وصول به حق یکی از مهمترین مباحث و مسائل عرفانی است که در متون مختلفی در سنتهای مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته است. در اندیشه اسلامی و هندویی چگونگی امکان وصول به حق در دو متن حدیقه الحقیقه و بهگودگیتا بیان شده است. در این دو متن از راههای مختلفی برای رسیدن به حق سخن رفته است. این راهها بنا به گزارش حدیقه عبارتند از: شریعت، طریقت و حقیقت. راه شریعت همان کارمه یوگه، طریقت همان جنانه یوگه و راه...

شهود، علاوه بر اینکه یکی از مباحث بحث برانگیز عرفانی محسوب می شود، با تفاوت ها و تضادهایی در آثار عرفا روبرو است. این تفاوت ها، عمدتاً تحت تأثیر تفاوت نگرش در فرقه های صوفیه  شکل گرفته است. یکی از گونه های شهود، رؤیت انوار رنگی است که به نظر می رسد در عرفان اسلامی، ابتد از جانب پیروان مکتب کبرویه ارائه گردیده است. اگرچه استفاده از سمبولیسم نور و رنگ در عرفان اسلامی سابقه داشته است. اما ادغام این...

عطار نیشابوری و امام خمینی، همچون سایر عرفاء، بر ملازمت علم و عمل یا سلوک عالمانه تأکید دارند و معتقدند سالک الی الله باید به عنوان مقدمّه یا شرط سلوک در کسب علم سلوک بکوشد تا سلوک عملی­اش قرین توفیق باشد. در اندیشۀ عطار مراد از این علم، دو علم شریعت و علم طریقت است که اوّلی را باید با رجوع به سنت پیامبر، فقهاء، مفسّران و محدّثان و دومی را از شیخ طریقت اخذ کرد و غیر از آن هیچ علم دیگری، از جمله علم...

طریقت نقشبندیه در بخارای سده هشتم هجری قمری، در بستر سنت صوفیانه خواجگان شکل گرفت و تاکنون همچنان به عنوان طریقتی زنده، فعال و جهانی به حیات خود ادامه داده است. به‌رغم رویکرد غیرسیاسی شیوخ خواجگان، نقشبندیه در دوره تیموری پا به میدان سیاست گذاشت. پژوهش حاضر به چرایی و چگونگی ورود شیوخ نقشبندی به عرصه سیاست در دوره تیموری پرداخته است. بنابر یافته‌های این پژوهش، ارتباط تنگاتنگ بهاءالدین نقشبند، پ...

اعمال شکنجه، مجازات و تنبیهات وسیله آزار، اذیت و در نهایت عمل تلافی جویانه در برابر به اصطلاح جرم انجام شده به شمار می رود که منوط به دوره ای خاص از نظر تاریخی نیست چرا که همواره در طول حیات بشری چنین اعمالی به عنوان حربه حاکمان به منظور جلوگیری از تکرار اقداماتی که پایه های حکومتشان را تضعیف می کرده بوده است اما نه همه آنها بلکه بخشی که هیچگونه تعریف و توجیه منطقی از لحاظ عرفی ـ شرعی نداشته با...

سفرنامه های عصر صفوی اطلاعات گوناگونی درباره ی جامعه ایران دوره صفوی به دست می دهند که در این رساله سعی شده، آگاهی هایی در مورد وضعیت کشاورزی این دوره از آن ها استخراج شود. طبق نوشته سیاحان این عصر، اقدامات قابل توجهی در برقراری امنیت، کاهش مالیات اراضی کشاورزی، رسیدگی به امور کشاورزان، سامان بخشیدن به آبیاری اراضی و... که افزایش تولید کشاورزی را به همراه داشته، انجام گرفته است. هم چنین به لحاظ...

در این دنیای پرهیاهو وجود انسان هر روز خالی تر و تهیه تر از روز پیش شده و از درون احساس بیهودگی - ترس و اضطراب می کند او از اصلیت خود و از خدای خود و هر آنچه که در اطراف اوست جدا گشته و ناچار برای پر کردن این خلا معنوی خود را به ظواهر دنیوی و متعلقات آن وابسته نموده است و چان طریقی است که انسان را به سوی آزادی و رهایی از اسارت ها و یگانگی با خود و تمام هستی سوق می دهد و او را به آرامش درونی و ح...

رقابت همیشه عمل مذمومی نیست؛ گاهی می­تواند انگیزه و عامل پیشرفت در حوزه تفکّر و تمدن باشد. آن چیزی که همواره از رقابت چهره نامطلوب در ذهن­ها ترسیم می­کند مجادلاتی است که رابطه­ها را عرصه جولان منازعات می­کند. محلّ حضور رقابت اغلب در فعّالیت­های دنیایی است که اهل تصوّف بر اساس جهان­بینی اعتقادی خود رغبت چندانی به آن ندارند. امّا واقعیت این است که در بسیاری از دوره­ها نه تنها حامیان و هواداران مشایخ ب...

با حمله مغول و براندازی خلافت عباسی، فضای جدیدی به وجود آمد و طریقت های مذهبی گوناگونی فرصت ظهور و گسترش یافتند. یکی از این اندیشه ها تصوف بود که توانست از این فرصت استفاده کند و به گسترش خود ادامه داده و به اوج برسد. پس از دوره مغول نیز با حمایتی که تیموریان با ساخت خانقاه های جدید و احترام به مشایخ صوفی از تصوف نمودند این اندیشه گسترش قابل توجهی یافت. در این دوره با گسترش تصوف، طریقت های صوفی...