چکیده در محیط دربار سلطان مسعود غزنوی، بی اعتمادی عمیقی در لایه¬های مختلف حکومت وجود داشت که زمینۀ انواع توطئه¬ها و فتنه¬انگیزی¬ها را فراهم می¬آورد. ابوالفضل بیهقی به کمک ابزارهایی هم¬چون عنصر داستانی «گفتگو»، کوشیده است به نحوی زیرکانه و پوشیده آن واقعیت¬ها را آشکار سازد و آن¬ها را در بوته نقد قرار دهد. بیهقی با این انگیزه و هدف خاص از طریق گفتگو به توصیف دقیق شخصیت¬ها و روابط آنها پرداخته اس...

ون دایک اصطلاح قاب‌های اجتماعی را برای تمایز گذاردن بین تعاملات مختلف و مجموعه کنش‌هایی که به یک یا چند تعامل بدل می‌شوند، به کار می‌برد. آنگاه که در یک تعامل کنش‌ها در حوزه واحدی باشند، در یک بافت صورت بگیرند و محدوده زمانی و مکانی آنها معین داشته باشند، می‌توان مجموعه‌ای از آنها را به عنوان یک واحد تعاملی دانست. این پژوهش به بررسی مکالمات و تعیین قاب‌های آن در تاریخ بیهقی به روش توصیفی و تحلی...

شعر و تاریخ دو حوزۀ جدا از هم هستند و درک سازگاری این دو در یک اثر مشکل است؛ خاستگاه اولی خیال است و خاستگاه دومی عالم واقع. اما شعر به عنوان یکی از ابزارهای سودمند و سازنده، حضور گسترده‌ای در متون تاریخی دارد و نقش و کارکردهای فراوانی نظیر ادبی، تاریخی، استنادی و تفسیری ایفا می‌کند و تاریخ‌نگاران برای بیان مقاصد خود از آن بهره می-گیرند. پژوهش پیش‌رو در صدد بررسی تطبیقی و تبیین کارکردهای مختلف ...

حمله تیمور به خراسان، اسباب نابودی نیروهای انسانی را فراهم آورد و ضربات جدی بر ساختار سیاسی و اقتصادی آن وارد ساخت. با توجه به خاستگاه قبیله ای تیموریان، قبایل فراوانی همراه او به ایران آمدند و بخشی در خراسان ساکن شدند. با این حال در زمان جانشینان تیمور، شهرهای خراسان بزرگ در نتیجه حمایت حاکمان تیموری و بازسازی هایی که به اشاره آنها انجام گرفت، از رونق و آبادانی برخوردار شدند و جمعیت فراوانی در...

تاریخ بیهقی ازجمله متون گرانبهای پارسی است. با وجود تصحیحات ارزشمند صورت‌گرفته از این کتاب، هنوز صورت و معنای دقیق بعضی واژه‌ها و اصطلاحات آن روشن نیست. یکی از اصطلاحاتی که چند بار در تاریخ بیهقی به کار رفته است و مصححان و شارحان کتاب، بی هیچ ابراز تردیدی از کنار آن گذشته‌اند، اصطلاح «قفادریدن» است که نگارنده گمان می‌کند تحریفی در آن صورت گرفته است. در این مقاله برآنیم با تبیی...

در «تاریخ بیهقی» به اشعار فراوانی استشهاد شده است. از مجموع 459 بیت که در این کتاب نقل شده، 249 بیت (چهار قصیدة کامل) از بوحنیفة اسکافی است که سخت مورد توجّه بیهقی بوده است. از این چهار قصیده، دو قصیده به سفارش بیهقی سروده شده که بعضی از ابیات آنها اندکی تصنّعی می نماید. در یکی از این قصاید، اسکافی سفارشی که مربوط به درگذشت محمود غزنوی و پادشاهی کوتاه مدّت امیرمحمّد و سلطنت امیرمسعود است، در وصف شم...

تاریخ بیهقی به عنوان نمونه ای از نثر برجسته ادب فارسی و جریان های بزرگ تاریخ است که نویسنده طی بیان حقایق و ایجاد ارتباط با مخاطب و تاثیر کلامش از دانش زبانی خاصی استفاده کرده است که شامل ساختار نوینی از واژه ها و ترکیبات زیبا و هنرمندانه، ایجاز و اطناب به موقع و کاربرد مناسب آن ها در موقعیت های متفاوت برای ادای مقصود و ارتباط موفق با مخاطب می باشد. این مقاله بر آن است تا به آفرینش زیبایی و هنر...

الگوی حکومت کوتاه مدت امیر محمد غزنوی فرزند سلطان محمود به سال 421 ه.ق. یکی از موضوعات درخور تحقیق در تاریخ عصر غزنوی است که کمتر بدان پرداخته شده­است. از آنجا که مورخان و محقّقان از این موضوع به اختصار گذشته­اند، ولی ابوالفضل بیهقی در تاریخ بیهقی به خوبی زمینه­ها و دلایل بر تخت نشستن و سپس معزول شدن امیر محمد را بازنمایی و تبیین کرده است، کتاب اخیر بهترین مرجع جهت بررسی موضوع مورد نظر است. ما د...