مادیان هزار دادستان متنی حقوقی به خط و زبان پهلوی است. مادیان در دورۀ ساسانیان نوشته شده و تنها کتابی از این دوران است که تنها به مسائل حقوقی پرداخته است. برده داری، قیمومت، ضمانت، شراکت، ازدواج، طلاق و ... از جمله موضوعات مطرح در این اثر است. آنچه که در این مقاله بررسی شده، قوانین حقوقی مربوط به ضمانت است که با اصطلاح پایندانی و هم پایندانی مطرح شده است. این گزارش شامل دو بخش است: در بخش نخست،...

سخن و آداب آن از موضوعاتی است که در متون ادبی و اندرزنامه‌های فارسی میانه همواره به آن توجه شده است. برای بیان آداب سخن‌دانی و اهمیت آن در متون این دوره می‌توان آن‌ها را به چند موضوع کلی تقسیم‌بندی کرد. در این گزارش، ابتدا در مقدمه‌ای کوتاه به اهمیت سخن در ادبیات ایران باستان پرداخته شد؛ سپس آداب سخن‌دانی در متون ادبی و اندرزنامه‌های فارسی میانه در قالب موضوعات «راست‌گویی و دوری از دروغ»، «با ا...

رساله بر اساس عناوین تعیین شده در کتب کلاسیک کلام اسلامی و مقایسه آنها با عناوین مشابه در کتب کلامی زردشتی تنظیم شده است . بدین ترتیب که مسائل کلام زردشتی از متون استخراج شده و ضمن ترجمه آنها و تطبیق و مقایسه آنها با زبانهای اروپایی ، معادلهای مناسب آنها در کلام اساسی آورده شده است . تعریف کلام و تفاوت آن با فلسفه ، کلام زردشتی و تکوّن ، معرفت شناسی کلامی ، مسئله ذات و صفات و رویت ، رعایت صلاح ...

متن پهلوی زند بهمن یسن با موضوع مکاشفه و پیشگویی حوادث آینده متنی قابل تأمل در میان متون فارسی میانه به شمار می رود. زبان فارسی میانه زبانی است که برای اظهار نظر درست در مورد قواعد و دستور آن نیاز به بررسی دقیق و موشکافانه متون کهن حس می شود. بررسی، ترجمه و تجزیه و تحلیل متن های فارسی میانه نیازمند شناخت و آگاهی بسیار است. عدم آگاهی از بنیان و ریشه واژگان امکان هر گونه اظهار نظر صحیح را در مورد...

چکیده بررسی متن پهلوی اندرز دَستوران به بهدینان (حرف‏نویسی، آوانویسی، ترجمه، یادداشت‏ها و واژه‏نامه‏ی ریشه‏شناختی) به کوشش فاطمه متین‏پور متن پهلوی اندرز دَستوران به بهدینان با موضوع اخلاقی، دینی و فقهی زرتشتی از جمله اندرزنامه‏هایی است که از روزگاران گذشته از زبان فارسی میانه به جای مانده و به دوره‏ی پیش از اسلام برمی‏گردد. این متن به بررسی برخی اصول، عقاید، آیین‏ها، مراسم مذهبی در...

گویش لری از پارسی میانه جنوبی ( پارسیک ) منشعب شده است و تعدادی از کلمات آن به فارسی میانه بر می گردد و در شعر دوره ی خراسانی و عراقی کلماتی از آن وجود دارد؛ دستگاه واجی و کلمات و افعال آن به فارسی نزدیک می باشد، تشبیهات و استعارات و سایر آرایه هایی که در کلام شاعران گویش لری وجود دارد به اندازه شعر فارسی زیباست در این رساله دستگاه واجی اسم فعل و پیشینه ی کلمات و بدیع در اشعار محلی تشریح گردیده...

این مقاله به بررسی جایگاه اشی (aši) در اندیشه ها و باورهای ایران باستان می پردازد. اشی را باید ایزدی پیش زردشتی دانست. او مینویِ پاداش در دین کهن آریایی است. نام او هم در گاهان ـ کهن ترین بخش اوستا ـ و هم در اوستای متأخر آمده است، با این تفاوت که در گاهان، اشی بیشتر به عنوان مفهوم انتزاعی به کار رفته است و بر مفاهیمی چون سهم و قسمت دلالت می کند، حال آنکه در اوستای متأخر او ایزدبانوی فراوانی و بر...

در این جستار بر آنیم تا کارکرد دو فعل «شدن» و «رفتن» را در گویش­های فارسی خراسان بررسی­کنیم. بدین منظور بیست و دو گویش از خراسان­­های رضوی، جنوبی و شمالی در این پژوهش بررسی، و چهار کارکرد این افعال شامل فعل حرکتی اصلی، فعل اسنادی، فعل کمکی و فعل وجهی مورد تحلیل ­قرار­ گرفته­اند. با توجه به کارکرد این افعال، گویش­های فارسی خراسان به سه دسته تقسیم ­شده­ و در برخی کارکردها برای برخی دسته­ها زیردست...

چکیدههدف: این پژوهش ردیابی نوشته های مربوط به آسیب های روانی و بهداشت روان در متون فارسی میانه و نشان دادن پیشینه این دانش در متون کهن ایرانی است. روش: سندکاوی و جستجو در میان دست نوشته ها و گنجینه متون فارسی میانه (پهلوی) که گاه قدمتشان به یکهزار و پانصد سال می رسد، شیوه کار در این پژوهش می باشد. یافته ها : فراوانی واژه های روان و ترکیبات آمده با این واژه، بنیان آسیب های روانی، شیوه های نکوداش...

درخت آسوری یک اثر منظوم به زبان پارتی است که به خط پهلوی تحریر شده است. این اثر به دلایلی چند از مهم‌ترین آثار ادبی ایران در دورۀ میانه محسوب می‌‌شود. گذشته از این که تحقیقات روش‌‌مند وزن‌‌شناختی ایرانی میانه با آن شروع شد، خود اثر نمودار انواع گوناگونی از تجربیات ادبی در دورۀ میانه است؛ تجربیاتی که در شعر فارسی به‌ویژه در قصاید سخنوران پارسی‌‌گوی پس از اسلام نیز دیگربار مجال ظهور یافت. در این ...