرمذکورچهار نوع دولت در تاریخ سیاسی دنیای اسلام قابل شناسایی است 1- الگوی دولت قرآنی 2- الگوی د...

بررسی و تحلیل آفرینش‏های ادبی و هنری از دیدگاه روان‏شناسی، بسیاری از ویژگی‏های روحی و ذهنی آفرینندگان آن‏ها را آشکار می‏کند و ناگفته‏های دنیای ذهنی آن‏ها را روشن می‏سازد. در واقع روان‏شناسی به دنبال آن است که از گفته‏ها به ناگفته‏ها برسد. در این گفتار بر آنیم تا مرثیه‏های خنساء، شاعره دوران پیش از اسلام، را از دیدگاه روان‏شناسی مورد بررسی و تحلیل قرار دهیم. سوگ سروده یکی از درون‏مایه‏های شعری ر...

فخر رازی، متکلم و مفسر شهیر اهل‌سنت، نویسنده‌ای پرتألیف و توانا در تحلیل مباحث کلامی است. همین امر یکی از دلایل صعوبت فهم نظر نهایی وی در برخی مسائل است و دیدگاه او در برخی مسائل متزلزل و مبهم به نظر می‌رسد که از آن جمله می‌توان به مسئله «مصداق‌شناسی معصوم» اشاره نمود. رازی همانند بسیاری از متکلمان مسلمان، وجود معصوم را جهت حفظ شریعت از تغییر و تحریف ضروری می‌داند. وی در کتاب المطالب العالیه در...