در برخی از آیات قرآن از تسبیح خداوند همراه با حمد یاد گردیده به این مفهوم که هرگاه آفریدگان، خداوند را از این منظرکه دارای صفات کمال و جمال و مبدأ خیر است ستایش کنند حمد او را به جای آورده و هرگاه ذات حق را از تمام عیبها و نقصها منزه داشته او را تسبیح گفته اند و ازآنجا که هیچ موجودی قادر به دریافت کنه صفات خداوندی نیست لذا شایسته است حمد خود را با تسبیح وی قرین سازد. در این مقاله ابتدا دو واژه ...

با اینکه متکلمان امامی، اشعری و معتزلی، خداوند را مرید دانسته‌اند و در باب مسأله اراده الهی بحث کرده‌اند، لکن از چند لحاظ میان آنها اختلاف است: 1ـ آیا اراده، صفتی است عین ذات یا زاید بر ذات؟ 2ـ آیا اراده، از صفات قدیم است یا حادث؟ 3ـ آیا اراده، از صفات ثبوتی است یا سلبی؟ 4ـ آیا اسناد اراده به خداوند حقیقی است یا مجازی؟ 5ـ آیا اراده، صفتی است موجود یا از احوال است؟ این نوشتار آراء هر سه م...

نوشتار حاضر به بررسی خدا از منظر یونیتارین ها به خصوص نظرات میخائیل سروتوس می پردازد که علیه عقاید کلیسا برخواستند. افراد این گروه مطرود کلیسا بودند و کلیسا آن ها را به عنوان بدعت گذار محکوم کرد و آثار این افراد را ازبین برد و فقط تعداد معدودی از آن ها اکنون برجای مانده است. مبنای این پژوهش آثار به جای مانده از این افراد و نوشته های مخالفین آن ها است . بنابراین برای یافتن آثار آن ها خیلی تلا...

حکیم سنایی غزنوی (ف532) یکی از اندیشمندان دوران ساز و ازجمله تأثیرگذارترین سرایندگان شعر تعلیمی عرفانی است که همواره شاعران و عارفان این دیار به ذهن و زبان او اقتدا کرده اند. در این نوشته کوشیده ایم تا با تتبع نسبتاً جامع در دیوان و حدیقه، آرای سنایی را درباب تشبیه و تنزیه، قدم و حدوث، توقیفی بودن یا نبودن اسما و صفات خداوند و غرضمندی حضرت حق در آفرینش هستی تبیین کنیم و با مواضع فِرق مشهور کلامی ...

از نظر ابن عربی، خداوند دارای دو سطح ذات و صفات است که در مرحله­ی ذات، نشناختنی و فراتر از معرفت بشری است. ذات حق چون گنجی مخفی بوده که از طریق عشق در مراتب اعیان ثابته و یا فیض اقدس و فیض مقدس ظهور کرده است. جهان هستی برحسب نظریه­ی «تجلّی»، از حق تا خلق، دارای پنج مرتبه(حضرت) است که هر مرتبه نسبت به مراتب مافوق به عنوان سایه، خیال و مثال است. بنابراین، مطابق با این نظریه جهان هستی همواره در حال...

فیلسوفان موحد در کنار تمایلات فطری که بشر برای شناخت خداوند دارد، هریک تلاش نموده‌اند، راهی استدلالی برای شناخت ذات و صفات الهی بیان نمایند، ارایه دلایل گونا‌گون از سوی فیلسوفان و متکلمان درباره‌ی خالق هستی بیش از آنکه درباره تصدیق به ذات خدا باشد، درباره تصور درست از خداوند بوده است و بر همین اساس، کوشش دانشمندان همواره در راستای شناخت درست از خالق هستی بوده است، در این میان، تلاش ابن‌سینا به ...

طاعت خداوند و رشد و تعالی به سوی حق مسبوق به معرفت به او و شناخت اسماء و صفات اوست. می­توان گفت کمال معرفت، معرفت کامل (خداوند) است. اصل وجود خداوند برای غالب انسان ها امری مقبول است و لکن آنچه باعث اختلاف بنیادین میان خداباوران گشته­است تفاوت آنها در تلقی از پروردگار می­باشد که منجر به ظهور مکاتب و مذاهب متنوع شده­است لذا در نهج­البلاغه بیش از اثبات وجود خدا بحث از اسماء و صفات الهی است. نظام ...

در این پایان نامه، ابعاد مختلف علم وجوه و نظائر و تاریخچه این علم و کارکردهای آن، در علم تفسیر تبیین گردیده و بیست لغت و واژه قرآنی از لحاظ دلالت ها و معانی مختلف و اشتراک لفظی از دیدگاه قرآن پژوهان و مفسران شیعه و اهل سنت، به صورت تطبیقی بحث و بررسی شده است. نویسنده سعی کرده تأثیر مهمی را که علم وجوه و نظائر در ریشه یابی اصولی و اساسی مفاهیم پنهان مفردات قرآن داراست، به تصویر بکشد و نقش این عل...

این پژوهش به بیان و بررسی تطبیقی الهیات سلبی از دیدگاه دو اندیشمند شرقی و غربی به نام قاضی سعید قمی و افلوطین پرداخته است. قاضی سعید بر مبنای مطلق و غیب الغیوب بودن ذات خدای متعال، او را بی اسم و رسم و غیرقابل شناخت می داند و معتقد است آن ذات نهان به گونه ای است که اعتبار هیچ کثرتی از جمله کثرت صفات در آن ممکن نیست و اسماء خدای متعال مرتبه ای از مراتب هستی و تجلیات آن ذات نهان اند که وجودشان بر...